شارپرێس: نیقاش
هەر ئەوەندەی‌ شەڕی‌ داعش كۆتایی‌ هات گەنجانی‌ موسڵ دەستیانكرد بەچالاكی‌ خۆبەخشانە، بەڵام ئەمڕۆ هەنگاوێكی بوێرانەی دیكە دەنێن بەرەو گۆڕەپانی كاری سیاسی.
  
لەژێر كۆمەڵێك داری كالیپتۆسدا لەدارستانەكانی موسڵ، زیاتر لە 150 گەنج كۆبوونەوە‌و جیاواز لەجاران كۆبوونەوەكەیان بۆ سەیران یاخود ئاهەنگ نەبوو، بەڵكو دیدارێكی سیاسی بوو گەنجانی موسڵ بەجیاوازی ئینتیمایانەوە رێكیان خستبوو تێیدا بەشداربوون.

لەسەر سەكۆی قسەكەران چەند گەنجێكی رێكپۆش بە قاتی رەسمی‌و بۆینباخیی جوانەوە ریزیان گرتبوو تا وتار پێشكەش بەو جەماوەرە بكەن كە سەرسپییان تێدا نەبوو، وتەیەكی خۆڕسكانە لەلایەن گەنجێكەوە پێشكەش كرا كە تازە تەمەنی دەبووە 30 ساڵ، ئەوەش مشتومڕێكی فراوانی لە دوو مانگی رابردوودا هێنایە ئاراوە.

ئەو گەنجە ناوی د. عەلی ئەغوانە‌و مامۆستای پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكانە لە زانكۆی بەیان لە شاری هەولێر‌و خۆی وەك كاندید بۆ پۆستی پارێزگاری نەینەوا ناساند ئەو كاتەی پۆستەكە بەشێوەیەكی كاتی بەتاڵ بوو.

ئەغوان بەدەم هاتووچۆكردنەوە لەسەر سەكۆكە بۆ سەرنجڕاكێشانی ئامادەبووان، وتی: "دەرفەت رەخساوە بۆ گەنجان تا پۆستی سیاسی لە موسڵ بگرنە دەست، ئەویش دوای ئەو ئەزموونە سەركەوتووەی گەنجان لە كاری خۆبەخشانەدا پێشكەشیان كرد لەدوای ئازادكردنی شارەكە لە دەستی رێكخراوی داعش‌و ژیان بەبەرداكردنەوەی پاش ئەوەی حكومەت لە زۆر بۆنەدا لەدوای كۆنترۆڵكردنەوەی موسڵ، بێ توانابوو".

چەند پاڵنەرێكی بابەتی دیكەش هەن كە بریتین لە شۆڕش لەدژی شكستی گەورەی بڕیار بەدەستانی پارێزگا‌و حكومەتی خۆجێی لە چارەسەركردنی ئەو كارەساتەی رووبەڕووی شارەكە بووەتەوە بەهۆی ئەو كاولكارییە گەورەیەی جەنگ لەدژی "داعش" دروستی كردووە.

فاكتەری دیكەش هەن پەیوەندیان بە رەوشی ئەمنییەوە هەیە، چونكە ئەو قەدەغە ئەمنییانەی رێكخراوە توندڕەوەكان بەتایبەتی رێكخراوی داعش پێش كۆنترۆڵكردنی موسڵ‌و دواتریش سەپاندبوویان، نەماون‌و بوارێك لە ئازادی هەیە بۆ بەستنی كۆبوونەوە‌و كۆنگرە‌و جموجوڵ بە بێ ترسی كاری توندوتیژی‌و تیرۆركردن.

ئەغوان ئەم پاساوانەی هێنایەوە تا هۆكاری ئەو هەنگاونانە گەورەیەی گەنجان بەرەو سندوقەكانی دەنگدان روون بكاتەوە.

بڕیارە هەڵبژاردنی پەرلەمان لە 12ی ئایاری 2018 ئەنجام بدرێت، ئەمەش لە كاتێكدایە كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان لە عێراق تۆماركردنی 143 پارتی سیاسی بۆ بەشداریكردن لە هەڵبژاردندا راگەیاند، هاوكات هاوپەیمانییەكانی هەڵبژاردنیش گەیشتوونەتە 27 هاوپەیمانی وەك موعتەمەد نوعمە ئەندامی ئەنجومەنی كۆمیسیاران لە كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان رایگەیاندووە.

لەنێو ئەم ژمارە زۆرەی حزبەكانیشدا كە هەندێكیان لەدوای ساڵی 2003وە باڵیان بەسەر دیمەنی سیاسی عێراقدا كێشاوە‌و پۆستە سیاسی‌و ئیدارییە گرنگەكانی دەوڵەتیان قۆرغ كردووە، پێدەچێت كۆبوونەوەی گەنجانی موسڵ هەنگاوی یەكەمی رێگای هەزار میل بێت.

عومەر سالم (31 ساڵ) دەستپێشخەری كۆبوونەوەی گەنجانی پەرۆش بۆ كاری سیاسی راگەیاندووە كە ناوی (كۆڕبەندی سیاسی گەنجانی نەینەوا)ی لێنراوە.

ئەو دەڵێت: "دوای ئەوەی بینیم گەنجان چەند بۆچوونێكیان هەیە بە ئاڕاستەی بەشداریكردن لە هەڵبژاردن یان هاندانی بەشداریكردن تێیدا، پێشنیارم كرد لەڕێی تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبووكەوە كۆڕبەندێك رێكبخرێت‌و بیرۆكەكەش كارلێكی هەبوو، بۆیە جێبەجێ كرا".

وتیشی: "پەیمانی شەرفی ئەخلاقیمان دەبێت‌و لەلایەن ئەو گەنجە كاندیدانەوە ئیمزا دەكرێت كە لە هەڵبژاردنی داهاتوودا پشتگیرییان دەكەین".

عومەر سالم ئەوەشی وت: "چەند هەوڵێك لەئارادان بۆ كۆكردنەوەی گەنجان لە یەك لیستدا، لەئایندەشدا بیر لەوە دەكەینەوە دوای چوار ساڵ كۆڕبەندەكە بكەینە كوتلەیەكی سیاسی مەدەنی‌و گەنجان لۆبی‌و سەكۆیەكی بەهێزیان هەبێت كە گوزراشت لە خواستەكانیان بكات بەوپێیەی هێزێكی كاریگەرن كە لەدوای ئازادكردنی موسڵ بەگوڕێكی زۆرەوە لە گۆڕەپانەكەدا دەركەوتوون".

فەهد یوسف چالاكوانێكی مەدەنیە‌و یەكێكە لەو گەنجانەی پلان بۆ خۆكاندیدكردن لە هەڵبژاردندا دادەنێن، ئەو بە راشكاویەكی زۆرەوە قسەی كرد‌و وتی: "پێویستمان بە دروشم نییە وەك ئەوانەی سیاسییەكان دەیانڵێنەوە‌و بوونەتە كاڵایەكی بەكارهاتوو لە هەڵمەتەكانی هەڵبژاردندا دەخرێنەڕوو، ئەگەر بمانەوێت گۆڕانكاری دروست بكەین دەبێت هەنگاوی كردەییمان هەبێت".

وتیشی: "كۆبوونەوەمان لەگەڵ یەك هەنگاوێكی گرنگە، چونكە ئێمە بەرپرسیارێتی ئەوەی لە پارێزگای نەینەوا رووی داوە دەگرینە ئەستۆ، شتێكی نایابیشە لە نووسینی فەیسبووك‌و رەخنەگرتن لە رەوشی سیاسی‌و ئیداریەوە بگوازینەوە بۆ هێنانەدی ئەم كۆڕبەندە كە هەنگاوێكی كردەییە، چونكە گوزارشت لە خواستێكی راستەقینەی زۆرێك لە گەنجان بۆ ئەنجامدانی گۆڕانكاری لە پارێزگاكە دەكات".

لەكۆتایی قسەكانیشیدا یوسف وتی: "با لەسەر ئامانجەكان رێككەوین، ئەگەر لە رێگاكانی بەدهێنانیشیاندا ناكۆك بین".

دەستپێكردنی ماراسۆنی هەڵبژاردن تەپوتۆزێكی چڕی لە پێی ئەو فیلانەوە دروست دەكات كە لە ساڵی 2003وە لە پێشەوەی پێشبڕكێی پرۆسەی سیاسیدان، ئەوەش گەیشتن بە هێڵی كۆتایی بەلای گەنجانەوە دەكاتە ئەركێكی دژوار كە ئێستا لاوازترین لایەنن‌و كەمترین شارەزاییشیان هەیە، بەڵام دیارە عەلی‌و عومەر‌و فەهد‌و هاوڕێكانیان درك بە هەلومەرجی دەوروبەر‌و دەرفەتەكانی سەركەوتنیشیان دەكەن. لەو بارەیەشەوە عومەر بە كۆمەڵە گەنجەكەی وت: "ئێمە ئێستا لاوازین، پارەو شارەزاییمان نییە، بەڵام ئەوەی ئێستا لەگەڵمان نەبێت دواتر كە بەهێز بووین، پێویستمان پێی نابێت".

لایەنە سیاسییە دیارەكانی ئێستا لە نەینەوا بریتین لە حزبی ئیسلامی‌و پاشكۆكانی‌و كوتلەی نوجێفی (ئوسامە نوجێفی جێگری سەرۆك كۆمار‌و ئەسیل نوجێفی برای پارێزگاری پێشوو)‌و كوتلەی خالید عوبەیدی وەزیری پێشووی بەرگری‌و هەردوو حزبە كوردییەكە (پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان)‌و چەند پارتێكی تر، پێشبینیش دەكرێت كاندیدە گەنجەكان خۆیان بخزێننە نێو ئەو كوتلانەوە‌و رەنگیشە هەندێكیان لە دەرچووانی (كۆڕبەندی سیاسی گەنجانی نەینەوا) بن.

كاتێك كارەكانی كۆڕبەندەكە تەواوبوون، بەرلەوەی ئامادەبووان بڵاوەی لێ بكەن، عومەر‌و هاوڕێكانی كۆبوونەوە نەك تەنیا بۆئەوەی وێنەیەكی بەكۆمەڵ بگرن بەمەبەستی بەدۆكیۆمێنتكردنی ئەو ساتەی هەندێك كەس بە چارەنووسسازی دادەنێن بۆ گەنجان، بەڵكو بۆئەوەی خۆبەخشانە بڕێك پارەی كەم لە بەشداربووان كۆبكەنەوە تا خەرجییەكانی كۆڕبەندەكەی لێ بدەن.