شارپرێس: نیقاش
خۆ ناونووسكردن بۆ بوون بەحەشدی شەعبی گەیشتووەتە هەرێمی كوردستانیش، هێزە كوردییەكان ئەم هەنگاوە بە"خیانەت" دەزانن‌و ئەوانەشی خۆیان تۆماردەكەن دەڵێن: "خراپی باری ئابووری ناچاری كردوون".
عەلی شەریف 23 ساڵ دانیشتوی یەكێك لەگوندەكانی هەرێمی كوردستانەوەو ماوەی چەند مانگێكە چاوەڕوانی ئەوەیە لەلایەن حەشدی شەعبییەوە بانگهێشت بكرێت بۆ ریزەكانی، لەپاش ئەوەی ناوی خۆی تۆماركردووە بۆ پەیوەندیكردن بەو هێزەوە كە سەر بەحكومەتی ناوەندە.
هەستیاریی پرسی پەیوەندیكردن بەهێزێكی سەربازی زۆرینە شیعەی سەر بەناوەند لەناو هەرێمی كوردستانەوە، كارێكی وایكردووە ئەو گەنجە بەناوێكی خوازراو قسە بۆ "نیقاش" بكات، نەوەك دووچاری لێپرسینەوە ببێت.
عەلی بە"نیقاش"ی وت "پێشتر دوو هاوڕێم پەیوەندییان بەحەشدی شەعبییەوە كردووەو چونەتە سنوری قەزای خانەقین‌و ئەوان هانیان دام ناوم تۆمار بكەم‌و پێیان وتم حەشدی شەعبی هێزێكی یاساییەو سەر بەحكومەتی عێراقییە، لەباری وەرگرتندا 10 رۆژ دەوام دەكەم‌و 15 رۆژ لەماڵەوە دەبم".
وتیشی "ئەوەی بەئێمە وتراوە زیاتر لە 80 هاوڵاتی هەرێم پەیوەندییان بەحەشدی شەعبیەوە كردووە بۆ ئەوەی بەر لەدەستبەكار بوون، مەشقی سەربازی بكەن" بێ ئەوەی ئەو ناوچەیە بزانێت كە تیایدا مەشقیان پێدەكرێت.
حەشدی شەعب كە لەساڵی 2014دا لەسەر فەتوای عەلی سیستانی گەورە مەرجەعی شیعەكان پێكهێنرا بۆ ئەوەبوو شەڕ لەدژی داعش بكات، هەرچەندە زۆرینەی چەكدارانی ئەو گروپەو سەركردەكانیان شیعە مەزهەبن، بەڵام پێكهاتەی تری سونەو مەسیحی‌و كوردیش لەنێویاندا جێگەی كراوەتەوە.
پەلكێشانی حەشدی شەعبی بۆ راكێشانی هاوڵاتیانی هەرێمی كوردستان بۆ ناو ریزەكانی بێ پاڵنەری ناوخۆیی ئەو هەرێمە نەبووە كە لەگەڵ بەغدا لەسەر زۆر پرس ناكۆكن، بارودۆخی ئابوری هەرێمی كوردستان بەهۆی بڕینی بودجەی مانگانەی لەبەغداوەو دابەزینی نرخی نەوت رێژەی بێكاری زیاتر كردووە.
عەلی شەریف دەڵێت "دەرچوی پەیمانگای كارگێڕیم‌و دانەمەزراوم‌و بێكارم بۆیە لەحەشدی شەعبیدا ناوم تۆماركردووە، هەرچەندە تائێستا نازانم شوێنی كارەكەم‌و جۆری ئەركەكەم چی دەبێت"
بەپێی بەدواداچونەكانی "نیقاش" لەسەر پرۆسەی ناوتۆماركردنی هاوڵاتیانی هەرێمی كوردستان بۆ نێو حەشدی شەعبی، ئەوانەی ناو تۆمار دەكەن پێیان وتراوە مانگانە یەك ملیۆن‌و 100 هەزار دیناری عێراقی وەك موچە وەردەگرن‌و ئەگەر خێزانداریش بن یەك ملیۆن‌و پێنج سەد هەزار وەردەگرن‌و لەباری كوژرانیشیاندا وەك شەهید هەژمار دەكرێن‌و 15 ملیۆن دینارو پارچەیەك زەوی دەدرێت بەخانەوادەكانیان.
بەپێی ئەو زانیاریانەی دەست "نیقاش" كەوتووە چەند كەسێكی كورد لەناوچەكانی دەرەوەی كوردستان بەشێوەیەكی نهێنی پەیوەندی لەگەڵ گەنجە كوردەكاندا دەبەستن‌و ناویان تۆماردەكەن.
سەرچاوەیەك كە ئاگاداری پرۆسەی ناونوسینەكەیە ناوی كەسێكی بە"نیقاش" وت كە خۆی كوردەو لەشاری خانەقینی سەر بەپارێزگای دیالە دادەنیشێت، پەیامنێری "نیقاش" چەند جارێك هەوڵیدا پەیوەندی بەو كەسەوە بكات بەڵام مۆبایلەكەی بەردەست نەبوو، دواتر كە سۆراخی كرد دەركەوت ئەو كەسە لەترسی هێزە ئەمنییەكانی كوردستان مۆبایلەكەی داخستووەو سەرچاوەكەش وتی "لەرێی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانەوە گەنجان پەیوەندی پێوە دەكەن‌و ناویان دەنوسێ، بەڵام هەموو ئەم پرۆسەیە بەنهێنییە، چونكە هێزە ئەمنییەكانی كوردستان بەشوێنیاندا دەگەڕێن بۆ ئەوەی دەستگیریان بكەن".
محەمەد بەیاتی بەرپرسی بەشی باكوری حەشدی شەعبی دان بەوەدا دەنێت كە "ژمارەیەكی زۆر" لەهاوڵاتیانی هەرێم‌و كەسایەتیەكان پەیوەندیان بەهێزەكانیانەوە كردووە لەسنوری ناوچەكانی خانەقین‌و كەلارو سلێمانیو رانیەو بەوتەی ناوبراو بەشێكیشیان پێیان وتون كە توانای پێكهێنانی فەوجی سەربازییان هەیە.
محەمەد بەیاتی بە"نیقاش"ی وت "ئامۆژگاری بەشێكیانمان كردن كە لەبری ئێمە پەیوەندی بكەن بەهێزی پێشمەرگەوە، چونكە هاتوچۆی ئەوان لەهەرێمەوە بۆ لای ئێمە ئەستەمە بەتایبەت كە بچن لەناوچەكانی ناوەڕاست‌و باشوری عێراق شەڕبكەن، بەڵام پەشیمان نەبونەتەوە".
"ئەو كوردانەی پەیوەندی بەحەشدی شەعبیەوە دەكەن لەهێڵی سنوری ناوچە جێناكۆكەكانی كەركوك‌و خانەقین جێگیردەكرێت، چونكە لەوناوچانە پێویستمان پێیانە" بەیاتی وای وت.
هاتنە ناوەوەی حەشدی شەعبی بۆ ناو هەرێمی كوردستان لەرێگەی تۆماركردنی ناوی هاوڵاتیانی بۆ پەیوەندیكردن بەریزەكانییەوە رەنگە ئەوەندەی تر هەستیاری نێوان هەرێم‌و ئەو هێزە شیعەیە زیاتر بكات بەتایبەت كە پێشتر لەساڵی 2015دا پێكدادان لەنێوان پێشمەرگەو حەشدی شەعبی لەقەزای دووز خورماتووی ناوچە جێناكۆكی سنوری پارێزگای سەڵاحەدین رویداو كوژراوی لێكەوتەوە.
هێزە سیاسییە كوردییەكان لەگەڵ ئەوەی تائێستا هیچ هەڵوێستێكی فەرمییان دەرنەبڕیوە لەسەر ئەو پرسە، بەڵام بەرپرسانی زۆربەی ئەو حیزبانە كە لەمیدیاكاندا دەردەكەون هەر كە باسی خۆ ناونوسكردنی كورد دەكرێت لەحەشدی شەعبی، یەكسەر بە"خیانەت" ناوی دەبەن، دام‌و دەزگا فەرمییەكانیش تەنیا وەك دەنگۆ مامەڵەی لەگەڵ دەكەن.
جەبار یاوەر ئەمیداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە بە"نیقاش"ی وت "ئەم پرسە پەیوەندی بەوەزارەتی پێشمەرگەوە نییە، بەپێی دەستوری عێراق تەنیا هێزی پێشمەرگەو ئاسایش‌و پۆلیس هێزی رەسمین‌و هیچ هێزێكی تر لەهەرێمی كوردستان یاسایی نییەو ئەوەی هەیە تەنیا دەنگۆیەو نە هێزێكی وا دروست بووەو نەدروستیش دەبێت‌و ئێمەش ناتوانین كەس لەسەر ئەو پرسە دەستگیر بكەین‌و رێوشوێنەكان یاسا دەیكات".
لەو ناوچانەی كە كوردستانین‌و لەژێر هەژمونی پێشمەرگەدان هیچ هێزێكی حەشدی شەعبی لێ نییە تەنیا لەدووزخورماتوو نەبێت كە ئەوەش بە رێكەوتن بووە، بەوتەی جەبار یاوەر.
بەپێی بڕگەی پێنجی ماددەی 121ی دەستوری عێراق هەرێم بۆی هەیە هێزی ئەمنی خۆی رێكبخات لەهێزی ناوخۆو ئاسایش‌و پاسەوانی هەرێم (پێشمەرگە) بەڵام ئەو ماددەیە بۆ حەشدی شەعبی نەبۆتە رێگر بەوپێیەی شوێنی كاركردنی ئەو هاوڵاتیانەی هەرێمی گواستۆتەوە بۆ ناوچە جێناكۆكەكان كە پەیوەندی بەحەشدی شەعبیەوە دەكەن، چونكە ئەو ناوچانە تائێستا لەژێر ئیدارەی حكومەتی ناوەندیدان نەك هەرێم.
