سەمەد زەنگەنە
من ڕاگەیاندنی ئەم هاوپەیمانیە نوێیەی نێوان ( یەكێتی ، گۆڕان ، هاوپەیمانی د. بەرهەم ) م بە لامەوە نە تازەو نە نامۆیە ، بەر لە چەند ساڵێك زنجیرە وتارێكم  وەكو پێشبینی سیاسی نوسی كە هەندێكیان بەر لە ڕێكەوتنی ( یەكێتی و گۆڕان ) و هەندێكیش دوای ڕێكەوتنەكە بوون، بۆیە بە پێویستی دەزانم ئەو وتارانە بڵاوبكەمەوەو لەسەر ئەم هاوپەیمانیە نوێیەش قسەیەك بكەین .

ئەم بابەتەی خوارەوە دەسپێكی ئەوانەی پێشون و پێم خۆشە خوێنەری بەڕێز و سیاسەتمەدارانی ئەمڕۆو گوتاربێژەكان و هەلپەرستان و ئەوانەی نێو جۆگەش بە وردی بیخوێننەوە و سەرنجی خۆیان دەربڕن .زۆربەی ئەم وتارانەش لە شارپرێس بڵاوبۆتەوە .

یەكێتی و گۆڕان
هاوپەیمانی ،یەكگرتن، یان هەرەسی لایەك
بەشی یەكەم :
ئەگەر لە ڕوانگەی زانستی سیاسیەوە ئەم هەوڵانەی گۆڕان و بەشێك لە یەكێتی(هەر جارەی تەكەتولێك لە ڕقی یەكدی و لە ترسی لەدەستدانی پێگەی ناوخۆیی و دەستەبەركردنی زۆرینە )، شرۆڤە بكەین كە لە هەوڵی شتێكی نوێدان بۆ دەربازبون لەو قەیران و تەنگژانەی هەردوو حزب تێیكەوتون هەر لە سەرەتاوە ئەو ڕاستیەمان بۆ ڕوندەبێتەوە كە ئەم هەوڵە خەونێكی  پەمەیی  و دەرەنجامێكی نا واقیعی و دور لە بنەماكانی زانست  و پێشبینیە سیاسیەكانە كە بۆ بارودۆخەكە دەكرێت !بۆچی؟ 

1-ئەگەر هەوڵەكە هاوپەیمانیە ، ئەوا ئەم دوو حزبە ناتوانن یاخود نابن بە هاوپەیمانی یەكدی ،چونكە هاوپەیمانی حزبیی : (یەكگرتنی دوو حزبە كە بە شێوەیەكی ئاسایی دیدو بۆچون و ئایدۆلۆژیایان لە یەكدیەوە نزیك بێت  ئەویش  بە مەبەستی بردنەوەی هەڵبژاردن ، یان بەڕێوەبردنی وڵاتێك یان ناوچەیەك ،هەر حزبەو خاوەنی سیاسەتێكی تایبەت بە خۆیەتی ، بەڵام بە شێوەیەكی كاتی ناكۆكیەكانیان وەلاوە دەنێن لە پێناو بەرژەوەندی و ئامانجێكی دیاریكراو ، یان ئایدۆلۆژیایەكی هاوبەش ،هەندێكجار هاوپەیمانی لە نێوان دوو حزبی دژە ئامانجی سیاسی دەبەسترێت بۆ دەرنەچونی حزبێكی دیاریكراو لە هەڵبژاردن ، یاخود دورخستنەوەی لە دەسەڵات ) .

ئەگەر ئەو پێناسەی سەرەوە بەسەر ئەم هەوڵەی بەشێك لە یەكێتی وبەشێك لە گۆڕاندا جێبەجێ بكەین دەتوانین بڵێین : دیدو بۆچونەكانیان لە سەرجەم بابەتەكاندا لێكدورو دژو پێچەوانە بوون و دەبن ، یەكێتی ڕاستە هەتا مام جەلال شۆڕەسواری گۆڕەپانەكە بوو، ئایدۆلۆژیای هەبوو، بەرچاوڕونی لە هەنگاوەكانیدا بەدیدەكرا ، یاخود دەتوانین بڵێین ( مام جەلال خودی خۆی ئایدۆلۆژیایەكی تایبەت و تۆكمە و دەگمەن بوو) ، بەڵام لە دوای مامەوە تەمومژو تەمتومانی و بێ ئایدۆلۆژیایی سەرتاپای هەنگاوەكانی یەكێتی داپۆشیوە .

 گۆڕانیش گردبونەوەیەكی بێ ئایدۆلۆژیای بێسەروبەری سیاسیە ، هەتا ئۆپۆزسیۆن بوو سلبی و هەتا لە دەسەڵاتیشدا بوو ئۆپۆزسیۆن بوو .

خۆ هەڵبژاردن لە ئارادا نیە ، كەواتە ئامانجی ئەو هاوپەیمانیەی هەوڵی بۆ دەدرێت  بەڕێوەبردنی وڵات ، یان ناوچەیەكە ،چۆن وڵات بەڕێوە دەبەن ؟ كە یەكێتی بەشدارە لە بەڕێوەبردنداو شەریكە لە دەسەڵات  و دەسكەوت ، كەواتە بۆ بەڕێوەبردنی ناوچەیەكە ! ڕەنگە ئەمە خەونی گۆڕان بێت و ماوەیەكی زۆرە هەوڵی بۆ دەدات ، بەڵام لە كۆتاییدا دەبێتە گۆڕی یەكێتی .

كەواتە ئامانج بەشی كۆتایی پێناسەكەیە :بۆ دورخستنەوەی حزبێكی دیاریكراو لە دەسەڵات ! كە ئەویش پارتیە .

لێرەشدا بە گوێرەی یاسا مەحاڵە پارتی دوربخرێتەوە چونكە ئەگەر پەرلەمانیش كارا بكرێتەوە پارتیو هاوپەیمانەكانی كورسیەكانیان زیاترەو ئەگەر كاراش نەكرێتەوە پارتی ئەو گێلە نیە كڵاوێكی وای بخرێتە سەر ، ئەو كاتە كارەساتەكە ڕودەدات (شەڕی ناوخۆ ، دوو ئیدارەیی ).

لەپێناو ناسینی ئەو هاوپەیمانیە نوێیەدا كە گۆڕان داوای دەكات ، سەرەتا پێویستە جیاوازییەكانی ئایدۆلۆژیاو ڕێكخستن و ستۆكتۆری هەریەكە لە یەكێتی و گۆڕان بناسین ، كە مەرجی سەرەكین لە هەموو هاوپەیمانیەكی سیاسیدا ، ئینجا دەتوانین چوارچێوەو ئامانجی هاوپەیمانیەكەیان دیاری بكەین ، بەڵام ئەو ناسینەش ، یاخود وێنایەش ناتەواو دەبێت ئەگەر لە ڕوی واقیعی سیاسی و كاری ڕۆژانەیانەوە قەبارەو قورسایی هەریەكەیان دیاری نەكەین .بۆیە قەبارەی حزبی و هاوپەیمانیی و بەشداریكردن یان نەكردنیان لە دەسەڵاتدا یەكەیەكی گرنگن بۆ ناسین و شارەزایی زیاتر لە یەكێتی و گۆڕان .

گۆڕان بە هەڵەدا دەچێت ئەگەر یەكێتی بە قەبارەی  (18) كورسی پەرلەمان هەڵبسەنگێنێ ، چونكە چەندایەتی و ژمارە لە هاوپەیمانیدا ئەو گرنگی و كاریگەرییەی نیە ،  قەبارەی سیاسی یەكێتی لە هەڵوێست و كردەوەو مێژوو و هێزەكەیدا دەردەكەوێت و كاریگەرییەكەشی لە هاوپەیمانیەكاندا چەند بەرابەری ژمارەی كورسیەكانێتی و هێزەكەشی لە چەندایەتیەكەیدا نیە .

یەكێتیش بە هەڵەدا دەچێت ئەگەر گرەو لەسەر ئەوە بكات لە ئەنجامدا بیست و پێنج كورسیەكەو جەماوەرەكەی گۆڕان دەبنەوە هی خۆی و بە چل و دوو كورسی پەرلەمانەوە هاوتای پارتی دەبێتەوە ،چونكە كورسیەكانی گۆڕان بۆ یەك جارو لە كاتێكی دیاریكراو و زەمەنێكی دیاریكراودا بوو دوبارەش نابێتەوە ،جەماوەرەكەی گۆڕان لەو كاتەدا باڵندە تەریوەكانی سیاسەتی سەقەتی یەكێتی   بوون ، گۆڕانیش نەبایە لە سەربانێكی پارێزراوتردا هێلانەكەیان چێ دەكرد. 

  ئایدۆلۆژیای یەكێتی ئەگەر تەنها مرەكەبی سەر كاغەزیش بێت و سەركردەكانی كاری پێنەكەن ، بەڵام چوارچێوەیەكی واقیعی كاركردن شك دەبات ، بەڵام گۆڕان حزبی دەنگدەرەو هەتا ئێستاش ئایدۆلۆژیایەكی ڕونی نیە ، لە زانستی سیاسیشدا گێلی و بەدحاڵیبونە ئەگەر بگوترێت ئایدۆلۆژیا ئەو گرنگی و كاریگەرییەی نەماوە بە تایبەتی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا .

ڕێكخستنی یەكێتی ، ڕێكخستنێكی تەقلیدی سەدەی بیستەمی حزبە سوسیالیستەكانەو هەتا ڕادەیەك دیسپلینێك لە خۆ دەگرێت ، ئەگەر تەكەتولیش پەكی خستبێت كۆمیتەو مەڵبەندەكان خزاونەتە نێو جەماوەرەكەیانەوەو كاری ڕۆتینی خۆیان دەكەن . 

ڕێكخستنی گۆڕان : هەتا ئێستەش من لێی حاڵی نەبووم ، بۆیە ناتوانم لێی بدوێم ، بەڵام دەزانم ناو و دەستەواژەی ئۆرگانەكانیشی نامۆن بە فەرهەنگی زمانەوانی كۆمەڵگەی كوردەواری كوردستانی باشور .

یەكێتی یەیڕەوێكی ناوخۆیی هەیە، ئەگەر كاریشی پێنەكرێت و چەندینجاریش دەسكاری كرابێت ،بەڵام لە تەنگژەو قەیران و ململانێ ناوخۆییەكانیشدا بێت هەر تەكەتولەو دەتوانێت لە داواكردنی مافەكانیدا پشتی پێببەستێت .

سترۆكتۆری یەكێتی : هەر لە سەرەتاوە شتێكی سەیرۆ نامۆ بوە ، بە گوێرەی لێكدانەوەی مێژوی پارتی سیاسی ڕەنگە دەگمەن بێت ، چەندین ئاراستەو دیدگاو هەندێكجار ئایدۆلۆژیای جیاوازو  لێكدور و لێكدژی لە خۆ گرتووە ( كۆمەڵە ،شۆرشگێڕان ، خەتی گشتی وئاش و...هتد)،ململانێ و جیاوازیان هەندێكجار بەریەككەوتن و شاخبەدەركردن بوە ، جیابونەوەی باڵ و تەكەتولەكانیش سیمای سیاسی دیاری سترۆكتۆری ئەم حزبەیە . كە هەندێككەس ئەم دیاردەیە بە خاڵێكی ئیجابی لە قەڵمدەدەن و هەندێكی تریش وەكو من بە پێچەوانەوە دەیبینن ، كە لێرەدا جێگەی باسكردن نیە.كەواتە بنەماكانی هاوپەیمانی نێوان یەكێتی و گۆڕان زۆر لاوازن .
سترۆكتۆری گۆڕان هەرلە دامەزراندنیەوە پێكهاتەیەكی دونیابینی جیاوازو خوێندنەوە جیاواز بوە بۆ هەموو بابەتەكان ، بەشێكی سەرەكیان كە بزوێنەرە سەرەكیەكەو پایە گرنگەكانێتی ، یەكێتیە كۆنەكانن ، بە واتایەكی دی ئەو كەسانەن كە بە هەمان ڕوحیەت و بیركردنەوەی سەردەمی یەكێتی بونیان نەخشەسازی بۆ بزوتنەوەكەو كارو دواڕۆژی دەكەن .

