سەرەتا واقیعێكی سیاسیی ناشیرین، لە ڕێگای تەزویرێكی گەورە و كەموێنەوە، دروستدەكەن و دەیسەپێنن، دواتر كۆدەبنەوە بۆ ئەوەی بزانن چۆن ئەو ”واقیعە تەزویركراو“ە ڕێكبخەن و بیگۆڕن بە ”واقیعێكی ڕاستەقینە“.
پرۆسەی گۆڕینی تەزویر بۆ واقیع، پرۆسەی سیاسیی ژمارە یەكی ناو مێژووی ئەمڕۆكەی كۆمەڵگای ئێمەیە. لەو واقیعەدا تەنھا ”تەزویر“ ڕاستیەكی ڕەھایە و شوێنی لانی ھەرەكەمی گومانلێكردن و دوودڵیی نییە.
لەم یاریە ناشیرینەدا ھەموو شوناسەكان بە یەكتری تێكەڵدەبن و ھێزەكان دەكەونە ململانێیەكی گەورەی لەیەكتری چوونەوە. بەھێزەكەیان وێنە تەزویركراوەكەی خۆی دەكاتە مۆدێلێك بۆ لاساییكردنەوە، چەند یارییەكەش درێژەبخایەنێت ھێندە پرۆسەی كۆپیكردن و لەیەكچوونەكە بەھێزتر و قووڵتر دەبێتەوە. ھەر كاتێكیش ئەم یارییەیان بە ئاسانی بۆنەكرا، ئیتر بەردەبنە گیانی یەكتر و گیانی كۆمەڵگاكە، بە زمانێك دەدوێن بۆنی ڕشاندنەوەیەكی بۆگەنی درێژخایەنی لێدێت.
درۆ و ھەڕەشە و ئیھانەكران دەبنە گرامەری ئەو زمانە سیاسیی و ئەخلاقییەی قسەیپێدەكەن، ھەموو دەزگاكان، بەتایبەتی میدیا میلیشییایەكانیان، و ھەموو خوێندەوار و ڕۆشنبیرە بەیعەچییەكانیان دەخەنەكار و باس لە نیشتیمانپەروەریی و حەكیمبوونی ئەمیان و خیانەت و نۆكەری ئەویتریان دەكەن.
سنوورێكی ئەخلاقیی نامێنێتەوە نەیبەزێنن و شەرمێكیش نامێنێتەوە نەیشكێنن. كەی لەسەر دابەشكردنی غەنیمەكان گەیشتنە ڕێكەوتن، ئیدی دەستدەكەنە ملی یەكتر، بەڕیز لەپاڵ یەكتردا دادەنیشن و مەدح و سەنای یەكتردەكەن. باس لە خەمی نیشتیمان وگرنگیی یەكدەنگیی سیاسیی، دەكەن. باس لە ھاتنەكایەی واقیعێكی نوێ و ئەگەری وەدەستھێنانی دەسكەوتی تازە دەكەن. باس لەوەدەكەن ئەمانەتێكیان پێسپێردراوە و پێیویستە بە دڵسۆزییەوە بیپارێزن. لەسەر شاشەكان دەردەكەون و سوێندی درۆ بۆ خۆیان و بۆ یەكتری دەخۆن، بەڵێنی درۆ بە خەڵك ئەدەن و بە درۆش وەك برا یەكتری پڕ بەدەم، ماچ دەكەن.
لە ھەموو ئەو ساتانەدا سەرجەمی بوونیان درۆیەكی گەورەیە، تەنھا لەیەك شتدا ڕاستدەكەن: جگە لە دەسكەوت و قازانجی شەخسی خۆیان و منداڵەكانیان بیر لە ھیچ شتێكی دیكە ناكەنەوە.
ئەم مەھزەلە سیاسییە ڕۆژ بە دوای ڕۆژدا بەردەوامە و كۆمەڵگای ئێمەش تا دێت نائومێدتر دەبێت. لەم دۆخەدا چارەسەر ئەوەنییە كۆمەڵگای ئێمە لە سیاسەت دووربكەوێتەوە، یان سیاسەت وەك یارییەكی پۆخڵ و ناشیرین وێنابكرێت و بە خەڵك بگوترێت خەریكی شتێكی دیكە بن، بەوەش نابێت پشت بكرێتە ئەو ھەموو ناشیرینییە گەوارانەی كە ھەن و باس لە پێداویستی گەڕان بەدوای جوانیدا بكرێت، بەوەش نابێت ھیچ چالاكییەكی تاكەكەسیی و دەستەجەمعی تر بكرێتە ئەلتەرناتیڤی چالاكیی سیاسیی. ئەوەی پێویستە برەودانە بە تێگەیشتنێكی نوێ بۆ سیاسەت وەك چالاكییەكی ئینسانیی بنەڕەتیی، وەك كردەیەكی بەرپرسیارانەی دروستكردنی ژیانێكی گشتیی ھاوبەش و یەكسان، وەك ئاكتی دروستكردنی جیھان، وەك ئیتیما بۆ ئەو پرۆژە ئینسانییانە كە مرۆڤ وەك بوونەوەرێكی خاوەن ویست و خاوەن ڕێز مامەڵەدەكات. ئەوەی پێویستە گەشەدانە بە وێنەیەك بۆ مرۆڤ وەك بوونەوەرێكی بەرگریكەر، گەشەدانە بە ڕوانینێك بۆ بەرگریی وەك یەكێك لەسەرەكیترین و ئەخلاقیترین كارەكانی مرۆڤ.
لەناو ساتەوەختێكی تاریكیی بە تەزویر دروستكراوی وەك ئەم ساتەدا، ئەوەی پێویستە كۆڵنەدانە لەو بەرگرییە ڕۆژانەیە كە مانایەك بە ژیان و بە مرۆڤبوون دەبەخشێت. بەرگرییەك وادەكات مرۆڤ وەك كەسێك بژی، لانیكەم ڕێزی بۆ بوونی خۆی وەك مرۆڤ ھەبێت، بەرگرییەك بە درۆ بڵێت درۆ و دەمامك بەناوە ڕاستەقینەكەی خۆیەوە وەك دەمامك ناوبنێت.
مەریوان وریا قانع
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی