نهێنی كوژرانی فەرماندەكە.. تەنیا فیشەكێك بووە هۆی كوشتنی هەزاران كەس

مەلەفی تایبەت

04/12/2019‌ 2263 جار خوێندراوه‌ته‌وه

شارپرێس:
بەو ناونیشانەی سەرەوە، گۆڤاری (ئیفیستیا) راپۆرتێكی بڵاوكردەوە، دەربارەی ئەو تەم و مژییەی لە كوژرانی گەورەترین فەرماندەی یەكێتی سۆڤییەت (سیرگی كیرۆف)دا هەیەو تا ئێستاش روون نەبووەتەوە؛ و  85 ساڵ بەسەر تیرۆركردنەكەیدا تێپەڕ دەبێت.

بەپێی راپۆرتەكە، رۆژی 1ی دیسەمبەری ساڵی 1934 چووە مێژووەوە، بەوەی رۆژی تیرۆكردنی (سیرگی كیرۆف)ە، لەگەڵ ئەوەی هۆكاری تاوانەكەی یەكسەر ئاشكراكرا و بە كەمتر لە مانگێك تەقە لە بكوژەكە كرا، بەڵام لیژنەیەكی تری لێكۆڵینەوە دوای 20 ساڵ پێكهێنرایەوە، پاشان لە ساڵی 1991 لیژنەیەكی نوێ دەست بەكاربوو بۆ هەمان مەبەست، تا ئێستاشی لەگەڵدا بێت تەمومژییەكی زۆر هەیە لەسەر ئەو تاوانەو لە سەردەمی سۆڤیەتیدا، كە 85 ساڵ بەسەریدا تێدەپەڕێ.

ئەندامی مەكتەبی سیاسی و ئەمینداری لیژنەی ناوەندی حیزبی شیوعی سۆڤییەت و ئەمینداری لیژنەی هەرێمایەتی لینینگراد و ئەندامی دەستەی سەرۆكایەتی لیژنەی جێبەجێكردنی ناوەندیی یەكێتی سۆڤییەت (سیرگی كیرۆف)، لە نزیك نووسینگەكەی خۆی و بەدووری چەند مەترێك تەقەی لێكرا، بكوژەكە نەیتوانی خۆی ون بكات و هەر لەو جێیە دەستگیر كرا، كە ناوی (لیۆنید نیكۆلاییف) بوو.

سەرەتا تاوانبار نكوڵی لە تاوانەكەی نەكرد و بەڵكو دانی پێدانا و كوژرایەوە، لەو كاتەدا وا هاتە پێش چاو چیرۆكەكە كۆتایی هاتووە، بەڵام ئەمە سەرەتای چیرۆكێكی درێژ بوو، كە تا ئێستا كۆتایی نەهاتوە.

كۆپی فەرمی تاوانی كوشتنەكە دوژمنداری شەخسی لیۆنید بوو لەگەڵ كیرۆف، ئەمە لە دان پێدانانەكەیدا هاتبوو، پاشان لە قسەكردنیدا لەگەڵ جۆزیف ستالین، بە شێوەیەك قسەكرنەكەی وەك تەحەدا وابوو. سەرجەم لێكۆڵینەوەكان تەواو نەكرا، قسەی گەواهیدەرەكانیش دووپات نەكرانەوە، تەنیا ئەوە نەبێت، كە رقی لێ بووەو ژیانێكی سەختی بەڕێ كردووە و وای كردووە تاوانەكە ئەنجام بدات.

شەش مانگ پێش تاوانەكە، نیكۆلایف تەمەنی بوو بە 30 ساڵ، پیاوێكی توڕە بوو، درێژیەكەی مەترونیویك بوو، قاچەكانی زۆر درێژ بوون، لە منداڵییەوە بەدەست نەخۆشییەوە دەیناڵاند، تا حەوت ساڵان لەسەر جێگادا بووە، هەتا تەمەنی بووە  10 ساڵ نەیتوانیوە بەڕێدا بڕوات، دایكی بەتەنیا پەروەردەی كردووە و باوكی زووتر كۆچی دوایی كردووە و دایكی كرێكارێكی سادە بووە تەنیا خوێندنی سەرەتایی تەواو كردووە.