بەشی دەومیان چینێكی نوخبەی دیاری ڕوناكبیرانی كوردستان بون ، كە ئێستا زۆربەیان پاشەكشەیان كردوە، هەر ئەوانە بون كە لە سەردەمی یەكێتیبونیاندا نرخ و ڕێز بۆ وشیاری و لێهاتوییان دانەنرابوو ، بە گۆڕانبونیان ویستیان تۆڵە لە یەكێتی بكەنەوەو ئەو ڕاستیە بۆ سەركردەكانی یەكێتی بسەلمێنن كە ئەمان دەتوانن پێشەوایەتی بەشێكی زۆری خوێندەوارانی كوردستان بكەن و عەرشی یەكێتی بلەرزێنن ، بەڵام لە ژێر فشاری بەشی یەكەمیاندا وردە وردە پاشەكشەیان كرد.

بەشی سێیەمیان كە زۆرینەی دەنگدەرەكانیانن ، تێكەڵەیەكی هەمەلایەنەی ناڕازین (یەكێتیە كۆنەكانەكان لە كادیرانی خوارەوە (ئەوانەی لە هەموو ئۆرگانەكاندا غەدریانلێكرابوو ، ئەوانەی سەر بە تەكەتولەكان نەبوون ،ئەوانەی دەروێشانە كاك نەوشیروانیان خۆشدەویست ، ئەوانەی هەڵوێستێكی دژینەیان هەبوو بۆ ڕێكەوتنامەی بە ناو ستراتیژی نێوان یەكێتی و پارتی ، ئەمانە لەو باوەڕەدا بون یەكێتی لە ئەنجامی ئەو ڕێكەوتننامەیەوە پێشەنگی و پێشەوایەتی كۆمەڵگەی كوردەواری لە دەستداوەو تەسلیمی پارتی بووە ) ، بەشێكی تر لە ئەنجامی ناعەدالەتی كۆمەڵایەتی و زەوتكردن و دەستبەسەرداگرتنی موستەحەقاتی یەكێتیبونیان لە لایەن كەمینەیەكی یەكێتیەوە بون بە گۆڕان.

كاسبكارو دوكاندارو بازرگان و پیشەوەرو ....هتد كە بەهۆی ناهاوسەنگی ئابوریەوە بۆ دەروازەیەك دەگەڕان چەقبەستویی دابەشكردنی بازاڕو قازانج لە نێوان یەكێتی و پارتی تێكوپێك بدەن ، بەشێكی تر ئەوانە بون كە لە ئەزەلەوە ڕقیان لە پارتیەو مەئیوسیش ببون لە جیابونەوەی یەكێتی لە پارتی .

ئەم هەموو جیاوازییە بێ ئایدۆلۆژیایەكی دیاریكراو ، بە بێ بەرنامەیەكی تۆكمەی كاركردن كۆ ببونەوە ، تایبەتمەندی بەرچاویشیان ( حەماسێكی زۆر بۆ گۆڕین و تێكدانی بارودۆخی باو  ، گرنگ نیە مێژوی تێكۆشانی هاوڕێ سەركردە یەكێتیەكانی ئێستای گۆڕانیشیان بێت ،گرنگ نیە بەهاو پیرۆزی و ڕەمزەكانی یەكێتیەكانیش تێكبشكێنن ) ، هەر ئەو حەماسەتەش بوو دوایی كردیان بە پرۆژەو بەرنامە بۆ هەڵوەشاندنەوەی حكومەت و پەرلەمان و ....هتد

ئەم دوو سترۆكتۆرە زۆر جیاوازن و نابن بە هاوپەیمانی یەكدی ، گۆڕان( هەڵچوو گڕگرتوو ) ، یەكێتی (دامركاو وخامۆش و شەكەت )،ئەوان تینوی دەسەڵات و ئەمان تێربوی دەسەڵات ،ئەوان دەیانەوێت مێژویەكی نوێی قۆناغی یاخیبون بنوسنەوە ، ئەمان تەكەتول دایڕزاندون و لەسەر سەروەرییەكانی دوێنێ نوستون.

قەبارەو پێگەی هەریەكەیان ( یەكێتی و گۆڕان ) دەیانخاتە چی كایەیەكی سیاسیو پەرلەمانیەوە ؟

لە كاری حزبیدا پارتە سیاسیەكان بە گوێرەی قەبارە و پێگەی سیاسیان دەكرێن بە سێ بەشەوە : 
1-پارتی زۆرینەی پەرلەمانی : مەبەست لەو پارتانەیە كە زۆرترین كورسیەكانی پەرلەمانی بردۆتەوە ، ئەو جۆرە حزبانەش لای ئێمە بونیان نیە ،چونكە پارتی (38) كورسی و گۆڕان (25) و یەكێتی (18) كورسی ،ئەو پارتانە لە وڵاتی فرەیی دا دەگمەنن ،هەتا سەرهەڵنەدانی گۆڕانیش ئەم وڵاتی كوردەوارییە بە وڵاتی دوو حزب و دوو جەمسەر دەناسرایەوە ،لە جیهانیشدا نمونەیان كەمن (وڵاتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا ) وەكو نمونە.

حزبی زۆرینەی ڕەها بە واقیعیەتی كاركردنی دەناسرێتەوە ، چونكە دەزانێت ئەرك و بەرپرسیارێتی حكومەتی لەسەرەو بەرنامەو ئەجنداكانی دەكەونە ژێر تاقیكردنەوەو فشارەوە ،هەرچ دیماگۆگیەك بەسەریدا دەشكێتەوەو وەفاداری بۆ بەلێن و ئیلتیزاماتەكانی لە دەست دەدات .

ئەم جۆرە پارتانە بەڵێن و پەیمانێك نادەن كە نەتوانن جێبەجێی بكەن ،بۆیە لە ململانێی هەڵبژاردندا لە پەیمانە تۆباوییەكان دوردەكەونەوەو تەنها جەخت دەكەنەوە سەر بابەتە دیاریكراوەكان .
2- پارتە گەورەكان : ئەو حزبانەن كە كاریگەریی راستەوخۆیان هەیە لەسەر ڕای گشتی ،بەڵام ناتوانن زۆرینەی كورسیەكانی پەرلەمان وەدەست بهێنن و حكومەت پێكبهێنن ، ناچار دەبن پەنا ببەنە بەر هاوپەیمانی لەگەڵ حزبەكانی تردا بۆ گەیشتن بە دەسەڵات.

ئەم حزبە گەورانە ناچار نین پابەندی واقیعیەت و ئەو پەیمان و بەڵێنانە بن كە داویانە بە دەنگدەرەكانیان ، لەم خاڵەدا حزبە گەورەكانیش وەكو بچوكەكانن ، دیماگۆگیەتیش لای ئەم حزبانە چەكێكی كاریگەرە بۆ بەكارهێنان ، چونكە بەرنامەو ئەجنداكانیان هاوشانی واقیع نین ،هەروەكو گوتمان ئەم حزبانە ناتوانن بە تەنها دەسەڵات بگرنە دەست بۆیە هەموو كاتێك ئەنجامی سەرنەكەوتن ، یاخود فەشەلی دەسەڵاتیان دەخەنە ئەستۆی هاوپەیمانەكانیان .

پارتی و گۆڕان و یەكێتیش بە حزبە گەورەكانی سەر گۆڕەپانی سیاسی كوردستان هەژمار دەكرێن ، بۆیە لە تەمەنی دوایین كابینەی حكومەتی هەرێمدا كێ لە ئێمە دەیانجار گوێبیستی ئەم وتانە نەبووە : 

پارتی : گۆڕان سەرجەم كارەكانی حكومەت و پەرلەمانی پەكخستوە .

گۆڕان : پارتی بەڵێنەكانی هاوپەیمانیی نێوانمانی نەپاراست و بەرنامە چاكسازییەكانی ئێمەی لە حكومەتدا پەكخستوە .

یەكێتی : هەردوو هاوپەیمانیی نوێ (پارتی و گۆڕان ) كاری پەرلەمانی و حكومیان پەكخستوە .

هەریەكەشیان لەو هاوپەیمانیەدا پرنسیپی دبلۆماسیەتی كۆن پیادە دەكەن ، (زۆرترین شت داوا بكە هەتا كەمترین باشت دەسبكەوێت ) . 
3-پارتە بچوكەكان : هەندێكجار حزبێك یەك كورسی پەرلەمانی وەدەست دەهێنێت ، بەڵام لە پرۆسەكەدا كاریگەرییەكی ئێكجار گەورەی هەیە .

لە دوایین قەیرانی سیاسی هەرێمدا ( سەرۆكایەتی هەرێم) و لە 23 ی حوزەیراندا  بینیمان تەنها دەنگێك چی فەرتەنەیەكی گەورەی یاسایی و سیاسی نایەوەو،پاشان بە تەنها دەنگێكیش پارتی گرەوی شەڕی دوەمی پەرلەمانی بردەوەو منەتی نەماو هەموشیانی پەرلەمان بەدەر كرد .

پارتی ساڵانێكە لە گرنگی و كاریگەری حزبە بچوكەكان گەیشتبوو ، بۆیە حەكیمانەترو زیرەكانە تر ستراتیژی كاركردنی پەرلەمانیی داڕشتبوو ، (11) كورسی لە توركمان و مەسیحی و ئاشوری و ...هتد بۆ خۆی مسۆگەر كردووە .

سەبارەت زەرورەتی بوون یان نەبونی حزبە بچوكەكان چەندین بیروڕای جیاواز هەیە ، هەندێك بە سەرچاوەی دوبەرەكی و ئاژاوەو تەشویش لە قەڵەمی دەدەن ، هەندێكی دی لەو باوەڕەدان ئەو حزبانە ڕۆڵێكی كاریگەری ئیجابی دەگێڕن لە كاری دبلۆماسی پەرلەمانیدا .

بە هەرحاڵ سیاسەتیش بەشێكی زۆری هونەرەو سیاسەتمەدارو پارتی سەركەوتوش دەتوانن حزبە بچوكەكان بە لای خۆیدا ڕابكێشن .

لەم پۆلێنكردنەدا دەمانەوێت ڕۆڵ و تەلارسازی هونەری سیاسەت لە هاوپەیمانی ئەمجارەی یەكێتی و گۆڕاندا دیاری بكەین، ئەگەر بون بە هاوپەیمان دەتوانن چی بكەن؟

هەردوكیان (42) كورسی پەرلەمانیان هەیە ، ئەگەر كۆمەڵ و بەشێك لە یەكگرتوشی بخەینە سەر هێشتا ناكاتە ژمارەی كورسیەكانی پارتی و هاوپەیمانەكانی ! 

كەواتە لەم كاتەدا كە هەڵبژاردن زۆری ماوەو ( ڕەنگە تا ساڵانێكی تریش هەڵبژاردن نەكرێت ) ئەگەر هاوپەیمانیەكەشیان سەربگرێت هیچیان پێناكرێت ، تەنها دوو ئیدارەیی نەبێت.

بەڵام لەو پرۆژەیەی كە گۆڕان پێشكەشی یەكێتی كردووە گەرای هاوپەیمانیەكی نوێ دەبینرێت كە مەودایەكی دورتری هەیە لەوەی هەندێك كەس پەلەیانە لە جێبەجێكردنی ،بۆیە ناچارین بۆ ئەوەی لە پرۆژەكەی گۆڕان تێبگەین، جۆرو شێوەكانی هاوپەیمانی حزبی شیبكەینەوە ، ئەو كاتە تێدەگەین گۆڕان چی لە یەكێتی دەوێ و یەكێتیش تا چی ئاست و قۆناغێك دەتوانێت لەگەڵ ئەو هاوپەیمانیەدا بڕوات ؟

بە شێوەیەكی گشتی لە سیاسەت و هاوپەیمانیی حزبیدا ( نە هاوپەیمانی بەردەوام و نە دوژمنایەتی بەردەوام) هەیە ، چونكە گرێدانی هاوپەیمانی لە پێناو ئامانجێكی دیاریكراودا ساز دەكرێت ، بە وەدیهێنانی ئامانجەكەش هاوپەیمانیەكە كۆتایی پێدێت .

ئامانجی هەموو هاوپەیمانیەكیش جیاوازەو هەندێكجار ماوەو هەوڵ و تێكۆشانێكی دورو درێژی دەوێت و هەندێكجاریش بە گوێرەی ئامانجەكە ماوەكەی زۆر كورتە .هاوپەیمانی یەكێتی و پارتی ماوەیەكی دورودرێژی خایاندو هەتا ئێستەش بە شێوەیەك لە شێوەكان بەردەوامە ، بەڵام هاوپەیمانی پارتی و گۆڕان ماوەیەكی كورت و ئەو دەرەنجامەی لێكەوتەوە كە ئێستا دەیبینین .بۆچی ؟

لە زانستی سیاسیشدا شتێك بونی نیە بە ناوی ڕێكەوتنامەی هاوپەیمانی ستراتیژی و هیچ بنەمایەكی زانستی وواقیعی نیە ، چونكە هەروەكو گوتمان هەموو هاوپەیمانیەك تاكتیكێكی حزبیەو تەنها بۆ قۆناغێكی دیاریكراو بەكار دێت .

هاوپەیمانی یەكێتی و پارتی كە بە ستراتیژی ناوبانگی دەركردوە زەرورەتێكی مێژویی قۆناغێكی دیاریكراوی  كوردستانی باشور بوو ، ئەو كاتەش كوردستان دوو جەمسەری حزبی بوو ، ئامانجەكەش ڕون وئاشكرا بوو ،دوژمنێكی سەرسەختیش لە ئارادا بوو ، ئامانج : كۆتایی شەڕی كوردكوژەو فیدرالی و سەربەخۆیی و ...هتد
بەڵام كێ سودمەندو كێ زەرەرمەندی هاوپەیمانیەكە بوو ئەوەیان بابەتێكی ترە ،یەكێتی دەبایە بیزانیایە لە سەردەمی فیرعەونەكانەوە كە یەكەمین ڕێكەوتنامەی تێدا واژۆ كراوە ڕێكەوتنامەو هاوپەیمانیی سیاسی ( گۆڕینەوەی ئاستی باڵای بەرژەوەندی هاوبەشە بە شێوەیەكی یەكسان لە نێوان هەردولای هاوپەیمانیەكە ، ئەویش بە مەبەستی سودوەرگرتن لە بەروبوم و دەسكەوتەكانی هاوپەیمانیە سیاسیەكە). بەڵام كە پارسەنگی هاوسەنگی دەسكەوتەكان بە لایەكدا شكایەوەو لایەك برا گەورەو ئەویدی بچوك و، لایەكی بەهێزتر كردوو لایەك لاوازو، لایەك جەماوەرو دەنگدەری زۆرترو بەهێز ترو، لایەكەی دی لە دەستدانی جەماوەرو فیكرو ئینتیماو ...هتدلێرەشدا هەڵەیەكی گەورەیە یەخەی برا گەورەو هاوپەیمانەكەت بگری .كورد هەزار ساڵە گوتویەتی (مریشك خۆی خۆڵ بەسەر خۆیدا نەكات كەس ناتوانێت خۆڵبارانی بكات ).

ئەدی هاوپەیمانی پارتی و گۆڕان بۆ وا بەو خێراییە كۆتایی هات ؟

لێرەدا دەگەڕێینەوە سەر پێناسەكە ( هاوپەیمانی تاكتیكێكی حزبیە ) ، گۆڕان ویستی بگاتە دەسەڵات و گەیشت ، (كە مافێكی شەرعی و ئامانجی هەموو پارتێكی سیاسیە ) ،لە كەمترین ماوەدا زۆرترین دەسكەوتی هەبێت ، ( سەرۆكی پەرلەمان و وەزارەتی دارایی و پێشمەرگەو دەیان دەستەو بەڕێوەبەرایەتی ) ،تاكتیكی ( چوارساڵی ئارامی )بەخشی بە پارتی ، لە بەر كەم ئەزمونی سیاسیان هەرزوو یەكێتیان كرد بە دوژمنی یەكەم و سەرەكی خۆیان و سەرۆكی پەرلەمان و وەزارەتی دارایی و پێشمەرگەیان لە چنگ دەرهێنا ،بە بۆچونی من ئەوە گەورەترین هەڵەی ستراتیژی گۆڕان بوو دژی یەكێتی ئەنجامی داو لە (   19-8  ) باجەكەی بە توندی دایەوەو دوای ئەوەش یەكێتی دوا بزماری لە تابوتەكەی دا .

