کۆتا ڕۆژەکانی دەسەڵاتداریی پاشایەتی، نوری سەعید سەرۆک وەزیرانی ئەوکاتی عێراق، کاتێک هەست بە ڕوخاندنی حکومەتەکەی دەکات، بەنامەییەک داوا لە ئەمریکایەکان دەکات بەهێزی سەربازی شوێنی بەریتانییەکان بگرنەوە، پێش بە ڕوخانی دەسەڵاتداریەتی پاشایەتی بگرن. ئەو کاتە یەک دەیە بەسەر جەنگی دووەمی جیهانی تێپەریبوو، حکومەتی سەردەمی پاشایەتی لە ئەمریکیەکانەوە وەڵامێکی پێناگات، دەسەڵاتی پاشایەتی دەروخێت، عبدالکریم قاسم کۆماری عێراق دائەمەزرێنێت ، دواتر عێراق ئەبێتە یەکێک لەمەیدانەکانی جەنگی سارد, ئەمریکیەکان ئەوکاتە کرۆکی سیاسەتی خۆیان لەسەر ئەو ستراتیجەتە بنیات نابوو (چاوەڕێ بکە و ببینە) .
پرسیارەکان زۆرن سەبارەت بە ئایندەیی عێراق بەڵام رەنگە گونجاوترینی ئەوە بێت ئایا عێراق جارێکی دیکە دەبێتەوە مەیدانی جەنگی گەورەکان و مێژوو دوبارە دەکاتەوە؟
ئایا سەردانەکەی سودانی ئەو جەنگە ساردە یان گەرمەی زلهێزەکان لەسەر خاکی عێراق ئەوەستێنێت دوری دەخاتەوە یان پێشی دەخات.!
رەنگە بێسود نەبێت بڵێین ئەگەر ئەمریکییەکان لە کاتی خۆیدا وەڵامی نوری سەعیدیان بەئەرێنی دابایەوە ، ئەوا بێگومان ئەو هەموو کودەتا سەربازی و جەنگە ناوخۆییە لە عێراق روویان نەدەدا، هەروەها ئەمریکیەکانیش دوای 47 ساڵ ناچار نەدەبوون بەزەبری هێز و وەک داگیرکار ، رژێمەکەی سەدام حسێن لە ساڵی 2003 بروخێنن.
سەردانە چاوەڕوانکراوەکەی سەرۆک وەزیران محەمەد شیاع سودانی لە دوای 66 ساڵ لە نامەکەی نوری سەعید، کە بریارە ناوەراستی ئەو مانگە ئەنجام بدرێت ، یەکێک لەتەوەرە ئەساسییەکانی لەسەر چارەنووسی مانەوەی هێزە ئەمریکیەکان نەدەبوو! بێگومان دۆخی ئابووری و سیاسی عێراقیش بەو شێوەیە نەدەبوو کە ئێستا هەیە.
لە هیچ کەسێک شاراوە نییە، کە ململانێی زلهێزان لە ئاستی جیهانی بەتوندی لە نوێ سەریان هەڵداوەتەوە، ئەمریکیەکان یان راستگۆ نەبوون، یان فەشەلیان هێنا لەسەرپێ خستنی دیموکراسی لە عێراق ئەوە رەنگە بابەتێکی دیکە بێت، بەڵام ئاشکرایە بەهۆی بەدی نەهاتنی دیموکراسی تەواوەتی، پێگەی ئەمریکییەکانی لە عێراقدا لاواز بووە.! لە ساڵی 2008 ەوە رێککەوتنی چوارچێوەی ستراتیجی لە نێوان ئەمریکاو عێراق هەیە، کەچی رێککەوتنەکە، هۆکارێک نەبووە، بۆ بەدیهێنانی گەشەکردنی عێراق.
پێشبینیەکان بۆ ئایندەیی پەیوەندیەکانی ئەمریکا و عێراق تا ئەندازەیەکی زۆر نادیار و پر کۆسپن، هەرچەندە هەردوو دەوڵەتەکە پێویستیەکی قوڵیان بەیەکتری هەیە، بۆ ئەمریکیەکان عێراق ئەو جوگرافیاییە کە دەشێت ستراتیجەکەی تووشی گرفتی زۆر بکاتەوە لە پەیوەندی بە ململانێی رێرەوە بازرگانیەکان، بۆ عێراقیش ئەمریکا ئەو هێزەیە کە دەتوانێت ئابووری عێراق نابود بکات و چەندین کێشەی لە سەر ئاستی جیهانی و ناوخۆش بۆ بخوڵقێنێت.!
پێناچێت زیادە رۆیی بکەین ئەگەر بڵێین بۆ ئێستا ئەمریکیەکان زیاتر پێویستیان بە عێراقە، ئەوان راستە زلهێزێکی بەوشێوەیەن،کەبەراوردیان لەگەڵ ووڵاتێکی وەک عێراق ناکرێت، بەڵام ئەوان لە ناو کۆمەڵێک کێشەی جیهانی زۆر گەورەدان، پێویستیان بەوە نییە عێراقیش ناونیشانی کێشەیەکی دیکە بێت، سەردانەکەی سەرۆک وەزیران کۆمەڵێک تەوەر لە خۆ دەگرێت، «تەوەری ناوەخۆی عێراق ، ڕۆڵی عێراق لە داهاتووی ناوچەکە، تەوەرێکی دیکەش پەیوەستە بە پەیوەندیەکانی ئەمریکا و عێراق لە ئاستی هەمەجۆر»
یەکەم : ئەمریکیەکان دەیانەوێت دۆخی ناوخۆی عێراق بەشێوەیەک بێت، یارمەتی دەربێت لە مسۆگەرکردنی بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا لەو ووڵاتە.!
