شارپرێس: نیقاش
بەوازهێنانی مەسعود بارزانی، نەریتێكی دەیان ساڵە لەكوردستان كۆتایی هات‌و جڵەوی فەرمانڕەوا لە"ناوەی شاخ"ەوە گواسترایەوە بۆ "ناوەی شار"، پرسیارەكە ئەوەیە، ئایا ئەم نەوەیە چی پێدەكرێت؟
مەسعود بارزانی رۆژی یەكی ئەم مانگە بەشێوەیەكی فەرمی دەستبەرداری پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بوو، بەمەش دوا سومبولی شاخ لەنێو كۆڵەكەی فەرمانڕەوایی كوردستاندا كۆتایی هات.
لەكوردستان "نەوەی شاخ" بەو سەركردە سەربازی‌و سیاسیانە دەوترێت كە لەساڵانی شەستەكانی سەدەی رابردووەوە لەنێو كایەی خەباتدا بوون‌و دوای راپەڕینی بەهاری 1991 جڵەوی فەرمانڕەواییان لەكوردستان گرتووەتە دەست، ئەمانە دیارترینیان جەلال تاڵەبانی سەرۆكۆماری پێشوتری عێراق‌و مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێم‌و نەوشیروان مستەفای رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان بوون كە گەورەترین بزوتنەوەی ئۆپۆزسیۆن بوو لەكوردستان، یەكەم‌و سێهەمیان بەهۆی نەخۆشییەوە كۆچی دواییان كردوو دوهەمیشیان هێشتا لەژیاندایەو خۆی دەستبەرداری پۆستەكەی بوو.
لەماوەی 26 ساڵی فەرمانڕەوایی كوردیدا سەرەداوی هەموو بڕیارەكان بەدەست ئەم نەوەیەی شاخەوە بووە، بەڵام ئەمساڵ جەلال تاڵەبانی‌‌و نەوشیروان مستەفا كۆچی دواییان كردو مەسعود بارزانی وەك تاكە فەرمانڕەوای ئەو نەوەیە مایەوە.
بارزانی كاتێك بڕیاری وازهێنانیدا، لەباڵاترین پۆستی ئیداریی‌و سیاسی‌‌و سەربازی هەرێمی كوردستاندا بوو، هەرچی دەسەڵاتەكەی هەبوو دابەشیكرد بەسەر حكومەتی هەرێم‌و پەرلەمان‌و دەسەڵاتی دادوەریدا، كە دوانی یەكەمیان "نەوەی شار" بەڕێوەی دەبەن.
دەستەواژەی "نەوەی شار" بەو گروپە سیاسییە دەوترێت كە راستەوخۆ بەشداری شۆڕشەكانی كوردستان نەبوون‌و زیاتر لەشارەكان‌و لەدەرەوەی عێراق گەورەبوون، ئەمانە بەشێكیان هەر نەوەو خزم‌و كەس‌و كاری سەركردەكانی شاخن، بەڵام بەشێكی تریان بارودۆخی سیاسی جیاواز بەو پۆستەی گەیاندوون.
نەوەی دووەمی دوای مەسعود بارزانی لەناو پارتی دیموكراتی كوردستان، بریتین لەنێچیرەڤان بارزانی برازاو مەسرور بارزانی كوڕی مەسعود بارزانی، ئەمانە یەكەمیان سەرۆكی حكومەت‌و دووهەمیان سەرۆكی ئەنجومەنی ئاسایشی كوردستانە.
بەهەمان شێوە نەوەی دووەمی دوای جەلال تاڵەبانی بریتین لەقوبادو پاڤێڵ تاڵەبانی كوڕی مامجەلال‌و لاهوری شێخ جەنگی برازانی تاڵەبانی، ئەمانەش یەكەمیان جێگری سەرۆكی حكومەت‌و دوانەكەی تریش لەسلكە ئەمنییەكاندا باڵادەستن.
كەواتە ئێستا بەفیعلی بەڕێوەبردنی دەسەڵاتی حوكمداریی كەوتووەتە دەست ئەم نەوە نوێیە كە رەنگە لەبیركردنەوەو دنیابینیدا جیاوازی لەگەڵ نەوەی یەكەم هەبێت.
فەرید ئەسەسەرد ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كە خۆی لەسەر "نەوەی شاخ" حیسابە بە"نیقاش"ی وت "خەریكە نزیك دەبینەوە لەقۆناغی كۆتاییهاتنی سەركردە كاریزماییەكان ئەو سەركردانەی لەمەدوا پەیدا دەبن ناكاریزمایین‌و پێویستە سیاسەت‌و حزبایەتی‌‌و گەندەڵی لێك جیابكەنەوە، ئەگەر توانیان ئەو كارە بكەن خەمی سەرەكی ئەم نەوە نوێیە بریتی دەبێت لەخۆشگوزەرانی‌‌و ئاشتیخوازی بەدەستهێنانیشی ئاشتیانە دەبێت".
لەئێستادا هاوەڵانی "نەوەی شاخ" زۆربەیان لەنێو حیزبە كوردییەكاندا ئەندامی مەكتەبی سیاسی‌‌و قسە رۆیشتوون، بەڵام بەفیعلی بڕیاری حوكمڕانی كەوتووەتە دەست نەوەی دووەم.
