لە مێژە عێراق و کوردستانی بە زۆر لێکێنراو بە عێراقەوە، بۆ مەرام و بەرژەوەندی ئابوری و سیاسی یەکانی دەوڵەتە زلهێزەکان و لە لایەکی تر بۆ مەرامی سیاسی و سیادی دەوڵەتانانی داگیرکەری کوردستان ( تورکیاو ئێران ) هەمیشە هەوڵدراوە ، لە هەر ئەزمەو قەیرانێکی جەنگی و سیاسی عێراق بە گشتی و کوردستان بە تایبەتی بکەن بە کۆڵانێکی دوو سەری بێ کۆنترۆڵ کراو ، وەک مزگەوتی دوو دەرگا کە لە زۆربەی شارو پایتەختەکانی وڵاتە ئیسلامیەکان هەیە هەر دەرگایەی لەسەر کۆڵان و شەقامێک بێ ،
ئەم رەوشە هەر لە ساڵانی کۆتایی جەنگی جیهانی یەکەم و دامەزراندنی دەوڵەتی عێراق هەتا ئێستە بەردەوامە ،
یەکێک لەو هۆکارە سەرەکیانەی کە بە تەواوی شەقی خستۆتە پرۆسەی گفتوگۆی نێوان حکومەتی بعسی عێراق و جوڵانەوەی کورد بە سەرۆکایەتی مەلا مستەفا بارزانی ، و بێ متمانەیەکی چری پێ دروست کردوە ، کاتێ لایەنی کوردی بێ گرنگی دان بە پرۆتۆکۆڵی دیبلۆماسی و لایەنی کەمی بە ئەتەکێت سیاسەت کردن ، دەبێ بە دەزگایەکی موخابەراتی و هۆن هۆن هەرچی زانیاری هەیە دەیگەیەنێتە شای ئیران ، کە ئەمەش لە پرنسیبی کاری دیبلۆماسی و دیسپلینی زانستی سیاسەت و پرۆتۆکۆڵی پایوەندیە نێودەوڵەتیەکان دەردەچێت و بە جۆرێک لە خیانەتی نیشتمانی و جاسوسی و بێ هزری و بێ ئەرزشی پیشان دەدات ، بۆ نمونە
لە ساڵانی سەرەتای حەفتاکانی سەدەی رابوردو، کاتێ گەرمەی گفتوگۆی هەردوو لایەنی عێراقی و کوردی ، ( کامەران بەدرخان ) وەک میوانێكی بەرێز لە بەغدا رێزی لێ گیرابوو ، پێشوازی رەسمی کرابوو ، بە رەسمی رەوانەی لای مەلا مستەفای بارزان دەکرێ ، بەڵام مەلا مستەفا بۆ پیشاندانی پشتیوانی خۆی لە لایەن شای ئیران ، بە فیتی شای ئێران ، بەرێز کامەران بەدراخان لە رێگەی تارانەوە رەوانەی ئەوروپا دەکەنەوە ، ئەمە کارێکی زۆر خراپی نێگەتیڤی سیاسی بوو کە بەتەواوی بێ متمانەیی یەکی قوڵی لە نێوان بەغداو سەرکردایەتی مەلا مستەفا دروست کرد کە نوێنەرایەتی کوردستانی عێراقی دەکرد ، رەنگە ئەم کارە لە میانەی گفتوگۆی هەر شوێنێک بگێریتەوە زۆر بە نەرێنی و بێ ئەرزشی سیاسەت سەیر بکرێ لە لایەن کەسێکەوە کە هەتا ئێستە زیاتر لەوەی کە فێری سیاسەت کردن و کاروباری پەیوەندی یە نێو دەوڵەتیەکان بوو بن ، وەک شێخی عەشرەت بەسەر پشتی کەرێکەوە ناوچەگەرێتی دەکەن . لەم حاڵەتەشدا هەرگیز لە پرۆسەی سیاسەتی نێودەوڵەتیدا نە جێت دەبێتەوە نە جێت دەکرێتەوە نە هیچ تواناو ئەرزشێکیش پیشان دەدەیت .
