شارپرێس:
كرمانج عەبدوڵڵا، بەرپرسی لقی قەرەچووغی پارتی دیموكراتی كوردستان، خەڵكی رەسەنی مەخموور تا ئێستاش تاپۆی عوسمانیان ماوە، كە بە قۆچانی رەش ناسراوە و ئەوانەی لەم 50 ساڵەدا هاوردەكراون هەوڵی گۆڕینی دیموگرافیای كەركوكیان پێ دەدرێت.

بەرپرسی لقی قەرەچووغی پارتی دیموكراتیی كوردستان لەمیانی چاوپێكەوتنێكی لەگەڵ ئاژانسی ئەنادۆڵ، ئاماژە بەوە دەكات كە سنوورەكەیان بەھۆی عەرەبی ھاوردەوە تووشی ململانێی نەتەوەیی و سیاسی بووە و جەختیش لەوە دەكاتەوە، كە گرێ كوێرەی چارەسەری كێشەكان، كەركووە.

كرمانج عەبدوڵڵا لەبارەی بارودۆخی مەخموور و كێشەكانی ئەو ناوچەیەدا دەڵێت: سنووری قەزای مەخموور زیاتر لە ٢٠٠ ھەزار كەس دانیشتوانییەتی و پێكھاتەی ناوچەكە زیاترینیان كوردن و بەشێكیان عەرەبن، پێكھاتەی كاكەییەكانیش ھەر لەوێن و زۆربەیان دەكەونە شارۆچكەی سفەییە، لە رووی ئاینییشەوە و موسڵمان و كاكەیی ھەیە، كە ئەم پێكھاتانە لە دێرزەمانەوە بە باشی ژیاون تا ساڵانی شەستەكان، كە پڕۆسەی تەعریب دەستیپێكرد، دوای ئەوە تۆزێك ململانێی خستە نێوان پێكھاتەكان و ئەمەش وایكرد زۆربەی ماڵی كوردەكان بسووتێنرێت.

قەزای مەخموور بەھۆی گرنگی بوونی لەرووی جوگرافی و سیاسی و نەتەوەیی و ھەبوونی ماددە جۆربەجۆرەكانی سەر زەوی و ژێرزەوەییەكەی بەتایبەت نەوت، بۆیە بەدرێژایی مێژوو ھەوڵدراوە زۆربوونی دەسەڵاتە یەك بەدوای یەكەكان و ئەم دەڤەرە بە تەواوی گوند و ناحییەكانی بۆ چەندین جار لەلایەن دەسەڵاتی رژێمی بەعسەوە بەرشاڵاوەكانی تەعریبكردن و راگواستن كەوتووەتەوە، بەعس تەواوی ھەوڵەكانی خستبووەگەڕ بۆ گۆڕینی جوگرافیا و دیموگرافیای سنوورەكە، ھەر لەم ھەوڵەشدا چەند گوندێكی لە ناحیەی قەراج و دیبەگە دابڕاند و خستییە سەر ناحییەی سەڕگەرانی پارێزگای كەركوك، سەرەڕای ھێنانی عەرەبی ھاوردە بۆ سنوورەكە و گۆڕینی ناوی گوند و شوێنە گشتییەكان لە كوردییەوە بۆ عەرەبی و ھاوكات قەدەغەكردنی خوێندن بە زمانی كوردی و كردنی بە زمانی عەرەبی، هەر لەمبارەیەوەش كرمانج عەبدوڵڵا دەڵێت: عەرەبەكانی ئێرە دوو بەشن، بەشێكیان عەرەبی رەسەنی ناوچەكەن بە تایبەت ئەوانەی لە سنووری قەراج و مەخموور نیشتەجێن، بەشێكیشیان دوای ساڵی ١٩٦٣ ھاتن و بەشێك لە خاكی كوردیان داگیركرد، بۆیە دوای پڕۆسەی ئازادكردنی عێراق، بەشێكی زۆر لەو عەرەبە ھاوردانە ناوچەكەیان چۆڵكرد تا ساتی پەیدابوون و ھاتنی گرووپە تیرۆریستییەكانی داعش، ئەوكاتە ئەوانەی عەرەبی ھاوردەبوون، بوونە بەشێك لە داعش، واتا داعش لەو سنوورە بەشێكی زۆر ئەو عەرەبە ھاوردانەی لەخۆگرت، كە پێشتر ماڵ و موڵكی خەڵكی ناوچەكەیان داگیركردبوو، ھەر بۆیەش بەشێك لە بەردەوامبوونی داعش، بوونی ئەو عەرەبە ھاوردانە بووە، بەداخەوەش دوای رووداوەكانی ١٦ی ئۆكتۆبەر دیسان بەشێك لەو عەرەبە ھاوردانە جارێكی دیكە ماڵ و موڵكی كوردەكانییان داگیركردەوە.