نیكۆلایف بەشداری لە شۆرشی بەلشەفی و جەنگی ناوخۆیی نەكردووە، بەڵام تێكەڵی واقیعێكی تازە بووەو بە شێوەیەكی زۆر حەماسی، چووە بانگەشەی شۆرشەوەو لە یەكێك لە قوتابخانەكانی حیزب خوێندنی تەواو كرد. 

ئەو تیكەڵەیەكی سەركەوتووبوو لە ئەسڵی پرۆلیتاری و خوێندنی سەرەتایی، ئەمەش وای كرد بچێتە كاری سیاسییەوە، لە بیستەكانی سەدەی رابردوو جۆرەها پۆستی لەلیژنەكانی هەرێمەكان و رێكخراوەكانی كومسومول لە كارگەكاندا وەرگرت، پاشان چووە نێو حیزبەوە لە هەرێمی لۆغای روسیا، بۆ سەرۆكایەتی كردنی لیژنەی ناوخۆیی كومسومول و هەر لەوێ ژیانی هاوسەری پێك هێنا.

نیكۆلاف گەیشتە لوتكەی ژیانی كاركردنی، كاتێك پۆستی فەرمانبەری لیژنەی پەیمانگەی مێژووی حیزبی سەر بە لیژنەی هەرێمایەتی لینینگرادی وەرگرت، لە ساڵی 1933 دا بڕیاری گواستنەوەی بۆ كەرتی هێڵی ئاسنین بۆ دەرچوو، بەڵام رەتیكردەوە و فەرمانەكانی جێبەجێنەكرد. 

ئەمەش وەك هەڵگەڕانەوە بوو لە سیستەمی حیزبی، بۆیە دەكراو لە حیزب دوورخرایەوە، لەو كاتەوە ناوبراو نامەی بۆ سەرجەم ئاستە ئیدارییە جیاوازەكان نووسی، داوای دەكرد چاو بەدۆخەكەیدا بخشێننەوە، چونكە دۆخی ماددی زۆر خراپ بووە، لە ئەنجامدا گەڕێنرایەوە بۆ ئەندامییەتی لە حیزبدا.

نیكۆلاف چەندین جار نامەی بۆ كیرۆف سەرۆكی حیزب لە لینینگراد نوسیووە و هیچ وەڵامێكی وەرنەگرتووەتەوە، ئەمەش وای كرد رقی ئەستورتر بێت و كارێك لە بەرانبەریدا ئەنجام بدات، تا كار گەیشتە ئەوەی كیرۆف بوە ئامانجێكی بنەرەتی و سەرەكی نیكۆلاف، و بە روونی هیڵەكانی تۆڵەی تێدا بەدی دەكرا.

پێش مانگێك لە تاوانی كوشتنەكە، نیكۆلاف نوسیویەتی: كاتێكی زۆر بەسەر داواكاریەكاندا تێپەڕی و هۆشداری شاراوەی تێدا دراوە، ئێستا كاتی چركەی كار كردن هاتوەو.. زۆر قورسە بەسەر 20 پاسەواندا تێپەڕی، بەڵام سەركەوتنەكە پێشبینی نەكراو بوو، هەلی زۆرم لەدەستچوو، بەڵام فیشەك لە غافلبوندا ناتەقێنم بۆ ئەوەی بمكوژن، بەڵام دەبێ بزانن چینی كاركەران و منداڵە دلسۆزەكانیان چۆن ئازار دەچێژن.

نیكۆلاف بەردەوام قسەی هەبوو بۆ دایكی و هاوژینەكەی، و هۆكاری تاوانی كوشتنەكەی تێدا نوسیبوو، پاش ئەوە دەزگاكان سێرەی ئەوەیان گرتبوو، كە پاسەوانەكان پێش ئەوەی بچێتە ناو بیناكەوە لە لینینگراد چەكەكەیان لێ وەرگرتبوو، دوای ئەوە پێیان دابووەوە، بەهۆی ئەوەی روخسەتی چەك هەڵگرتنی هەبوو. 

نیكۆلاف بڕیاریدابوو تاوانەكەی بە ئاشكرا ئەنجام بدات، بۆ ئەوەی بەكارێكی سیاسی ئەژمار بكرێت لە میانی كۆنگرەی حزبی (شار)، كە بڕیار بوو لە 1ی دیسەمبەر ببەسترێت، ئەو دەرۆشت بۆ نووسینگەكانی ئیداری لەو بینایە بۆ ئەوەی بانگهێشتی ئەو ئێوارەیه بە دەست بهێنێ، لەوێدا بە رێكەوت و بە خێرایی پلانەكەی گۆڕی، كاتێ لە یەكێك لە ڕارەوەكاندا روبەروی كیرۆف بوەوە، لە دوری چەند مەترێكەوە دەمانچەكەی دەرهێناو تەقەی لە پشتی سەری كرد.