حکومەتی بەغدا ئەم دیاردەیەیان زۆر بەلاوە سەیر دەبێ لە سەر زاری ( صدام حسین ) کە بەرپرسی مەلەفی کوردی دەبێت لە گفتوگۆی نێوان مەلا مستەفاو بەغدا دەڵێ ، ( دیارە مەلا ئەیەوێ عیراق بکات بە مزگەوتی دوو دەرگا) بەڵام ئێمە دەوڵەتێکمان هەیە تەنها یەک دەرگای هەیە ئەویش پایتەختی عیراقە کە بەغدایە ،
لێرەوە لە دوای راپەرینی ساڵی ١٩٩١ دوای ئەو هەموو کوشتارو ماڵوێرانی یەی جنوب و کوردستانی عێراق . دوای کۆرەوە مەزنەکە ، بە پێشنیاری فەرەنساو قەراری مەجلیسی ئەمن پشتێنەی سەوز کە ئەم ناوچانەی ئەوسا تا ئێستە وەک کۆڵانێکی بێ کۆنترٶڵ بۆتە جێگەی تەراتێنی هەرچی هەیەو نی یە هێڵراوەتەوە ، دوای روخاندنی رژێـی صدام ، عێراق بە گشتی وەک مزگەوتی دوو دەگای لێ هاتوە ، کە فرە پایتەخت و فرە دەسەڵات و فەرە دیهتاتۆری ناوچەیی یە ،
سەرۆک و کەسە باڵاکانی ئەوروپاو ئەمەریکا لە سەرەتاوە ویستیان جۆرێك لە سیادەی فەرمانرەوایی بۆ بەغدا بەدەست بهێننەوە بەڵام وەک دەڵێن کار لە کار ترازا بوو ، چونکە عێراق کەوتە دەست شیعەو ، شیعەش بە ئیران و پیرۆزگا شیعەمەزهەبەکانەوە گرێ دراوە ، کۆمەڵگەی شیعە چ لە ئیران چ لە عێراق و لە دنیا دابەش دەبن بە دوو تەرەفەوە ، لایەکی کە زۆرینەن عەمامە بەسەرە دینی سیاسیەکانن ، لایەکی تریان چاکەت و پانتۆڵ لەبەرە سیاسیە ئیسلامیەکانن ، کە لە هەردوو باردا بێ یەکتر ناتوانن کار بکەن ، بێ گومان لە عێراقیشدا شیعە زۆرینەن ، ئەمێنێتەوە سەر لایەنی کوردو سونە ، کە کورد ئەوە ٢٧ ساڵە نە سیاسەت دەکەن کە مامەڵەی سیادی لەگەڵ بکرێ ، نە بەرێوەبردنی ئیداری ئابوری دەکەن تا هەرێمێکی ئارامی لێ سەوز ببێت ، لایەنی سونە نە دەتوانن لەگەڵ کورد رێک کەون نە بۆشیان دەلوێ هاوپەیمانی لایەنی شیعە بن ، لەم رەوشە خراپەدا بێ گومان چ ئەمەریکاو چ دەوڵەتانی ئەوروپا بۆ دۆزینەوەی حەلێکی ناوەندی پەنا دەبەنە بەر هەردوو گەورە دەوڵەتی وەک ئیران و تورکا ، بۆ جۆرێك لە بلانسی سیاسی ، رەنگە ئەم ئەزمە تازەیەی سوریا بە کشانەوەی هێزەکانی ئەمەریکا لێرەوە سەرچاوە بگرێ ، بەڵام جیاوازی گەورەی نێوان کوردی باشور لەگەڵ کوردی رۆژئاوا ئەوەیە کە ،کوردی باشور ٢٧ ساڵە دەسەڵات تاقی دەکاتەوەو زۆر فاشیلە ، بەڵام کوردی رۆژئاوا هێشتا نەگەیشتۆتە دەسەڵات لە خەباتدایە بۆ بەرگری لە کیانی خۆی ، ئەمما تا ئێستە توانیویەتی جۆرێک خۆی نمایش بکات کە ئەو هێزە بەشەریەی کچان و کورانی شەرڤان خستویەتیە گەڕ ، بکات بە جێگەی ئومێدی پاراستنی بەرژەوەندیەکانی ئەمەریکاو روسیاو تا رادەیەکیش تورکیاو ئێران ، واتە خەبات لە پێناوی مانەوەدا ، بەڵام مەخابن دیارە چاوەروانیەکان لە ئاستێکی تردا دەبینرێن ،
بۆیە کاتێ سەرۆکی ئەمەریا دۆناڵد ترامپ بێ هیچ پرۆتۆکۆڵێکی دیبلۆماسی و ئەتەکێتی سیاسی و بێ هیچ پێشوازیەکی رەسمی بێ دەنگ بێ لە دەرگا دان خۆی دەکات بە عێراق داو دەروات ، لە هەمووی سەرنج راکێشتر بە باڵوێزەکەیدا نامەیەکی ئاراستەی سەرۆکی عێراق کردوە داوەتی ئەمەریکاو کۆشکی سپی دەکات ،
چونکە چ ئیران چ تورکیا تا رادەیەکیش خۆشیان دەسەڵاتداران و حکومەتی بەغداو هەرێمی کوردستانیان فێر کردوە کە عیراق نابێتەوە بە عێراقێکی خاوەن سیادەی دەوڵەتی ،ئەگەر بیان ویستایە هەر زوو نە ئەوەندە چاویان لە هەولێر دەخەواند نە هێندەش بەغدایان بێ ئەرزش دەکرد .
ئایا سوریاش دەبێت بە مزگەوتی دوو دەرگا ، یاخود دەرگاکانی عێراق دەچنەوە سەر شام .
دانا ڕەشید
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی