هەوڵی دروستكردنی ڤاكسینێك بۆ توشبوانی ئایدز دەدرێت

تەندروستی

04/02/2019‌ 660 جار خوێندراوه‌ته‌وه

شارپرێس:
لێكۆڵەرانی كەنەدی و ئەفریقی هەوڵدەدەن بە كونتڕۆڵكردنی سیستەمی بەرگری جەستە، شێواێكی نوێ بۆ داهێنانی ڤاكسینی ئایدز بدۆزنەوە.

بەپێی ڕاپۆرتێكی پێگەی هێڵپ دەی، سیستەمی بەرگری جەستە باشترین بەرگری جەستە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی نەخۆشانی وەك ئایدز و شێرپەنجەیە. 

هەر بەپێی راپۆرتەكە، گروپێكی نێودەوڵەتی لە لێكۆڵەران هەوڵدەدەن، سیستەمی بەرگری بخەنە ژێر كۆنتڕۆڵەوە تا هەندێك سەرە داوی نوێ بۆ داهێنان ڤاكسینی ئایدز بدۆزنەوە.

پرۆفسور "مارك بڕوكمەن "(Mark Brockman)، مامۆستای زانكۆی "سەیمون فریزێر "(SFU)ی كەنەدا و لێكۆڵەرانی زانكۆی كوازۆلۆ ناتاڵ " (UKZN)ی ئەفریقیای باشوور توانییان پەیوەندییەكی نوێ لەنێوان كۆنتڕۆڵكردنی ئیلتیهابات‌و كاردانەوەی خانەكانیT بۆشێوازی جۆراوجۆری ئایدز بناسنەوە.

بڕۆكمێن وتی: ئایدز بە گۆڕانكاری بەردەوامی خۆی بۆ ڕاكردنی لەخانەكانی دژە ڤایرۆسی T، سیستەمی جەستە دەخاتە ژێر كاریگەرییەوە، لەبەر ئەمە ئێمە لەداهێنانی ڤاكسینێكی كاریگەر، دەبێت كاردانەوەی بەرگری كردن بەرهەم بێنین كە ڤایرۆس نەتوانێت لەو هەڵبێت و ڕابكات.

لێكوڵەران بۆ ناسینەوەی خانەكانی T دژە ڤایرۆس و لێكدانەوەی توانای لە ناسینەوەی شێوازی جۆراوجۆری ئایدز، شێوازی تاقیگەیی نوێیان داهێنا.

بڕۆكمێن وتیشی: خانەكانی Tخڕۆكە سپییەكان خوێنن، كە دەتوانن پێكهاتەی بێگانە وەكوو ئانتی جێن(Antigen)ی پپتید بناسنەوە. 

دوو جۆرە خانەی  Tبوونی هەیە، كە خانەكانی تری سیستەمی بەرگری و ئەو خانانەشی بەرپرسیارییەتی لەنێوبردنی خانە ئیلتیهابییەكان و لووەكانیان لەئەستۆدایە، یارمەتی دەدەن.

ناسینەوەی خانەیT ، كە بە ئەنتی جێنی (Antigen)ی ئایدز ئاسان دێتە بەرچاو، بەڵام بەوتەی بڕۆكمێن، سێ هۆكار بوونی هەیە، كە بۆ كاردانەوەی بەرگریكردنی خانەكانی Tگرنگن و كاتێك ئیلتیهاب بەهۆی ڤایرۆسی ئایدزەوە ڕوودەدات، هەرسێ هۆكار لە ڕوانگەی جیناتەوە جیاوازن.

بۆ ئەوەی، كە خانەی T بتوانێت ئەنتی جێنی پیپتید بناسێتەوە، سەرەتا دەبێت ئەنتی جێن بەهۆی پادگێنی خڕۆكە سپییەكانی ئینسان(HLA)  لەسەر ڕووكاری خانە دابنرێت و لەوجێگاشەوە كە هەزاران پادگێنی خڕۆكەی سپی بوونی هەیە، وەڵامدانەوەی هەركەسێك نسبەت بە ئیلتیهابەوە جیاوازە. لەبەرئەوە لەو ڕاونگەشەوە كە ئایدزیش زۆر جیاوازە. و لەكاتی ئیلتیهاباتدا زیاتر گەشەكردووتر دەبێت، توانای ئەنتی جێنی پیپتیدیش(Peptide)  جیاوازن.

 بڕۆكمێن لە بەردەوامیشدا ووتی، تا ئەوكاتەی زانیاری زیاتر لەبارەی چالاكی دژە ڤایرۆسی خانەكانی بەدەست نەخەین، تێگەشتنی ئێمە لەكاردانەوەی ئەوان كەم و كورت دەبێت.

ئەو لێكۆڵینەوە پیشاندەری ئەوەیە، كە توانای خانەكانیT لە ناسینەوەی جۆرەكانی پیپتید، جیاوازە و پێدەچێت ئەم جیاوازیانە لە تەواوكاری خێرایی پاتوجین(Pathogen)ەكان  كاریگەریی زوری هەبێت.

داهێنانی ڤاكسینێكی كاریگەر بۆ دەرمانكردنی ئایدز ، لێكۆڵینەوەی زیاتری پێویستە، بڕۆكمین دەشڵێت، شێوازە گشتگیرەكانی لێكدانەوەی خانەی T لە دیاریكردنی شێوازی جۆراوجۆری ئایدز، زانیاریی گرنگ بۆ دیزاینكردن و تاقیكردنەوەی ستراتیجی نوێی ڤاكسینه كردن دەڕەخسێنێت.

بەپەلە