پارتیش تاكتیكی : بەشدارپێكردنی گۆڕان و شەریككردنەوەی لەو تۆمەتانەی گۆڕان دەیدایە پاڵی و پاشان نابوتكردن و خستنە ئەستۆی شكستەكانی و لێسەندنەوەی ناسنامەی پاكی  و هاوبەشیكردنی لە چنینەوەی بەروبومی دەسەڵات و لە كۆتایدا بە گەندەڵیكردنی و وەدەرنانی لە پەرلەمان و حكومەت  .تاكتیكەكەی پارتی وردو نەخشە بۆداڕێژراو و ئامانجێكی پێكراو و ئەنجامێكی وەدەستهاتوو بوو .
 
پرۆژەكەی ئەمجارەی  گۆڕان هاوپەیمانیەكی ئاسۆیی لە یەكێتی دەوێت ،كە سێ قۆناغە :(هەڵبژاردن ،پەرلەمانی ، حكومەت )

یەكەم كاندیدەكان و دوەم ئەندام پەرلەمانەكان و سێیەم پێكهێنانی حكومەتی نوێ .هاوپەیمانی ئاسۆیی دەكرێت ڕاگەیەنراو و دەشكرێت نهێنی و ژێر بە ژێر بێت ، دەكرێت لەسەر ئاستی ناوچەیی و دەشكرێت لەسەر ئاستی نیشتیمانی ڕێكبخرێت .

لە ڕابردودا یەكێتی و گۆڕان قۆناغی هەڵبژاردنیان تێپەڕاندووە نەك بە هاوپەیمانی بەڵكو بە لێكدژی و دوژمنایەتی و توندوتیژی ، سێ بەشی ماوەی كاركردنی پەرلەمانیش لێكدژو پێچەوانە بوون ، لە پێكهێنانی حكومەتیشدا گۆڕان بەش و پشكەكانی یەكێتی داواكردوو وەریشی گرت ، بۆ داهاتوش گۆڕان لەم پرۆژەیەدا هەرسێ جۆرەكەی پێشنیار كردووە ، كۆمیتەو مەڵبەند و بازنەو ....بە یەكەوە كار بكەن و ئەندام پەرلەمانەكانی هەردوولاش یەك بەرنامەو یەك ئەجێنداو پرۆژە یاسایان هەبێت ،ئەگەر وەزیرەكانیش گەڕانەوە هاوپەیمانی یەكدی بن لە دەسەڵاتی جێبەجێكردندا .

بۆ جێبەجێكردنی هەنگاوە سەرەتاییەكانی ئەم هاوپەیمانیەش سەرەتا بە نهێنی و ژێر بە ژێر و خواش هەڵناگرێ  تەكەتولەكانی یەكێتیش هەریەكەو لە بەرژەوەندی خۆی سەردانی نهێنی و نیمچە ڕاگەیەنراویان بۆ لای كاك نەوشیروان ئەنجامدا ،گۆڕانیش قۆناغی دوەمی بە پێشكەشكردنی پرۆژەی هاوپەیمانیەكە دەستپێكردوە بە بڕوای منیش ، خۆزگە هەڵە بم :( یەكێتی چەند هەنگاوێك دوای پرۆژەكە دەكەوێت ،پاشان هەر خودی تەكەتولەكان ( جا نازانم كامیان دەبێت )پەكی دەخات ، چونكە ئەگەر هاوپەیمانی یەكێتی و گۆڕان سودو قازانجی هەبێت بۆ بەشێك لە یەكێتی و گۆڕانەكان ، ئەوا زەرەرو زیانێكی زۆریشی دەبێت بۆ بەشێكی دی لە یەكێتی و گۆڕانەكان

تێبینی:
ئەم بابەتە بەر لە واژۆ كردنی هاوپەیمانیەكە بڵاو بۆتەوە.