شارپرێس: نیقاش
لەپارێزگاكانی خوارووی عێراق جموجۆڵی بازرگانی مادە هۆشبەرەكان بەشێوەیەكی بەرچاو چالاك بووەو سەرچاوەی سەرەكیشی ئێرانە.
بۆ بیست ساڵ دەچێت پۆلیسی پارێزگاكانی خواروی عێراق بەشوێن بازرگانانی مادە هۆشبەرەكانەوەن، بەڵام لەدوو ساڵی رابردوودا ئەو بازرگانییە جموجۆڵی گەورەی تێكەوتووە، ئێستا وایلێهاتووە بازرگانەكان بەهۆی عەشیرەتەكانیانەوە هەڕەشە لەعەشیرەتی پۆلیسەكان دەكەن.
زۆرێك لەبازرگانەكان سوود لەو رێگا لاوەكیانە دەبینن كە لەپشتی خاڵەكانی پشكنینەوەن بۆ گواستنەوەی مادە هۆشبەرەكان، دواینجار كەریم محەمەد كە یەكێكە لەو كەسانەی مادەی هۆشبەر دەگوێزێتەوە، ویستبووی بەماتۆڕسكیل خۆی لەخاڵی پشكنینی نێوان ناحیەی عزێرو قەزای قەڵعەی شاری عەمارە بدزێتەوە، لەرێگایەكی لاوەكی لەلایەن بەشی قەڵاچۆكردنی مادە هۆشبەرەكانی پۆلیسی میسانەوە دەستگیركرابوو.
بازرگانی مادە هۆشبەرەكان لەسەرەتای ساڵانی نەوەدەكانی سەدەی رابردووەوە بەشێوەیەكی بەربڵاو لەپارێزگای میسان دەركەوتووە، كاتێكیش حكومەتی بەعس هۆڕەكانی خۆرهەڵاتی شارەكەی وشك كرد، بۆشاییەكی باشی وشكانی بۆ بازرگانەكان دروست بووە تا لەئێرانەوە مادەی هۆشبەر بگەیەننە عێراق.
سەرچاوەكانی پۆلیس ئاماژە بەوە دەكەن كە ئێستا یەكێك لەپێگە سەرەكییەكانی گواستنەوەی مادە هۆشبەرەكان شاری عەمارەیە، چەند كەسێكی دەست رۆیشتووی عەشیرەتەكان لەوێ مادەی هۆشبەر لەئێرانەوە دەهێنن‌و بەپارێزگاكانی زیقارو بەسرە لەرێی كوەیتەوە دەیبەنە وڵاتانی كەندا، رێگایەكی تریش بەنەجەف‌و كەربەلادا دەڕوات‌و لەرێی بیابانەوە دەگاتە سعودییە.
محەمەد مجبل كە پێشتر بازرگانی مادە هۆشبەرەكان بووەو وەك خۆی دەڵێت دوای ئەوەی لەكۆتایی ساڵانی نەوەتەكان هەتا ساڵی 2003 دەستگیركراوە ئیتر وازی لەو كارە هێناوە.
محەمەد بە"نیقاش"ی وت "سەرەتای ساڵانی نەوەدەكان دەستمان بەبازرگانی مادە هۆشبەرەكان كرد، هەرچەندە دەستكەوتمان زۆربوو، بەڵام كارەكەمان ئاسان نەبوو، بەڵكو هەمیشە لەژێر مەترسی كوشتندا بووین، هەڕەشەی دەسەڵاتدارانی‌‌و عێراق‌و ئێران‌و ئەو هێزە ئۆپۆزسیۆنانەشمان لەسەر بوو كە لەسنورەكەدا بوون، بەڵام بەچەندین شێوە مادە هۆشبەرەكانمان دەشارتەوە لەنێو كورتانی گوێدرێژەكان‌و ناو كتێب‌و خواردن‌و یاری منداڵان".
دەشڵێت "دەمانوسیت قازانجێكی خێرامان دەست بكەوێت، ئەو كاتە عێراق گەمارۆیەكی ئابوری قورسی لەسەر بوو، رژێمیش سەرقاڵبوو بەشەڕی هێزە ئۆپۆزسیۆنەكان‌و وڵاتانی ناوچەكەوە، بۆیە ئەوە باشترین دەرفەت بوو بۆ ئێمە، بەتایبەتی كە بازاڕی وڵاتانی كەنداو خواستی زۆری هەبوو بۆ مادە هۆشبەرەكان".
ئەمڕۆ شێوازەكانی قاچاغچێتی مادە هۆشبەرەكان گۆڕدراون، وەك جاران كار بەگوێدرێژ ناكرێت‌و لەبری ئەوەی بەئۆتۆمبێل‌و ماتۆڕسكیل دەگوازرێنەوەو شێوازی نوێ پەیڕەو دەكرێت بۆ شاردنەوەیان.
لەخۆرهەڵاتی ناحیەی عزێرو لەناو خاكی عێراق‌و هاوسنوری ئێران، چەندین گۆمی ئاوو ناوچەی لمی‌‌و زەوی تەخت هەیە، شوێنەكە جێگەی خۆ شاردنەوەی تیادا نییە جگە لەچەند دارو درەختێك كە بازرگانەكان شەوانە بەكاری دەهێنن بۆ خۆ مەڵاسدان‌و گواستنەوەی مادە هۆشبەرەكان.