پاشان نیكۆلاف رویو دەمانچەكەی لەسەری خۆی كرد بۆ ئەوەی خۆی بكوژێ، بەڵام یەكێك لە كرێكارەكان كوتەكێكی پێدا كێشا و بورایەوەو دەمانچەكەی لەدەست كەوتە خوارەوە، دوای ئەوە گواسترایەوە بۆ شوێنی تەندروستی دەرونی و لەهەمان رۆژدا لێكۆڵینەوە لەگەڵیدا دەستی پێكرد.

لێكۆڵینەوەكە لەلایەن سەرۆكی بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی نەتەوەیی لە لینینگراد (فیلیب میدفید) و یاریدەدەرەكانیەوە بەڕیوە چوو، ئەو نامە ماڵئاواییانە‌ پشكێنرا كە لەلایەن نیكۆلافەوە نوسرابوون، ئینجا قسە لەگەڵ خێزانەكەی كرا (ژن و دایكی)، پاش ئەوە فەرماندەكان لە مۆسكۆوە گەیشتن، سەرۆك و ئەندامانی لیژنەكە لادران و كەیسەكە رەوانەی دادگا كرا.

لە كاتی جێهێشتنی لینینگراد، ستالین رێنمایی دایە جێگری یەكەمی رێگە پێدراوی گەل، و سەرۆكی لیژنەی ئاسایشی نەتەوەیی لە لینینگراد بۆ ئەوەی بەدواداچون لە كوشتنەكە بكەن لە نێوان (پشتیوانانی زینوفییف) ئەمینداری گشتی پێشووی لیژنەی شارەكە، پاشان چەند وشەیەك لە وتارێكی رۆژنامەی برافدا دەركەوتن (ناپاكەكان لە كارمەندانی گروپی زینوفییف كشانەوەو هاورێ كیرۆف یان كوشتوە).

لە 2ی دیسەمبەر رووداوێك رویدا كە تا ئێستا شرۆڤە كردنی قورسە، بەوەی پاسەوانی تایبەتی كیرۆف بەناوی (میخایل بوریسۆف) كۆچی دوایی كرد، و لە رۆژی كوشتنەكەدا راگیرا بەڵام دەستگیر نەكرا و ئەندامانی لیژنەی حكومی داوایان لێكرد ئامادەبێت بۆ ئەوەی لێكۆلینەوەی لەگەڵ بكەن. بەلام بەهەر هۆكارێك ئەفەسەرانی ئاسایشی نەتەوەیی خستیانە نێو ئۆتومبیلێكی بارهەڵگرەوە نەوەك ئۆتومبیلێكی ئاسایی و ژمارەیەك فەرمانبەریشی لەگەڵدابوو، لەكاتی رۆیشتندا، روداوێكی سادە رویدا و بارهەڵگرەكە خۆی بە دیواری ماڵێكدا كێشا و بۆریسۆف شكانێك لە سەریدا پەیدا بوو لەهەمان كاتدا بوە هۆی گیان لە دەستدانی، تەنها ئەویش لەو رووداوەدا مرد و روداوەكە بە قەزاو قەدەر لە قەلەم درا.

هەروەها لە سەرەتای رۆژەكانی تاوانەكەدا هاوژین و نزیكەكانی نیكۆلاف دەستگیر كران، بەڵام هیچ زانیاریەكیان لەو پلان و جێبەجێكردنی تاوانە دەست نەكەوت. لە یەكێك لە كۆنوسەكان و بۆ یەكەمجار پەیوەندیەك ئاشكرا بوو لە نێوان ئەندامانی رێكخراوی بەرپرس لە تاوانی كوشتنەكە و پەیوەندییان بە (زینوفییف)ەوە، كە لەو كاتەدا پێیان دەوت (ناوەندی لینینگراد).

لەو كاتەدا 13 كەسی تر دەستگیر كران، ئەوان لە كاتی خەوتنی نیكۆلایف ناوی هێنابوون، بەلام هیچ یەكێكیان دانیان پێدا نەنابوو، لەگەڵ ئەوەشدا دادگا بەسەرۆكایەتی (فاسیلی ئۆلریخ) فەرمانی لە سێدارەدان و دەستگرتن بەسەر ماڵ و سامانیان دەرچوو بەوەی تێوەگلاون لە ئەندام بوون لە رێكخراوێكی تیرۆریستی دژە شۆرش. پاشان نیكۆلاف لە 29ی دیسەمبەری 1934 كوژراو بوە 14مین كەس لەوانەی فەرمانی لە سێدارەدانیان بۆ دەرچوو لە كەیسی كوشتنی كیرۆف، بەڵام تەنها ئەو بە ئاشكرا دانی پێدا نابوو.

دیارە ئەمە تەنیا سەرەتایەك بوو، پاشان دادگاكانی ناوەندی لینینگراد لە یەنایەری ساڵی داهاتو دەستیان بە لێكۆلینەوە كرد، و دادگایی كردنەكان گەیشتنە 5، و لیستی تاوانباركراوەكان بە شێوەیەكی فراوان زیادیان كرد، بە شێوەیەك زیاتر لە 100 كەس فەرمانی زیندانیان بۆ دەرچوو لە نێوان 5 بۆ 10 ساڵ، و دوورخستنەوەی 663 كەسی تر بەبێ دادگایی كردن، و گواستنەوەی 325 كەس لە لینینگرادەوە بۆ شارەكانی تر. زۆربەی ئەمانە ئەندامی حزب و چالاكوانی سیاسی بوون و هەلوێستی دژیان هەبوو. پاشان رۆڵەكە گەیشتە خانەدانەكانی پێشوو، رۆشنبیرەكان ئەوانەی خوێندنیان لە ماوەی پێش شۆرش تەواو كردبوو، سەرەرای ئەفسەرانی سوپای ئیمپراتۆری (سپی) لە نیوەی یەكەمی ساڵی 1935، تا كار گەیشتە ئەو رادەیەی ژمارەی دانیشتوانی لینینگراد 35 هەزار كەس كەمی كرد.

بەكۆتایی هاتنی (ناوەندی لینینگراد)، دەسەڵات سوڕایەوە بۆ سەر (ناوەندی مۆسكۆ)، و شەپۆڵیكی تر لە سەركوتكردنی یەكێتی سۆڤیەت دەستی پێكرد. لە سیەكانی سەدەی رابردوو دەسەڵات كەیسی كیرۆفی جولاندەوە بۆ چەندین جار، بە شێوەیەك ئەوەی لە لیكۆڵینەوەكە كاری دەكرد سەركوتكردنیان پێگەیشت و هەر یەك بە جۆرێك بڵاوەیان پێكرا.

دوای مردنی ستالین، یەكەمین هەوڵ دەستی پێكردەوە لە جولاندنی كەیسی كوژرانی كیرۆف لە ساڵی 1958، بەوەی لیژنەی ناوەندی حزبی شیوعی سۆڤیەت لیژنەیەكی پێكهێنا بۆ لێكۆڵینەوە لە دۆخی تیرۆركرنەكە، ئەم لیژنەیە رۆڵێكی گرنگ و چالاكی گێڕا بە سەرۆكایەتی (ئۆلغا شاتوفسكایا)ی بەلشەفیكی كۆن، و دەستكرا بە دەستگیركردن‌.

كەچی یەكسەر روون بوەوە كە پێشێلكاری بەرچاو دەكرێت، بەوەی لێكۆڵینەوە ئەنجام نادرێت و زۆربەی كاتیش كۆنوس نانوسرێت، قسە لەگەڵ ئەوانەدا دەكرا كە لە ژیان ماون و بەشدار بوون لە رووداوەكە، و زۆربەشیان بە تاك لێپرسینەوەیان لەگەڵ دەكرا، لە ئەنجامیشدا لیژنەكە توانی بێ تاوانی زۆر لەوانە بسەلمێنێت كە لە سێدارە درابوون، بەلام لە كارە سەرەكیەكەیاندا سەركەوتو نەبوون، كە بریتی لە رونكردنەوە و ئاشكرا كردنی خودی روودانی تاوانەكە.

لە ساڵی 1959، راپۆرتێكی فەرمی بڵاوكرایەوە، لەكاتی كۆبونەوە بۆ ئاهەنگێرانی تێپەڕینی 89 ساڵ بەسەر لە دایك بوونی لینیندا، تیایدا ئەمینداری لیژنەی ناوەندی حزب (لیۆنید بریجنیف) ئاماژەی بۆ رۆڵی دیاری ستالین كرد لە شكستپێهێنانی دوژمنە چینایەتیەكانی وڵات و حزب لە ترۆتسكیەكان و زینۆفییەكان و نەتەوەییەكان بۆرژوازیەكان. دوای ئەمە سەرجەم ئەنجامەكانی لیژنەی لێكۆلینەوەكانی تایبەت بە كەیسی كیرۆف ئەرشیف كران و مۆری نهێنی لێدرا و ئۆلغا چاتوفسكایا لەكارەكەی دوورخرایەوە و خانەنشین كرا بە موچەیەكی باش.

جارێكی تر كەیسەكە لە ساڵانی 1961، 1967، و 1989 جولێنرایەوە، ئەو لیژنانەی حزب پێكی دەهێنا چەندین چاوپێكەوتنی ئەنجامدا، بەڵام نەگەیشتنە هیچ شتێك كە شایانی باسكردن بێت. هەڵویستەكان دژ یەك بوون، بەوەی بە فەرمی دان بە بێتاوانی ئەوانەدا نرا كە لە كەیسی 1934-1935 دا تێوەگلابوون، كەچی لە هەمان كاتدا دان بە هەڵەی رێكارەكانی لێكۆڵینەوەدا نەنرا، بەتایبەتی ئەوەی پەیوەندی بە (زینوفییف) ەوە هەبوو؛ كە بە رێكخەری سەرەكی (ناوەندی لینینگراد) دادەنراو وەك بەشێكی گەورەی دۆسیە و پرسێكی نهێنی مایەوە، هەروەها بەڵگەنامەی تر ئاشكرا كران بۆ ئەوەی پرسەكە زیاتر رەهەندێكی خەیاڵاوی و نا روون وەربگرێت.

لە ماوەی جەنگی سارددا، بەڵگەنامەی بیانی لە كەیسی كیرۆف سەری هەڵدا، بەگوێرەی زانیاریەكانی هەواڵگری نیكولاف سەردانی بالوێزخانەی ئەڵمانیای كردوە (گێرانەوەیەكی تر دەڵێ بالوێزخانەی لاتفیا)، لەوێ رێنماییی و پارەی وەرگرتوە. كارمەندانی هەواڵگری لە لیژنەی لەناكاوی سەر بە رووبەرووبونەوەی دژە شۆرش تەماشای ئەم گێرانەوەیەیان كردوە لە ساڵی 1934، هەتا ئێستاش تێوەگلانی گێڕانەوەی زینوفییف و ناوەندی لینینگراد،‌ پشت گوێ خرا. بەڵام، پاش ئەوەی سەلمێنرا ئاغودا و ئەغرانوف سیخوڕن، دەكرێ وا دابنرێ بە ئەنقەست نەیانهێشتبێ لێكۆڵینەوە لە دەستیوەردانی بیانی بكرێت. شایانی باسە ئەم گێڕانەوەیە پشتی بە بەڵگەی زانستی نەبەستوە وەك ئەوەی  روكەشێكی سیاسیی پێدرا.

جێگای ئاماژەیە كۆپیەكی (رومانسی) لەم بارەیەوە هەیە، بەوەی كیرۆف بە هۆكاری ئیرەییی كوژرا بێت، كاتێ سەرۆكی حزبی پەیوەندی لەگەڵ هاوژینی بكوژدا هەبوبێت، ئەم گێرانەوەیە پشتی بەو راستیە بەستوە كە كیرۆف ژنانی خۆشویستوە، پێش ئەوە و لە پێش شۆرشدا لە پێشەوایانی شانۆ بوەو، نوسینی رەخنەیی لە بواری شانۆدا هەیە، هەر بەتەنها بۆ نمایش ئامادە نەبوە، بەڵكو ئامادەیی هەبوە لە ئاهەنگی هونەرمەنداندا. لەلایەكی ترەوە كیرۆف خێزاندار نەبوە، و هاورێ كچكەی بەناوی (ماریا ماركۆس) تەنها پەیوەندیەكی مەدەنیانەیان هەبوەو ئەویش نەخۆش بوە.

هەروەها ژنی نیكۆلایف (دراولی)، كیرۆفی ناسیوەو لەهەمان دەزگای ئیداری (سمولنی) كاریان كردوە، لە هەمان كاتدا خێزانی دراولی باڵەخانەیەكی سێ ژوورییان لە ساڵی 1931 دا وەرگرتوە، ئەمەش گێڕانەوەكە بەهێز دەكات، بەلام پێشبینی بە وردەكاری پەیوەندیەكی رۆمانسی قورس دەبێـت، چونكە شوقەكە 6 كەسی تێدا ژیاون، و دراولی جوانیەكی وەها نەبوە لە كاتێكدا چوار دەوری كیرۆف بە كچە شۆخ و شەنگەكان گیرا بوو. نیكۆلایفیش لە قسە كردنەكانیدا و نە لە نامەكانیدا باسی ئیرەیی بردنی خۆی نەكردوە، بە پێچەوانەوە، نامەیەكی بۆ ژنەكەی نوسیوەو داوێتی بە هاوڕێیەكی، كە پاشان دەركەوتوە ئەفسەری هەواڵگری بوە، كەچی لەو كاتەدا ژنەكەی لە زیندان بوە.

گێرانەوەی سێیەم باس لە رۆڵی ستالین دەكات لە تیرۆركردنی كیرۆف، بەوەی لە ماوەی (بیریستارویكا) بوە خاوەن جەماوەرێكی زۆر و وای لێهات لە هیچ شتێك نەدەترسا. لە ساڵی 2004 گریگۆری بۆمیرانز كتێبێكی نوسی بەناونیشانی ( ئەوەی حوكمی بەسەردا درا پەیوەندی بە لێكۆڵینەوەكانەوە دەكات)، تیایدا یادەوەریەكانی (ئۆلغا چاتوفسكایا) بڵاوكراوەتەوە و زانیاری زۆر وردو جێ ی سەرەنجی تێدایە دەربارەی ئەو دەنگانەی كیرۆف لە كۆنگرەی 17ی حزبی شیوعی لە یەنایری 1934 بەدەستی هێناوە و زیاتر بوە لەو دەنگانەی بە ستالین دراوە، بەگوێرەی كتێبەكە پاش ئەوە ستالین هەستاوە بە سەركوتكردنی سەرجەم ئەندامانی لیژنەی ژماردنەكە، و دوای ئەوە ناوی كۆنگرەكە نرا (كۆنگرەی لە سێدارەدا).

كەچی هەموو ئەمانەی سەرەوە، تەنها یادەوەری و دەرەنجامی باوەڕ پێ نەكراون، لەسەر چیرۆكی بەشداربوان لە رووداوەكان بنیاد نراون و لە سەربازگەی دوورەوە خراوەكان بیستراون، ئاماژەكانی بە شێوەیەكی نادیار لە ئیرەیی و حەسودی نێوان هەردوو سەركردە ستالین و كیرۆف دەخولێتەوە، و بەڵگەیەكی راستەوخۆی تێدا نیە لەوەی ستالین لە كوشتنی كیرۆف ەوە تێوەگلابێت. كەچی بڕینی پاسەوانەكان لەلایەن نیكۆلاف و پاشان مردنی گوماناوی بۆریسۆف، پاشان دادگایی كردنی سەرجەم بەشداربووان لە لێكۆلینەوەكەدا گێرانەوەكان بەهێز دەكات، لە هەمان كاتیشدا دەرەنجامی یەكلاكەرەوە نین.

ئەمرۆ، سەرجەم مێژوونوسانی سۆڤیەت كۆكن لەسەر ئەوەی كوشتنی كیرۆف بەدەستی نیكۆلایف بوە، كە عەقڵی تەواو نەبوە، هیچ كەسێكیش لە پشتیەوە نەبوە، بەلام ستالین ئەمەی قۆستەوە بۆ ئەوەی بەسەر نەیارەكانیدا زاڵ بێت، كە هەرەشە بوون بۆ سەر دەسەڵاتەكەی.

لەگەڵ ئەوەشدا، تا ئێستا هەندێ شت لە ئەرشیفدا ماوەو مۆری نهێنی نا ڕوونی لەسەرە، كاتێ ئەم مۆرە لابدرێت دەكرێ تیشك بخرێتە سەر لاپەڕە نادیارەكانی رابردوو.

سەرچاوە: RT.Arabic
وەرگێڕان: حلمی رەسول رەزا