دووەم: ئەمریکیەکان دەیانەوێت دڵنیابن لەوەی لە ئایندە عێراق نەکەوێتە ناو هیچ هاوپەیمانیەتییەک کە دژبێت بەستراتیجیەتی ئەمریکا. تەوەری کۆتایش کەپەیوەندیەکانی عێراق و ئەمریکای لێدەکەوێتەوە لەسەر ئاستی سیاسی و ئابووری و فەرهەنگی هتد رەنگدانەوەی هەردوو تەوەری یەکەم و دووەم دەبێت.!
هاوپەیمانیەتی چوارچێوەی ستراتیجی عێراق و ئەمریکا بەرێگایەکی پڕ لە دژواریدا تێدەپەرێت، کە دەرئەنجامی ئەو سیاسەتەییە، کە لە ماوەی 21 ساڵی عێراقی دوای سەددام گوزەراوە، زۆرێک لە میدیاکان باسی رۆڵی ئێران دەکەن، بەڵام زۆرینەی ووڵاتی دیکەش لەوانە تورکیا بە ئاشکرا دەستکاری بارودۆخی عێراق دەکەن لە بەرژەوەندی خۆیاندا، هەروەها وڵاتانی عەرەبی دەست وەردان لە دۆخی ناوەخۆی عێراق دەکەن، ئەو شتانە کە هەمووان باسی دەکەن، دژواری زۆریان بۆ سەرکەوتنی عێراق لە بنیاتنانی پەیوەندیەکی هاوسەنگ کە قازانجی ئەمریکا و عێراقی لێبکەویتەوە دروستکردوە. بەلانیکەم لە ڕابردوودا کاتێک باسی پەیوەندی عێراق — ئەمریکا کرابێت سەرەتا باسی گرژیەکانی ئەمریکا و ئێرانی کراوە، کەواتە پێویستیەکانی ئایندە دەخوازن پەیوەندییەکان رێکخستنەوەیەکی ستراتیجانەی ناوەخۆیان بۆ بکرێت، بۆ ئەوەی عێراق بتوانێت بریارەکانی کەمتر کاریگەری دەوڵەتانی ناوچەکەی بەسەرەوە هەبێت، بڕیارەکان تەواو عێراقیبن و لەسەر بنەمای تێگەیشتن لە بەرژەوەندیەکانی گەلی عێراق دەربچن، بۆ ئەوەش پێویستییەک هەیە کە عێراق وەک ناوەندێکی بێلایەن قبوڵبکرێت و حکومەتەکەی دەستکراوە بێت لە ریفۆرمێکی سیاسی مانادار، کە گەشەی هەمە چەشنی عێراق ستراتیجیەتی بێت.!
سودانی و زۆرینەی ئەو کەسانەی کە پشتگیری دەکەن دەیانەوێت حکومەتەکەیان سەرکەوتوو بێت، ئەوەش بەو ماناییە دێت کە دەخوازن کەلەگەڵ ئەمریکییەکان بگەنە رێککەوتنێکی نوێ، هەروەک ئەلینا رۆمانسکی باڵوێزی ئەمریکا لە عێراق، لە دوا وتاریدا خواستی ووڵاتەکەی بۆ مانەوە لە عێراق دوپاتدەکاتەوە، دیارە ئەوەش مانایی ئەوەیە کە هەردوو لایەنەکە بەدوای رێککەوتنێکدا ئەگەرێن.! لەگەڵ ئەوەشدا هەردوو لایەنەکە دەستیان بەمانۆری دبلۆماسی و میدیایی کردوە بۆ ئەوەی زیاتر قازانج بکەن..
کەواتە دەکرێت سەردانە چاوەروانکراوەکەی سودانی بۆ ئەمریکا کە ماوەیەکی زۆرە ئامادەکار بۆ دەکرێت، قۆناغێکی نوێ لە پەیوەندییەکانی ئەمریکاو عێراق بەدی بێنێت.
بەڵام ئەگەر رێککەوتنەکان دڵخوازی هەردو وڵاتەکە بەدی نەهێنێت لە رووی ستراتیجیەوە ئاستەنگەکانی بەردەمی بە هاریکاری لانەدرێن، ئەمریکیەکان لە عێراق تووشی کێشەیی نا پێویست دەبنەوە، عێراقیەکانیش باجی ئەو شتەدەدەن کە دەیکەن یان ناچاردەبن بیکەن.!
رۆڵی هەرێمی کوردستان لە ئایندەیی عێراق پەیوەندی دارە بەو ئاڵوگۆرە گەورانەی کە روویانداوە، ئەو سیاسەتەی لەساڵ و چەند مانگی رابردوو بەرامبەر هەرێم گیراونەتە بەر ، بەر لەوەی ئاماژە بن بە خواستی هیچ هێزێکی عێراقی ئاماژنە لەسەر گۆرانێک کە لەداهاتوودا، بەوردەکاری زیاتر دەیان بینین.!
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی