شارپرێس: نیقاش
دەنگدان كۆتایی هات، بەڵام تەپوتۆزی گێژاوی ململانێی نێوان لایەنەكان لەهەرێمی كوردستان نەڕەویوەتەوە، لەئاسۆدا ناكۆكییەكی قوڵتر دەبینرێت كە دیار نییە سەرەنجامەكەی بەكوێ دەگات.
رەنگە بەشداری زیاتر لە 44% دەنگدەرانی عێراق لەهەڵبژاردن بە بەراورد بەزۆر وڵاتی دنیا رێژەیەكی ئاسایی بێت، بەڵام كاتێك دەبینیت لەچاو یەكەم هەڵبژاردنی پەرلەمانی دوای كەوتنی سەدام حسێن (2005) ئەم رێژیە لە76%ەوە هاتووەتە خوارەوە، ئینجا كۆدەكانی بێزاری‌‌و كشانەوەی خەڵك لەپرۆسەی دەنگدان باشتر روون دەبنەوە.
هەڵبژاردن لەعێراقدا بەگشتی پرۆسەیەكی ماندووكەرەو میزاجی گشتی تێكدەدات، لەكاتی بانگەشەدا هێزەكان هەموو كەرەستەكانی یەكتر شكاندن‌و توندوتیژی بەكاردەهێنن، كاتێكیش پرۆسەكە كۆتایی دێت، نەدۆڕاوەو نەبراوە ئەنجامەكان بەو شێوەیەی كە پێویستە قبوڵناكەن.
هەرێمی كوردستان چواردە ساڵ بەر لەناوچەكانی دیكەی عێراق ئەزموونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی تاقیكردەوە، كاتێك لەئایاری 1992 بەكەمتر لەساڵێك لەدوای وەدەرنانی دەسەڵاتی بەعس هەڵبژاردنی بەڕێوەبرد، كەچی دوای 26 ساڵ لەو هەڵبژاردنە، هیچ شتێكی ئەوتۆ لەرووكاری ئەو هاوكێشەیە نەگۆڕاوە.
لەو هەڵبژاردنەدا پارتی دیموكراتی كوردستان بەڕێژەی كەمتر لە 2% دەنگی زیاتری لەیەكێتی نیشتیمانی كوردستان هێنا، بەڵام یەكێتی بەبیانووی بوونی ساختەكاری ئەنجامەكەی رەتكردەوە، هەردوو هێز كە بەدەیان هەزار چەكداریان هەبوو بەر لەوەی بكەونە شەڕێكی ناوخۆوە رێكەوتن پەنجا بەپەنجا پەرلەمان‌و حكومەت بەڕێوە ببەن.
ئێستا دوای ئەو هەموو ساڵە دیمەنەكە شتێكی ئەوتۆی لێنەگۆڕاوە، دوو هێزە سەرەكییەكە بەپێی ئەنجامە بەراییەكان زۆرترین دەنگەكانی هەرێمی كوردستانیان بردووە، بەڵام باقی هێزەكانی دیكە كە لەم ساڵانەی دواییدا ژمارەی كاریگەربوون ئەنجامەكە رەت دەكەنەوەو سورن لەسەر ئەوەی ساختەكارییی گەورە كراوە.
لەكوردستان ناڕەزایی گەورە هەیە دژی هێزە دەسەڵاتدارەكان‌و خەڵكێكی زۆر پێیان وایە ئەوان هۆكاری قەیرانی دارایی‌‌و خراپ بەڕێوەبردنی هەرێمەكەو سەركوتكردنی ئازادییەكانن، بەڵام هێشتا خەڵك باوەڕی بەوەیە گۆڕانكاریی دەبێت هەر لەرێی سندوقی دەنگدانەوە بكرێت، ئەی ئەگەر سندوق چارەی پێنەكرا، چی؟
چەند رۆژێكە بەدەیان هەزار خەڵكی كوردستان لەتۆڕە كۆمەڵایەتییەكان یەك دەستەواژە دووبارە بڵاودەكەنەوە "كوا دەنگەكەم؟" ئەمەش دوای ئەوەی بزوتنەوەی گۆڕان‌و هێزەكەی بەرهەم ساڵح‌و دوو حیزبە ئیسلامییەكە راستەوخۆ یەكێتی نیشتیمانی كوردستانیان تۆماركرد بەوەی سیستەمی ئەلكترۆنی دەنگدانی لەسلێمانی‌‌و چەند ناوچەیەكی كەركوك‌و ناوچەكانی دیكەی ژێر قەڵەمڕەوی خۆی هاك كردووە.
ئەوان دەڵێت چەند سندوقێكی دەنگدان كراوەتەوەو دەركەوتووە كە دەنگی ناو سندوقەكان جیاواز بووە لەوەی سیستەمەكە نوسیوێتی، بۆیە دەڵێن دەبێت هەڵبژاردن دووبارە بكرێتەوە یان هەموو دەنگەكان بەدەستی هەژمار بكرێتەوە، لەبەرامبەردا یەكێتیش هەموو ئەو دەنگۆیانە رەت دەكاتەوەو دەڵێت ئەو هێزانە دۆڕانیان پێ قبوڵ ناكرێت.
كێشەكە ئەوەیە شعورێكی گشتی دروستبووە كە زۆر كەس پێیان وایە دەنگەكەیان دزراوە، ئەمەش هەستێكە ساڵ بەساڵ لای خەڵكی تۆختر دەبێتەوە، چونكە خەڵك هەموو هەڵبژاردنێكیش دەگەنە هەستێكی نیمچە یەقین كە پرۆسەی هەڵبژاردن لەكوردستان بێ ساختەكاریی بەڕێوەناچێت، ئەگەر ئەمەش راست نەكرێتەوە ئەوا چانسی پەنابردن بۆ توندوتیژی زیاتر دەبێت وەك لەهەڵبژاردنی رێگە ئارام‌و دیموكراسییەكان.
نایشارمەوە كە دەمێ ساڵە من بڕوام بەدیموكراسی كوردستان لەقە، من پێم وایە ئەم پرۆسەیە ناكامڵ‌و نادروستە هەر لەسەرەتای بانگەشەوە تا دەگاتە دەنگدان‌و لەوێشەوە بۆ پێكهێنانی حكومەت‌و دەسەڵاتێك كە كەمترین خەمی خزمەتكردنی خەڵك‌و چەسپاندنی بنەماكانی دیموكراسییە.
ئەمجارەش شتێكی ئەوتۆ نەگۆڕا، براوەو دۆڕاوە خەڵكێكی زیاتریان لەدەنگدان بێهیوا كرد، بەڵام هێشتا بڕوام وایە دەبێت چاوەڕێ بین، هەرچەندە باوەڕیشمان بەو دیموەكراسییەی كوردستان نەبێت، بەڵام تەنیا هەر رێگەئارامەكان چارەسەرن.