لەگەڵ دەركەوتنی چەكدارانی داعش لە ساڵی 2014دا بوونی كوردیش لەهێزە ئەمنییەكانی عێراق كەمبۆوە، لەو سێ لیوایەی كە سوپای عێراق بۆ كوردانی دروست كردبوو بەناوی سلێمانیو هەولێرو دهۆك تەنیا یەكێكیان ماوە كە ئێستا لەسنوری ناوچە جێناكۆكانی موسڵ جێگركراون رێژەی كوردیشی تیایدا كەمبۆتەوەو ئەوانی تر بەهۆی گواستنەوەیان بۆ ناوچەكانی تری عێراق هەڵوەشێنرانەوە.
قۆناغی دوای داعشیش بۆ مامەڵەی هێزە ئەمنیەكانی هەرێم‌و ناوەند لەناوچە جێناكۆكانی ئاسان نابێت بەوپێیەی تائێستا رێكەوتن لەسەر بەرپرسیارێتی ئەمنی ئەو ناوچانەو خاوەندارێتی ئیدارییان نەكراوە.
د. كامەران بەرواری مامۆستای زانستە سیاسییەكانی زانكۆی دهۆك پێیوایە خراپی بارودۆخی سیاسی‌‌و ئابوری هەرێم هۆكاری سەرەكییە بۆ پەیوەندی هاوڵاتیانی هەرێم بەحەشدی شەعبییەوەو ئەوەش كاریگەریی لەسەر ئاڵۆزی ئەمنی دەبێت لەنێوان هەرێم‌و ناوەند بۆ داهاتوو لەدوای داعش .
بەرواری بە"نیقاش"ی وتی "شەڕی نێوان حەشدی شەعبی‌و پێشمەرگە لەناوچە جێناكۆكەكان لەدوای داعش ئەگەرێكی زۆرەو پەیوەندی هاوڵاتیانی هەرێمیش بەو هێزەوە ئەوەندەی تر ئەو ئەگەرەی زیاتر كردووەو رەوشەكە ئاڵۆزتر دەكات، چونكە هەنگاوێكی قورسە هاوڵاتی هەرێم پەیوەندی بكات بەهێزێك كە حكومەتەكەی بەنەیاری خۆی دەزانێت خۆی ئامادەنییە بەرگری لەهەرێمەكەی خۆی بكات".
هەنگاونانی بەغدا بەرەو دروستكردنی هێزی سەربازی لەهاوڵاتیانی هەرێم لەسنوری حەشدی شەعبیدا نەوەستاوە، بەڵكو سەرۆك عەشیرەت هەن كە پەیوەندییان بەحكومەتی بەغداوە كردووە بۆ ئەوەی فەوجی سەربازی لەكوردستان بكەنەوە، یەكێك لەوانە سەردار هەركی سەرۆكی عەشیرەتی هەركییە، وەك خۆی دەڵێت لەسەر داوای حكومەتی ناوەندی هێزێكی سێ هەزار كەسی لەقەزای سۆرانی سەر بەهەولێری پایتەخت پێكهێناوە كە موچەیان لەلایەن وەزارەتی بەرگریی عێراقەوە دەدرێت.
سەردار هەركی بە"نیقاش"ی وت "ئەوەی پەیوەندی بەبەغداوە هەبێت بۆ هێزەكەم هەمووی كۆتایی هاتووە، بەڵام لەهەرێم كێشەی تیایەو وەزارەتی پێشمەرگە رێگەنادات ئەو هێزە دروست بكرێت، منیش چاوەڕێی چارەسەری ئەو كێشەیەم".
هەوڵدان بۆ هەژمونی سەربازی هەرێم لەلایەن بەغداوە دەرگای لەسەر هەژمونی سیاسیش كردۆدتەوە كە رەنگە دووەمیان ئامانجە سەرەكیەكەبێت.
د. دلاوەر عەلائەدین سەرۆكی ئینستیوتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆ توێژینەوە (مێری) بە"نیقاش"ی وت "حەشدی شەعبی لەژمارەیەك پێكهاتە دروست بوون كە ئامانجی جیاوازیان هەیە لەناوچەكەو سەركردەكانیشیان هەوڵدەدەن لەو رێگیانەوە نفوزی سەربازی‌‌و لەئایندەدا سیاسیشیان لەناوچەكە بایی ئەوەند بێت كە بتوانن كاریگەریان لەبڕیارداندا هەبێت، لەسەر پرسە چارەنوسسازەكان بەهەرێمی كوردستانیشەوە".
دلاوەر عەلادین كە وەزیری پێشووتری خوێندنی باڵا بوو لەحكومەتی هەرێم، وتیشی "حەشدی شەعبی خۆی بەهێزێكی عێراقی دەزانێت‌و هەوڵی بەهێزكردنی پێگەی خۆی دەدات لەناوچەكانی دەرەوەی هەرێمیشدا‌و ئەو پێگەیە لەناوچە دابڕێنراوەكان بەكاردەهێنن لەئایندەدا".
