گۆنا سه‌عید و ئاسۆ که‌مال

حزبە دەسەڵاتدارەکانی کوردستان لەپاراستنی کەلتوری دژی ژندا دەتوانن سودو قازانجێکی مادی زۆر بەدەستبێنن کە بەپێی بانکی جیهانی ١٤٪ ژنان لەسەرکارن، ئەم ڕاپۆرتەی ٢٠١٩ ڕادەی بەشداری ژنانی کوردستان لەکاردا بەنزمترین ئاست دەزانێ لەجیهاندا، واتە ٨٦٪ ژنان بێکارن‌و ئەم ملێون ژنە بێکارەش دەبێ لەباری کۆمەڵایتیەوە لەدۆخێکدابن کە فرسەتی ناڕەزایەتیان بەم ژیانە سەختەیان نەبێ‌و داوای بیمەی بێکاری‌و بیمەی کۆمەڵایەتی نەکەن‌و لەماڵەوە وەک ژنی بێکار خزمەتی خێزان‌و پیاو بکەن تاوه‌کو وەک ژنی ماڵەوە پێناسە بکرێن‌و هیچ بەرپرسیارێتیەکی مادی‌و مافێکیان لەلایەن حکومەتەوە بۆ حساب نەکرێ.

هەربۆیە کەلتورێک کە دەتوانێ ژن بەژێردەستەی پیاوو کەم بایەخ‌و سوک سەیربکا دەبێتە مایەی قبوڵکردنی بێ مافی نیوەی کۆمەڵگەی کوردستان‌و بەمەش دەسەڵات لەناڕەزایی نیوەی کۆمەڵگە ڕزگاری دەبێ، هەربۆیە دەبینین بودجەیەکی زۆر بۆ دەزگا ئیسلامیەکان سەرفدەکرێ تا هەر ڕۆژەی فەتوایەک دژی ژنان بدەن‌و هەوڵدەدەن یاسای فرەژنی‌و دژی ژن زیاتر پەرەپێبدەن.

بەڵام هۆکاری سەرەکی ئەوەی ئەوکەسانە دەتوانن بەئاسانی لەکوردستاندا سوکایەتی بکەن بەژنان، جگە لەپشتیوانی دەسەڵاتی پارتی‌و یەکێتی بۆیان، سەرچاوەکەی وا لەکەلتوری ڕەگداکوتاوی پیاوسالاری لەکۆمەڵگەی کوردستاندا کە مێژویەکی درێژتری هەیە لەدەسەڵاتی پارتی‌و یەکێتی‌و سەرهەڵدانی هێزە ئیسلامیەکان لەکوردستان.

شەریعەت‌و یاسا ئیسلامیەکان لەگەڵ کۆمەڵێک دابونەریت‌و بەهای پیاوسالارانە، پێگەی ژن‌و پیاوی لەنێو خێزاندا بەقازانجی سەرداری پیاو یەکلاکرۆدتەوە، ئەمەش لەباری کۆمەڵایەتیەوە تەواو قبوڵکراوە نەک هەر لەلایەن پیاوەوە، بەڵکو لەلایەن ژنانەوە لەنەوەیەکەوە بۆ نەوەیەکی دەگوێزرێتەوە، ئەم سیستەمە کۆمەڵایەتیەی پیاوسالاری لەخێزاندا کەلتوری گشتی لەکۆمەڵگەدا پێکدێنێ، دەسەڵاتیش لەڕێگەی یاساو ڕێساکانی بەڕێوەبردن‌و دامودەزگای دینی فەرمیەوە هەمان سیستەمی پیاوسالاری لەکۆمەڵگەدا یاسایی دەکاتەوە.