ئەو بەرپرسەی لقی قەرەچووغی پارتی دیموكراتی كوردستان، پێی وایە گرێ كوێرەی كێشەكان كەركوكە و ئەگەر كێشەكانی كەركوك چارەسەر بكرێت ئەوا دەتوانرێت كێشەكانی دیكەش چارەسەر بكرێن و دەشڵێت: پەرلەمانی عێراق ھاتوونەتە سەرخەت و لە بەغداش داوا كراوە، كە ئاگاداری پارێزگاری كەركوك كراوە، كە دەست لەم كارە (پڕۆسەی بە تەعریبكردن) ھەڵگرێت بەڵام ئەو بەعەقڵیەتێكی شۆڤینی خەریكی تەعریبكردنە، بۆیەش ئێمە پێمان وایە دەستوور لە سەرووی ھەموو یاسایەكە و لە دەستوور ئەو ناوچانە بە ماددەی ١٤٠ ھەژماركراوە و دەبێت رێكارە یاساییەكان ئەم بابەتە چارەسەر بكات و، سەرەتا دۆخەكە ئاسایی بكرێتەوە، پاشان سەرژمێری ئەنجام بدرێت و ئینجا راپرسی بكرێت.

كرمانج عەبدوڵڵا هەروەها دەشڵێت: خەڵكی رەسەنی ئەو ناوچانە هەموو یەكتر دەناسن، بۆ نموونە گوندی پەلكانە و شەنەغە لەسنووری مەخموور ھەموو ئەوانە یەكتر دەناسن و خاوەن موڵك و زەوییەكان، كە كوردن، قۆچانی رەشیان ھەیە واتا قۆچانی سەردەمی عوسمانییە و پێش دروستبوونی دەوڵەتی عێراقە، بۆیە بەداخەوە پێویستە ئەم بابەتی تەعریبكردنە رابوەستێت و خەڵك بتوانن بگەڕێنەوە سەر زێدی خۆیان.

ئەو بەرپرسەی لقی قەرەچووغی پارتی دیموكراتی كوردستان ئاماژە بەوەش‌ دەكات، كە ئەو كێشانەی ئێستا هەیە، دەرهاوێشتەی ئەو گیروگرفتانەیە كە لە رابردوودا لە ناوچەكە هەبووە و چارەسەر نەكراوە، ئەوەش دەخاتەڕوو كە، عێراق بەرەو وڵاتێكی تایفی دەڕوات و پێكهاتەكانی وەكو كورد و توركمان پشتگوێخراون و لەمبارەیەوە كرمانج عەبدوڵڵا دەڵێت: ''لە بنەڕەتدا، ئەو كێشانە وەك پێویست چارەسەر نەكراون‌و ئەوانەی ئێستاش دەرھاوێشتەن، ھەموو گەلی عێراق چاوەڕێی ئەوەبوون دوای پڕۆسەی ئازادكردنی عێراق، ھەموو پێكەوە بژین، بەداخەوە وردە وردە خەونەكان لە گۆڕنران و عێراق بەرەو وڵاتێكی تایفی رۆیشت و پێكھاتەكانی دیكەی وەك كورد، توركمان و ئەوانی دیكە پشتگوێخران، زۆربەیان لە ھەرێمی كوردستان لە ھەولێر و دھۆك دەژین، لە كاتێكا بەپێی ھەموو بەڵگەنامە مێژووییەكانی سەردەمی عوسمانی ھەموو سنوورەكان دیاریكراون، بۆیە پێویستە پڕۆسەی سیاسی عێراق بەو ئاراستەیەدا بڕوات، كە خزمەتی ھەموو پێكاھەتەكان بكات.