ئەم نەوە نوێیە راستە لەبەشێكی گرنگی "سەركەوتن‌و شكست"ی نەوە كۆنەكەدا بەشدارە، بەڵام هەندێجار لەكوردستان هیوای ئەوەیان لێدەبینرێت كە گۆڕانكارییەك لەبیركردنەوەی سیاسیدا بكەن‌و دەستبەرداری نەریتی "عینادی سیاسی" ببن كە هۆكاری بەشێكی دیاری كێشەكانی كوردستانە.
جیاوازییەكی دیكەی نێوان ئەم دوو نەوەیە ئەوەیە كە نەوەی یەكەم بانگەشەی گرنگیدا بە"پرسە نەتەوەییەكان" دەكەن‌و نەوەی دووەمیش "خزمەتی خەڵك"یان كردووەتە دروشم‌و كەمتر پێداگرن لەسەر بابەتە نەتەوەییەكان.
ئاری هەرسین ئەندامی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان كە ئەمیان لەسەر "نەوەی شار" حیسابە بە"نیقاش"ی وت "گرنگ نییە ئەوەی لەسەر حوكمە كوڕی شاخە یان شار، گرنگ سیستمی بیركردنەوەیەتی، نەوەی دوای راپەرینیش هەیە سیستمی بیركردنەوەی پوچەڵە".
ئاری هەرسین وتیشی "پرسی نەتەوەیی‌و خزمەتكردنی خەڵك لەیەكتر جیاناكرێتەوەو دەبێت تەریب بەیەك بن، مامەڵەكردنی نەوە نوێكەش لەگەڵ واقعی كوردستان‌و كێشەكانی ئەركێكی قورسە".
رەنگبێ یەكێك لەوانەی سەرقافڵەی ئەم گۆڕانكارییە بووبێت، نەوشیروان مستەفای رێكخەری گشتی گۆڕان بێت، چونكە ئەو لەساڵی 2009ەوە بانگەشەی ئەوەی دەستپێكرد كە پایەی حوكمڕانی دەبێت بدرێت بەگەنجان‌و "نەوەی شار"، هەر بەفیعلیش چەندین وەزیری گەنجی بردە حكومەتەوەو یوسف محەمەدی سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان‌و ئارام شێخ محەمەدی جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق كە هەردوكیان سەر بەو بزوتنەوەیان، لە"نەوەی شار"ن.
وردە وردە هەرچی حیزبەكانی ترە هەمان شوێنپێیان هەڵگرتەوەو چەند سەركردەیەكی گەنج‌و نەوەی شار لەباقی حیزبەكانی تری كوردستانەوە دەركەوتن.
رێبوار حەمەد وتەبێژی كۆمەڵی ئیسلامی بە"نیقاش"ی وت "ئێستا سەركردایەتی كۆمەڵی ئیسلامی تێكەڵەیەكە لەسەكردەكانی شاخ‌و نەوەی دوای راپەڕین، ئەو نەوەیە لەناوەندەكانی بڕیارداندان‌و وەزیرو پەرلەمانتاریشیان هەیە، ئەوە بەشێكە لەتێڕوانینی ئێمە بۆ دەستاودەستكردنی دەسەڵات".
هەرچەندە ئەو نەوە نوێیەی ئێستا پۆستە ئیداریی‌و سیاسییەكانی هەرێمی گرتووەتە دەست، بەتەواوی نەچووەتە تاقیكردنەوەی ئەم قۆناغەوە، بەڵام لەبەر ئەوەی لەبەشێكی گرنگی بڕیارەكانی نەوەی پێشوودا بەشداربوون، بۆیە لۆمەی ئەوە دەكرێن كە ئەوانیش خەتابارن لەمەینەتییەكانی كوردستاندا.
ئەم نەوەیە "نەوەی شار" هەشت مانگی لەبەردەستدایە تا هەڵبژاردنی پەرلەمانی داهاتوو بۆ ئەوەی تواناو لێوەشاوەیی خۆی پیشان بدات‌و بەبێ وجودی "نەوەی شاخ" بڕیار بدات، بەڵام ئەمانیش لەبەردەم دوو تاقیكردنەوەی قورسدان، یەكەمیان دابینكردنی بژێوی‌‌و موچەی هاوڵاتیان‌و دووەمیشیان رێگری لە گوشاری زیاتری بەغدا بۆ بچوككردنەوەی هەرێمی كوردستان.
د. ئەمین فەرەج مامۆستای زانسە سیاسیەكانی زانكۆی سەڵاحەدین لەهەولێر پێیوایە "نەوەی شاخ" بە"شەرعیەتی شۆرشگێڕی"ەوە دەستكەوتی سیاسی دەویست، بەڵام نەوەی نوێ دەبێت بە پڕۆژە خزمەت بە هاوڵاتیان بكات.
ئەو بۆ "نیقاش" وتی "گرنگ ئەوەیە هاوڵاتیانی هەرێم گەیشتبنە ئەو ئاستە رۆشنبیریەی بتوانن نەوە كلاسیكیەكەی پێشوو لەرێگەی هەڵبژاردنەوە تێبپەڕینن، چونكە ئێستا خەڵكی خۆشگوزەرانیان دەوێت".
هەردوو نەوەكە لەكوردستان پشكی سەركەوتن‌و دۆڕانیان پێدەبڕێت، بەڵام ئێستا خەڵكی چاوەڕێی ئەوەن بزانن ئاخۆ نەوە تازەكەی شار دەتوانێت گۆڕانكارییەك لەكوردستاندا بكات كە بە"نەوەی شاخ" نەچووە سەر؟
