شارپرێس:
رەنگە لەكاتێكدا خەریكی خوێندنەوەی ئەو بابەتەی پەنجەكانت بتەقێنیت ، یان هەندێ جار كە راراییت و چاوەڕێی شتێك دەكەی پەنجەكانت بتەقێنی ، یەن رەنگە لەو كەسانە نەبی كە هەرگیز پەنجەكانیان دەتەقێنن ، بەڵام بەدڵنایی كەسێك دەناسی كە خووی بەوەوە گرتووە .
لەهەموو شوێنیكی جیهان كۆمەڵێك كەس فێربوون لەڕێگای لەیەك دوورخستنەوەی جومگەكانی پەنجەیان دەنگ لە پەنجەكانیان دەهێنن ، كە هەندی كەس پێیوایە ئەوە لەرووی هەڵسوكەوتەوە جۆریكە لە ئاڵوودەبوون ، كەچی هەندێك لیكۆڵینەوەی تر پێیان خووێكی ئاساییە و زەرەریكی ئەتۆی نییە .
جومگەكانی جەستەمان هەندێ جۆر دەنگ دەردەكەن كە یەكێك لەوانە ئەو تەقەیە كەلەكاتی تەقاندنی پەنجەكانمان یان لە بڕبڕەكانی ملمان دەردەچێت ، یان هەندێ دەنگی تر كەلەكاتی لەیەكخشاندنی كڕكراگەكانی ئێسك درووست دەبێت .
بەڵام ئەو دەنگی تەقەی لەكاتی تەقاندنی پەنجەكاندا دەردەچێت بەهۆی لەیەكخشاندنەوە درووست نابێت ، بەڵكو بەهۆی دەرچوونی گازی دووەم ئۆكسیدی كاربۆنە لەناو چاڵەكانی كڕكڕاگە كە ناوپۆشی جومگەكانی كردووە.
رۆژانە جومگەكانی ناو جەستەمان بەشێوەیەكی ئاسایی رووبەرووی هێزی راكێشانی جیاواز دەبنەوە ، پەستانی نزمیش ئەو جۆرە چاڵ و بۆشاییە لەناو جومگەكاندا درووست دەكات ، ئەوەش دەبێتە هۆی درووستكردنی هەندێ گیرفانی گازین لەناو ئەو لینجە شلەیە كە ئەویش ئۆكسجین و نایترۆجین و دووەم ئۆكسیدی كاربۆنی تێدایە.
رەنگە ئەو دەنگەی بەهۆی دەرچوونی غازەوە درووست دەبێت كەمێك جێگای نیگەرانیمان بووبێت ، بەڵام هیچ بەڵگەیەك نەبووە كەبیسەلمینێت هیچ زیانێكی تەندرووستیی هەبێت .
لەساڵی ١٩٤٧ وە دەیان لێكۆلینەوە كراون و هەوڵیانداوە بزانن هۆكاری درووستبوونی ئەو دەنگە چییە ، بەشی هەرە زۆریان ئەوەیان دووپات دەكردەوە كەبەهۆی ئەو دەنگەوە گاز لەناو كڕكراگەكاندا درووست دەبێت .
بەڵام لێكۆڵینەوەیەك لەساڵی ٢٠١٥ پێچەوانەی هەموو لێكۆڵینەوەكانی پێشووتر گوتی ئەوە دەرچوونی غازی ناو كڕكراگەكانە كە ئەو دەنگە درووست دەكات .
لێكۆڵینەوەكە ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كە هەندێ كەس لە خەڵكی تر باشتر دەتوانن پەنجەكانیان و جومگەكانی تری جەستەیان بتەقێنن ، ئەوەش بۆ شێوە و نەرمیی جومگەكانییان دەگەڕێتەوە ، بەڵام بەدڵنیایی ئەو كرداری پەنجە تەقاندنە نابێتە هۆی درووستبوونی نەخۆشی هەوكردنی جومگە (رۆماتیزم)، وەك پێشتر باس دەكرا.
وەرگێڕان: ئاكۆ عەبدوڵڵا ئاڵی