شارپرێس:
شیكاری ئیسماعیل نەجمەدین زەنگنە
 سەرەتا ویستم پەیپەرێك ئامادە بكەم بۆ بڵاوكردنەوە سەبارەت بەڕونكردنەوەی ئەو تێگەیشتنە هەڵانەی هەندێك لەناوەند وكەسایەتیە سیاسیەكانی هەرێم تێیكەوتون وهۆیەكانی ڕاگەیاندنیش دیلی ئەو نائاگاییە بون سەبارەت بە شێوازی یەكێتی پەیماننامەیی نێوان دەوڵەتان ئەوەی زۆرتر ناسراوە بە (كۆنفیدراڵی) ..بەڵام وردە وردە زانیاریە دروستەكان لەهەندێ ناوەند وكەسانی ئەكادیمیەوە خرانەڕو لەهەندێ لەهۆیەكانی ڕاگەیاندن و لە واڵە كەسیەكانی سەر تۆرە كۆمەڵایەتیەكان ، چیتر وامزانی نوسینی ئەو بابەتە گرنگیەكی ئەوتۆی نابێ ..كەچی هەواڵێك لەبەغداوە بەتەواوی ساغیكردمەوە لەسەر ئەوەی  تێنەگەیشتنەكە لەئاستێكی باڵادایە ئەوەتا سەرۆك وەزیرانی عێراق(وەك هەندێك لەڕاگەیاندنەكان گواستیانەوە) دەڵێ (كۆنفیدڕاڵی پێویستی بەهەمواركردنەوەی دەستوری عێراقە ..)!

وەڵامی ئەم قسەیە لەناونیشانی بابەتەكەماندا بەڕونی خراوەتەڕو  بەجۆرێك بژاردەی كۆنفیدراڵی واتە هەڵوەشانەوەی ڕیككەوتنی سیاسی و یاسایی نێوان هەرێمی كوردستان وعێراق كە ڕێساكانی لەدەستوردا جێكراونەتەوە ولەسەر بنەمای دروستكردنی وڵاتێكی فیدراڵی دانراون، لەوەشەوە هەڵوەشانەوەی ڕێككەوتنەكە هەڵوەشانەوەی دەستورەكە مسۆگەر دەكات، یان بەلانی كەمەوە ئەو بەشەی پەیوەستە بەڕێكخستنی فیدراڵیانەی عێراقەوە.
 
لەگەڵ ئەوەشدا گرنگە بۆ ڕەواندنەوەی ئەو ناڕونیەی هەیە سەبارەت بەكۆنفیدراڵی هەوڵبدەین زۆر بەكورتی ئەو یەكێتیەی نێوان وڵاتان بناسێنین وڕوخسارە دیارەكانی بخەینەڕو ، یەكێتی كۆنفیدراڵی بریتیە لە ( چونە ناو یەكێتیەكەوە لەلایەن دو وڵات یان زیاتر كەخاوەنی سەروەرێتی تەواوی خۆیان بن ، بەپێی رێككەوتننامەیەك كەلەنێوان خۆیاندا واژۆی دەكەن ، وتیایدا مبەست یان مەبەستە هاوبەشەكانی گرێدانی ئەو یەكێتیە ڕوندەكرێتەوە ، وەك بەرگریكردن لەسەربەخۆی وڵاتەكان وپاراستنی ئاشتی لەنێوانیاندا، یان بۆ مەبەستی هەماهەنگیكردن سەبارەت بەكاروبارە ئابوری وڕۆشنبیری وكۆمەڵایەتیەكانی نێوانیان..)