كرمانج عەبدوڵڵا ئەوەش دەڵێت: ''لە رابردووشدا، گرووپەكانی قاعیدە و ھەموو ئەو گرووپە توندڕەوانە ھەبوون، وایكرد سوننەی عەرەب ھەست بە زوڵم بكات، بەڵام ئەگەر چارەسەری كێشەكان كرا و نەتەوەیەك نەیتوانی نەتەوەیەكی دیكە بچەوسێنێتەوە، ئەوا بێگومان عێراق دەبێتە وڵاتێكی سەقامگیر.

ماوەیەكە جموجۆڵی گرووپە تیرۆریستییەكان لەو ناوچەیەدا روو لە زیادبوونە و بەردەوامیش هێزەكانی هاوپەیمانان و هێزەكانی پێشمەرگە ئۆپەراسیۆن دژی گرووپە تیرۆریستییەكان ئەنجام دەدەن و ئەو بەرپرسەی پارتی دیموكراتی كوردستانیش، ئاشكرایكرد، گرووپە تیرۆریستییەكانی داعش شانەی نووستوویان لەناوچەكەدا زۆرە و لەبارەی ژمارەی چەكدارەكانیش دەڵێت: ''ناتوانی چەكدارەكان بە ژمارە بزانرێت، بەڵام شانەی نوستوویان زۆرە، كاتی خۆیشی لە مووسڵ چەند كەسێك بوون داخل بوون بەڵام كە گەیشتنە ناو مووسڵ بە سەدان شانەی نوستوو پاڵپشتیان كردن.

بەوتەی كرمانج عەبدوڵڵا، ئێستا گرووپە تیرۆریستییەكانی داعش دووبارە خۆیان رێكخستووەتەوە و مەترسیدارترن لە پێشووتر و دەشڵێت: ئێستا داعش لە سەرەتای ھاتنی مەترسیدارترە، چونكە دووبارە خۆی رێكخستووەتەوە بە رۆژ و بەشەو لە داقوق و شنگال وجودیان ھەیە، جگە لە شەقامی سەرەكی، كە بەدەست ھێزە عێراقییەكانەوەیە بەڵام گوند و ناوچەكان داعشی تێدایە، هۆكارەكەیشی ئەوەیە، كە دەبوو هێزەكانی پێشمەرگە و هێزە عێراقییەكان ئەو ناوچانە بپارێزن، چونكە ھێزە عێراقییەكان بە تەنیا شارەزای ناوچەكە نین و خەڵكیش وەك پێویست ھاوكارییان ناكەن.

مەخموور یەكێك لە شارەكانی پارێزگای ھەولێرە و ناوەندی قەزاكەی مەخموورە، كە بە دووری ٥٦ كیلۆمەتر دەكەوێتە باشووری رۆژئاوای پارێزگای ھەولێر، ئەم قەزایە لە باكووردا لەگەڵ قەزاكانی دەشتی ھەولێر و خەبات، لە باشووردا لەگەڵ رووباری دیجلە، لە رۆژھەڵاتدا لەگەڵ زێی بچووك و لە رۆژئاوادا لەگەڵ زێی گەورە ھاوسنوورە.