عەلوان مەرانی یەكێك لەدانیشتوانی ناوچەكە بە"نیقاش"ی وت "لەناحیەكە بەگشتی‌‌و لەگوندی بەیت ئەغازیر بەشێوەیەكی بەربڵاو بازرگانی بەمادە هۆشبەرەكانەوە دەكرێت، زۆرێك لەبازرگانەكان لەو ناوچەیە كۆبوونەتەوەو حەشیش‌و تریاك‌و حەپ‌و كریستاڵ دەگوێزنەوە".
عەلوان دەشڵێت "بازرگانەكان بۆ گەیشتن بەشوێنی مەبەست شەش كاتژمێر رێگا دەبڕن بەماتۆرسكیل‌و بەلەم‌و بەپێ".
پۆلیسی ناوچەكە ئاماژە بەوە دەكات كە كارەكەی ئەوان ئاسان نییە، بەتایبەتی كە ناچارن رووبەرووی مافیا گەورەكانی قاچاغچێتی مادەی هۆشبەر ببنەوە.
پەیامنێری "نیقاش" ئامادەی دانیشتنی لێكۆڵینەوە بوو لەكەریم محەمەدی بازرگان كە سێ كیلۆگرام حەشیش‌و سێسەد دەنكە حەپی هۆشبەری پێگیرابوو، محەمەد بێباكانە ئاماژەی بەوە كرد هەركات ئازاد بكرێت دەست دەكاتەوە بەو كارە، چونكە قازانجەكەی زۆرە، هەرچەندە سزای بازرگانی مادە هۆشبەرەكان لەنێوان دە ساڵ بۆ زیندانی هەتا هەتاییدایە.
قاچاغچی مادە هۆشبەرەكان وەك ئەوەی خۆیان ئاماژەی پێدەكەن شەش هێندەی دەستمایەكەیان قازانجیان دەست دەكەوێت، بۆ نموونە گرامێك كریستاڵ بە (150 بۆ 200) دۆلار دەكڕن‌و دەیفرۆشنەوە بە(هەزار بۆ 1200) دۆلار.
پۆلیسی ناوچەكە ئاماژە بەوە دەكات كە بەشێوەیەكی چاوەڕواننەكراو هەڵدەكوتنە سەر مۆڵگەی قاچاغچییەكان‌و دەست بەسەر مادە هۆشبەرەكاندا دەگرن.
سەرچاوەیەكی بەرپرس لەپۆلیسی میسان بە"نیقاش"ی وت "دوو مانگی رابردوو سی فەرمانی گرتن بۆ بازرگانانی مادە هۆشبەرەكان جێبەجێ كراوەو رێگەگیراوە لەگواستنەوەی چەندین بڕی گەورە، یەكێك لەوانە هەوڵی گواستنەوەی سەد كیلۆگرام مادەی هۆشبەر بووە لەرێی ئۆتۆمبێلێكی بارهەڵگرەوە كە ویستویانە بەبازگەی سنوری (شێب)دا بیپەڕێننەوە".
ئەو بەرپرسە باسی لەوەشكرد كە هەریەكێك لەو هەنگاوانەی ئەوان لەكات‌و لەدوای ئەنجامدانیشی رووبەرووی چەندین مەترسیان دەكاتەوە.
دەشڵێت "زۆرجار عەشیرەتەكان هەوڵی ئازادكردنی گیراوەكان دەدەن‌و یەكەی قەڵاچۆكردنیی مادە هۆشبەرەكانیش بەباشی پشتیوانی ناكرێن‌و زۆرجار رووبەرووی هەڕەشەی كوشتن دەبنەوە، بەم دواییە ئۆتۆمبێلی یەكێك لەكارمەندەكان سوتێنراوەو بۆمبێك لەبەردەم ماڵەكەیدا داندراوە تا دەست هەڵبگرێت لەكارێكی پشكنین".
عێراق هەر نەبووەتە شوێنی گواستنەوەی مادە هۆشبەرەكان، بەڵكو بەقسەی دەزگا پەیوەندیدارەكان رێژەی بەكارهێنانیشی لەناو گەنجاندا رووی لەهەڵكشانە، ئەوەتا بەپێی تۆمارەكانی پۆلیسی میسان لەساڵی 2008ەوە رێژەی بەكارهێنانی مادەی هۆشبەر زیاتر دەبێت.
دكتۆر عەلی مەحمود پسپۆڕی چارەسەری ئالودەبوون بەمادە هۆشبارەكان بە"نیقاش"ی وت "دوای سێجار بەكارهێنان كەسەكە تووشی ئالودەبوون دەبێت، بۆ مادەیەكی وەك كریستاڵ تەنها دوای یەكساڵ ئالودەبوون كەسەكە دەكوژێت"، مادەی كریستاڵ تێكەڵەیەكە لەتریاك‌و حەشیش‌و مادەی تری هۆشبەر.
بەهۆی تەشەنەكردنی بڵاوبوونەوەی مادە هۆشبەرەكان، رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی لەمیسان‌و دەوروبەری هەڵمەتێكی هۆشیاركردنەوەیان دەست پێكردووە.
بەسام ساعدی بەرێوەبەری ئەو هەڵمەتە بە"نیقاش"ی وت "بەكارهێنانی مادەی هۆشبەر بەشێوەیەكی بەربڵاو لەناو گەنجانی میساندا تەشەنەی كردووە، بۆیە ئەم هەڵمەتەمان راگەیاندووە".
بەڕێوەبەرانی ئەم هەڵمەتەو دەزگا ئەمنییەكانیش ئاماژە بەوە دەكەن هەتا ئەو كاتەی سنورەكانی نێوان عێراق‌و ئێران قایم نەكرێن، ئەوا ناتوانرێت بەر بەبڵاوبوونەوەی بازرگانی‌‌و بەكارهێنانی مادە هۆشبەرەكان بگیرێت.