لەو پێناسینەوە چەند خەسڵەتێكی بنەڕەتی یەكێتی كۆنفیدڕاڵی مان بۆ ڕوندەبێتەوە :
یەكەم : یەكێتیە نەوەك دەوڵەت : كۆنفیدراڵی هەرچەند لەكتێبەكانی بواری یاسای دەستوری لەچوارچێوەی بابەتێكدا باسدەكرێت كە ناونیشانەكەی جۆرەكانی دەوڵەتە ، لەگەڵ ئەوەشدا بۆ خۆی وەك بنەما دەوڵەت نیە ، نەدەوڵەتی سێیەمە و نەدەوڵەتێكی نوێشە .. بەڵكو بەتەنها یەكێتیەكی نێوان دو دەوڵەت یان زیاترە.

دوەم : فرە دەستوریە : ئەو وڵاتانەی دەچنە ناو یەكێتیەكەوە خاوەن دەستوری خۆیانن وهەر بەخاوەنی دەستوری خۆیان دەمێننەوە ، چونكە جیاواز لە شێوازی فیدراڵی بنەمای پێكهاتنی یەكێتیەكە دەستورێكی یەكگرتو نیە ، بەڵكو پەیماننامەیەكی نێودەوڵتیە .. كەوابێ لەبەرئەوەی هەر وڵاتە خاوەنی دەستوری خۆیەتی ئەوا خاوەنی دامەزراوەی حكومڕانی خۆیەتی ، خاوەنی سیستێمی سیاسی خۆیەتی ، .. كەدەكرێ شێوازی حوكمڕانی هەریەك لەو وڵاتانە بەتەواوی جیاواز بن لەیەكتر..

هەروەك یەكێتیەكە لەئاستی سیاسەتی دامەزراوە باڵاكاندا قەتیس دەبێ بەجۆرێك هاوڵاتی ئاسایی پەیوەندیەكی ڕاستەوخۆی بەچوارچێوە كۆنفیدراڵیەكەوە نابێ ، چونكە ئەم یەكێتیە هیچ جۆرە ناسنامەیەكی نیشتمانی و شارستانی دروستناكات بۆ هاوڵاتیان، وهیچ جۆرە بەرخوردێكی هاوڵاتیان بە یەكێتیەكەوە نیە تەنها مەگەر لەكاتی دەنگدان بە ڕێككەوتنامەی پەیوەست بەیەكێتیەكەوە.

سێیەم : حكومەتێك لەسەروی حكومەتەكانەوە دروستناكات : لەڕوی دامەزراوەییەوە یەكێتی كۆنفیدراڵی حكومەتێك لەسەروی حكومەتەكانەوە دروستناكات، بەڵكو كۆمەڵەیەك یا دەستەیەك دروست دەبێ كە سیفەتێكی سیاسی هەیە ، نە پەرلەمانە و دەستەیەكی یاسادانەر.. ئەو دەستەیە تایبەتمەندیەكانی سنوردار ئەبێ و دامەزراوەیەكی جێبەجێكاری نابێ بۆ جێبەجێكردنی بڕیارەكانی ، بەڵكو جێبەجێكردنی بڕیارەكانی لەچوارچێوەی دامەزراوەكانی هەریەك لەوڵاتەكان دەبێ وبەویستی وڵاتەكان ئالیەتی جێبەجێكردنی ئەو بڕیارانە ڕەنگڕێژدەكرێت.  

سێیەم : كاریگەری سنوردارە لەسەر سەروەری وڵاتان: ئەو وڵاتانەی دەچنە چوارچێوەی یەكێتی كۆنفیدراڵیەوە سەروەری ناوخۆیی ودەرەكی خۆیان دەپارێزن ، ئەوەی پەیوەستە بە سەروەری ناوخۆییەوە ئەوا لەخاڵی پێشودا باسمانكرد، هەرچی پەیوەندارە بە سەروەری دەرەكیەوە وڵاتەكان سەروەری دەرەكی خۆشیان دەپارێزن ، پەیوەندی دیبلۆماسی لەگەڵ وڵاتان گرێدەدەن چ لەگەڵ ئەوانەی لەیەكێتیەكەدابن یان لەدەرەوەیدابن ، ودەتوانن هەر جۆرە ڕێككەوتنامەیەكی نێودەوڵەتی لەگەڵ وڵاتانی تردا گرێبدەن ..بەڵام بەیەك مەرج كەنابێ ئەو ڕێككەوتننامەیە پێچەوانەی ناوەڕۆكی ئەو ڕێككەوتننامەیە یێت كەیەكێتیەكەی لەسەر دروست بوە ..هەروەك لەكاتی ڕودانی شەڕ لەنێوان یەكێك لەوڵاتانی یەكێتیەكە لەگەڵ وڵاتانی تردا وادانانرێ هەمو یەكێتیەكە لەشەڕدایە ، لەوەش زیاتر ڕودانی شەڕ لەنێوان وڵاتانی یەكێتیەكەش بەشەڕی ناوخۆیی ناژمێردری َ بەڵكو بەشەڕێكی نێودەوڵەتی مامەڵەی لەگەڵدا دەكرێ ..

