شار پرێس: حلمی رەسول رەزا
سەركردەی نازییەكانی ئەڵمانیا ئەدۆلڤ هیتلەر لەوێنەیەكدا دەردەكەو‌ێت، كە لەگەڵ كچێكی بچووكی لێوبەخەندەیەو وێنەكە زیاتر لەدیمەنێكی رۆمانسی دەچێت، بەڵام وردەكاری وێنەكە چیرۆكی كارەساتباری لەخۆ گرتووە، بەوەی ئەو سەركردەیە بووە هۆكاری كوشتنی 6 ملیۆن یەهودی.

لەگەڵ ئەو تاوانانەدا هیتلەر توانی ببیتە هاورێی ئەو كچە بەناوی "رۆزا برنیل نینیاو"، كە یەهودی بووەو پاش پێنج ساڵ كچەكە وازی لەو هاوڕیتییە هێنا لەسەر داواكاری لێپرسراوە گەورەكانی نازی.

ئەم وێنە ناوازەیەی، كە لە ساڵی 1933دا چركێنراوە لە ئەمەریكا خرایە مەزادەوە، شوێنی مەزادەكانی ئەلیكساندەری مێژوویی لەویلایەتی ماریلاند، نرخی وێنەكە، كە فۆتۆگرافەر "هنریك هوفمان" چركاندویەتی بە 10 هەزار دۆلاری خەمڵاند لەكاتی خستنەروویدا بۆ فرۆشتن.

شارەزایەكی مەزادكردن بەناوی "بیل باناگوبولوس" بۆ پێگەی "میل ئۆنلاین" وتی: "ئەم وێنەیە پارچەیەكە بەهیچ شێوەیەك نموونەی نییە" و " هیتلەر ئەم وێنانەی لەگەڵ منداڵان دەچركاند بەمەبەستی بانگەشە كردن، شتی نامۆش لەم وێنەیە وادەردەكەوێت پەیوەندییەكی زۆر نزیكی لەگەڵ ئەو كچە بچووكەدا هەیە و بەراستی سەرسوڕهێنەرە".

خۆشەویستەكەی هیتلەر
سەركردەی نازی لەرۆژی لە دایكبوونیدا چاوی بەو كچە منداڵە كەوت، پێگەی ئەلیكترۆنی شوێنی مەزادەكات وتی: "كچەكە و دایكی لەگەڵ ئەو كەسانە بوون‌ لەدەرەوەی ماڵی دووەمی هیتلەری ناسراو بە برگهوف لەسەر چیاكانی ئەلبی باڤاری لەساڵی 1933، كە بانگهێشت كرابوون".

بیروبۆچونەكان وا دەری دەخەن هیتلەر زانیویەتی رۆژی لەدایكبوونی خۆی و ئەو كچە لە یەك رۆژدایە، بۆیە لەگەڵ دایكی بانگهێشتی كردووە بۆ ماڵەكەی و ئەم وێنەیەی لەگەل چركاندووە.

ماوەیەكی زۆری پێنەچوو، زانرا دایكی كچەكە یەهودییەو ئەمەش ئەوە دەردەخات رۆزای یەهودی لەناوچاوی دەوڵەتی نازیدا بژی، بەڵام ئەمە وای نەكرد هیتلەر دەستبەرداری ئەم كچە ببێت‌و پاش ئەوەی وێنەكەی بۆ ناردەوە ئیمزای خۆشی لەسەر كردبوو. 

لەسەر وێنەكە نوسیبووی: " ئازیزەكەم نینیاو (لە) ئەدۆلڤ هیتلەرەوە ، میونخ 16ی حوزەیرانی 1933".

نامەناردنی رۆزا بۆ هیتلەر و یاریدەدەرەكەی " فیلهلم" لە نێوان ساڵانی 1935 و 1938 حەڤدە نامە بووە، تا ئەو رادەیەی "مارتن بورمان"ی سكرتێری تایبەتی سەركردەی نازی داوای لێكردن پەیوەندی ببڕن لەگەڵ هیتلەر، بەڵام وەك لەپاشتر فۆتۆگرافەر "هۆفمان" ئاماژەی پێكردووە، هیتلەر ئەم قسانەی سكرتێرەكەی بە دل نەبووە و باسی ئەوەی لای كردووە "هەندێك كەس هەن شارەزاییەكی تەواویان هەیە لەتێكدانی خۆشییەكانی".

فۆتۆگرافەری ناوبراو چەند وێنەیەكی جیاوازی هەردووكیانی بڵاوكردەوە، لە نوسینێكیدا، كە لە ساڵی 1955 بڵاویكردەوە لە ژێر ناونیشانی "خۆشەویستەكەی هیتلەر"، ئەو كچەی بە بینینی دڵی خۆش دەبوو لە برگهۆف‌و تا ئەو رادەیەی هەندێك كەس وایان دەبینی هیتلەر لەرەگێكی ئاری پاك نییە.

جەنگی جیهانی دووەم دەستیپێكرد، لە پاش ساڵێك سكرتێرە تایبەتەكەی پێیراگەیاند، رۆزا پەیوەندی پچڕاندووەو لە پاش شەش ساڵ شەش ملیۆن یەهودی لەسەر دەستی هیتلەر مردن.

رۆزاش كۆچی دوایی كرد بەنەخۆشی "لەكاركەوتنی مێشك" لە تەمەنی 17 ساڵیدا لە نەخۆشخانەی میونخ لەساڵی 1943، پاش دەساڵ لەیەكەمین دیداری لەگەڵ هیتلەر...

سەرچاوە: BBC.ARABIC