خواردنی هەندێك میوە بەگەدەی خاڵی‌و بەتاڵەوە بەباش نازانرێت

تەندروستی

15/12/2018‌ 1419 جار خوێندراوه‌ته‌وه

شارپرێس:
هەندێك كەرەستەی خواردن هەیە، كە خواردنیان بە گەدەی خاڵی كێشە بۆ مرۆڤ دروستدەكات و بەكارهێنانی قەدەغەیە. 

بەپێی ڕاپۆرتێكی ئیسپۆتینگ، هەندێك خواردەمەنی وەكوو خەیار پرتەقاڵ، مۆزو هەرمێ لەڕیزی ئەم خواردنانەن:

لێرەدا بەچەند خواردنێك، كە لەكاتی بەتاڵبوونی گەدەدا كاریگەریان لەسەری دەبێت، ئاشناتان دەكەین.

پرتەقاڵ
بەكارهێنانی پرتەقاڵ بە گەدەی بەتاڵ ترشەلۆكی گەدە زیاتر دەكات و لەسەر لینجە پەردەی گەدە كاریگەری خراپ جێدێڵێت و دەبێتە هۆی ناڕەحەتییەكانی هەرسكردن و لەئەنجامدا ڕشانەوەی بەدوادا دێت. ترش و فیبرەكانی هەبوو لە میوەكان گەدەی خاڵی و بەتاڵ وێران دەكەن و ئەم دۆخەش بۆ كەسانێك كە تووشی ئیلتیهاباتی گەدە یان ئەگەری تووشبوونیان بەو نزیكە، مەترسیدارە.

ڕاسپاردە
 ئاوی میوەكان كە تازە گیرابێت، لە ئەگەرێكدا نیوبەنیو لەگەڵ ئاودا تێكەڵ بكرێت، دەتوانێت سوودی زیاتری هەبێت.

هەرمێ
لەلایەكەوە هەرمێ بەهۆی مەوادی فیبرداری خاو تیایدا، پەردەی هەبوو لە گەدە بریندار دەكات و دۆخی گەدە لە درێژمەودادا بەتەواوی ئاڵۆز دەكات.

مۆز
 هەروەها خواردنی مۆز بەگەدەی بەتاڵ و بەشێوەیەكی لەناكاو بڕی مەنیزیۆم لەجەستەدا زیاتر دەكات و دەبێتە هۆی تێكدانی هاوتایی مەنیزیۆم و كەلسیۆم لە جەستەداو لەسەر دڵ و دەمار كاریگەری بێوێنەو فراوانی هەیە.

خەیار
 خەیار و هاوچەشنەكانی ئەو، ئەمینۆ ئەسیدیان تێدایە، كاتێك ئەم مەوادانە بە سكی خاڵی دەخورێن، دەبنە هۆی كزانەوەی سەردڵ و غازات و ژانە زكییەكان.

تەماتە
 بەم هۆیەوە كە مزر و ترشە، مەودای نێو ئەو لەگەڵ ترشی گەدەدا كاردانەوەی كیمیاوی ئەنجامدەدات و دەبێتە گیراوەیەكی تێكەڵ نەبوو كە بەئاسانی دوچاری بەرد و برینی گەدەتان دەكات.

ماست
 ماست لە ڕیزی ئەو خۆراكیانەیە كە نابێت بە سكی خاڵی بخورێت، چوونكە بەكتریا بەسوودەكانی ڕیخۆڵە لەنێو دەبات. باشترین كاتی بەكارهێنانی ئەو بەپێچەوانەوە پێش لە نووستنە، كە دەبێتە هۆی هەرسی خواردنەكان و قەبزێتیش لەنێو دەبات. 

قاوە
 بەرهەمهاتنی ترشی گەدە دەبزوێنێت. خواردنەوەی قاوە بەگەدەی خاڵییەوە، تووشی ترش دروستكردن و كێشە هەرسییەكانی ترتان دەكات.

ڕاسپاردە
 ئەگەر ناتوانن لە خواردنەوەی قاوە لە بەیانیاندا واز بێنن، ئەو لەگەڵ خامە یان شیردا بەكار بینن. چەوری هەبوو لە خامەوشیردا كاریگەری نەرێنی بەكارهێنانی قاوە كەمتر دەكەنەوە."

ئەم خاڵانەی خوارەوەش كارانێكن كە نابێت بە گەدەی خاڵی( دوو كاتژمێر پاش لە كۆتا ژەمی خواردن) ئەنجام بدرێن.

بەكارهێنانی دەرمانی دژە ئیلتیهاب
نابێت پێش لە خواردن و بەگەدەی خاڵییەوە بەكار بهێنرێن. ئەمكارە(NSAIDS) ئەسپرینەكان و دەرمانە سترۆیدییەكانی دژە ئیلتیهاب نەتەنها لەكاریگەرییان كەمدەكاتەوە، پێدەچێتیش كێشەی جددی تەندروستی وەكوو خوێنبەربوونی ناوەكی گەدەی بەدوادا بێت.

ڕاسپاردە
 شیر كاریگەرییە نەرێنییەكانی(NSAIDS)كەمدەكاتەوە، ئەگەر شیرتان لەبەردەستدا نییە، باشترە ئەم دەرمانانە بە بڕیك ئاو خواردنەوەی زۆرەوە بەكار بهێنن. 

نووستن
 برسێتی و ئاستی نزمی گڵۆكێزی خوێن، لەخەوتنی ئێمە ڕێگری دەكات و خەوێكی درۆینەو هەستانەوەیەكی زووتری بەدوادا دێت.

ڕاسپاردە
  لەو جێگاوەی كە زۆرخواردنی پێش لە خەوتن بیرۆكەیەكی باش نییە، باشترین ڕیگای بەكارهێنانی كەمێك مەوادی شیرەمەنییە. ئەم مەوادانە كەلسیۆم و مەنیزیۆمی تێدایەو خەوێكی ئارام بۆ ئێمە بەرهەمدێنن.

وەرزشكردنە توندەكان
زۆركەس لەو باوەڕەدایە كە وەرزشكردن بە گەدەی خاڵی و بەتاڵەوە كەلۆری زیاتر دەسووتێنێت، بەڵام ڕاستییەكەی ئەمەیە كە ئەمكارە هیچ كاریگەرییەكی لەسەر تواندنەوەی چەورییەكاندا نییەو بەس داخورانی ماسولكەكانی بەدوادا دێت، ئەو شتەی كە ئێوە هەرگیز ئەوتان ناوێت و ناشیخوازن.

ڕاسپاردە
 ڕاهێنانی ئایرۆبیك(وەرزشكردنی توند و ماوە كەم) بكەنە جێگرەوەی وەرزشە تووندەكان، بەڵام ئەگەر كێشەی گەدەییتان هەیە، باشترە پێش لە هەر جۆرە وەرزشێك كەمە خواردنێكی سووك بخۆن، چوونكە چالاكی فیزیاویی، شیلاوی گەدە كە بۆ گەدەی خاڵی زیانبەخشە، بەرهەمدێنێت.