چوارەم : یەكێتیەكی ئارەزومەندانەیە : هەر وڵاتێكی بەشدار لەیەكێتیەكە مافێكی ڕەهای هەیە لەجیابونەوە لێی ، واتە جیابونەوە لەیەكێتی كۆنفیدراڵی مافێكی سروشتیە وهەریەك لەوڵاتان دەتوانن هەر كات بەگونجاوی بزانن بكشێنەوە لەو یەكێتیە كۆنفدراڵیەی دروستیان كردوە لەگەڵ وڵاتێك یان چەند وڵاتێكی تردا . وئەم مافەی وڵاتان پارێزراوە گەر لەدەقی ڕێككەوتننامەی كۆنفیدراڵیەكەشدا نەهاتبێ ، تائەو ڕادەیەی بەشێك لە یاساناسان پێیان وایە ئەو مافە هەر پارێزراو دەبێ گەر دەقَێكیش لەڕێككەوتنەكەی نێوانیان ڕێگری بكات لەجیابونەوەی وڵاتان لەیەكێتیەكە .
 
لەو خەسڵەتانەوە ِوخساری یەكێتی كۆنفدراڵیمان بۆ دەردەكەوێ ، كە یەكێتیەكی ڕوكەش وناسەقامگیرە، ولەهەر ساتێكدا ڕوبەڕوی هەڵوەشانەوە دەبێتەوە لەبەر بون و پارێزراوبونی مافی كشانەوە و جیابونەوە لەو یەكێتیە لەلایەن وڵاتانەوە .. هەروەك لەئێستادا دیارترین دو نمونەی ئەم جۆرە یەكێتیە لەجیهاندا ، نمونەیەكی تاڕادەیەك بەهێز یەكێتی ئەوروپایە ، ونمونەیەكی تەواو لاواز بریتیە لە كۆمكاری وڵاتانی عەرەبی .ئەوەش بەڕەچاوكردنی ئەو پەیماننامەیەی هەریەك لەو دو یەكێتیەی لەسەر دامەزراوە ..
  
ماوەتەوە بڵێین یەكێتی كۆنفیدراڵی لەعێراقدا پێویستی بەهاویشتنی هەنگاوێك هەیە، پێش بیركردنەوە و بەرنامە بۆ داڕشتن بۆ ئەو یەكێتیە ، ئەو هەنگاوەی لێرەو لەوێش وروژاندنی خودی كۆنفیدراڵیەكە وەك ئەڵتێرناتیڤ و چارەسەری ناوەند خراوەتەڕو بۆ ساردبونەوە یا پاشگەزبونەوە لەو هەنگاوە ، ئەویش ( سەربەخۆیە )، بەومانایەی پێش كۆنفیدراڵی پێویستە پێكهێنەرەكانی سەربەخۆ و خاوەنی تەواوی سەروەرێتی خۆیان بن . واتە قسەكردن لەسەر دروستكردنی یەكێتی كۆنفیدراڵی قۆناغێكی دواترە لە قۆناغی سەربەخۆیی پێكهێنەرەكانی..