ئەم سێ کوچکەی پیاوسالاری‌و دەسەڵات‌و دین، هەمویان بونەتە ئەو زەمینە کۆمەڵایەتی‌و یاساییەو ئەو دابونەریتە خێڵەکی‌و دژی ژنە جێکەوتوە لەکۆمەڵگەدا، کە گوتاری ئەمڕۆی ئیسلامی سیاسی‌و مەلاکان لەئەساسەوە پشتیان پێبەستوە، ئەمەش بوەتە ئەو کەلتورو فەرهەنگ‌و زانیاریانەی کە زۆربەی کۆمەڵگە هەیانە دەربارەی ژن، تا ئەمڕۆ نەک بەردەوامە، بەڵکو هێزی بەبەردا دەکرێتەوەو زیندودەکرێتەوە، مانەوەی ئەم کەلتورە دواکەتوانە لەئاستی کۆمەڵایەتیدا فرسەتی بەهەندێ مەلای کۆنەپەرست‌و ئیسلامی سیاسی‌و دەسەڵاتیش داوە کە هێرش‌و سوکایەتی بۆسەرژنان بکەنە کارێکی ئاسایی کە ڕۆژانە لەکۆمەڵگەدا دژ بەژنان دەکرێ.

ئەم کەلتورە گشتییە جگەلەوەی کە لەبەرژەوەندی پایەو دەسەڵاتی تاکی پیاوە بەگشتی، کاریگەری خۆی لەسەر تاکی ژنیش داناوە، بەپێی ئەم بەها گشتیە کە دانراوە بۆ ژن، باشترین نمونەی ژن دایکێکە کە ژنی ماڵەوەیەو خزمەت بەهەموو خێزان دەکات، دایکێکە کە مێردی نەماوە دانیشتوە بەدیار منداڵەکانیەوە بۆ خزمەتکردن پێیان، ژنێکە کە بێدەنگە شەرمنەو قسە لەقسەی پیاودا ناکات‌و..هتد، ئەمجۆرە لەژیان تەواو بەدڵی دەزگا دینیەکانەو بەدڵی دەسەڵاتیشیە.

سەرمایەداری ژنانی ڕاپێچی کارکردن لەدەرەوە کردوەو لەماڵ دەری هێناون، بەڵام هێشتا ئاستی هۆشیاری بەمافەکانیان‌و بەبەها کۆمەڵایەتیەکان لەئاستێکی کەمدایە، هاوکات دەسەڵاتی سیستەمی پیاوسالاری خێزان‌و سیستەمی عەشیرەتی‌و میلیشیایی حکومەت‌و دەسەڵاتی دین بەسەر یاساو بەڕێوەبردن‌و ژیانی گشتیدا هێشتا بەهێزەو زاڵە لەکۆمەڵگەدا، بەڵام ئەو گۆڕانکاریانەی بەسەر پێگەی سیاسی‌و ئابوری ڕاستەقینەی ژندا هاتوە لەکۆمەڵگای کوردستاندا، پێچەوانەی خواست‌و ئارەزوی دەزگای دینی‌و ئەو نۆرمە کۆمەڵایەتیانەیە کە خوازیاریەتی، بەشێکی زۆر لەژنان پابەند نیین بەو بەهایانەو بەشایەنی خۆیان نازانن، بەڵکو هەوڵ بۆ ڕێزگرتن لەمافەکانیان دەدەن، کێشەکە لێرەوە دەستپێدەکات.

ژنان بەهۆی هاتنە مەیدانی کارو فشاری بێکاریەوە دەستیانداوەتە کارکردن لەمەیدانی جۆراوجۆری کۆمەڵگەدا، هاوکات گۆڕان بەسەر کەلتوری کۆمەڵگەدا هاتوە بەهۆی گەورەبونی خێرای شارە گەورەکانیشدا لەئاکامی زیادبونی لەڕادەبەدەری دانیشتوان‌و دەستڕاگەیشتنی هەموان بەئینتەرنێت‌و سۆشیال میدیا، ئەم دۆخە تازەیە هۆشیاریەکی گڵۆباڵی سەبارەت بەژیانی مۆدێرن دروستکردوە، ئیتر ئەو کەلتورو دابونەریتە کۆنانە بونەتە ڕێگرو چیتر ژنان ئەو کەلتورە کۆنە قبوڵناکەن‌و ڕوبەڕوی دەبنەوە.

بەشێک لەوتاری هاوبەشی گۆنا سه‌عیدو ئاسۆ که‌مال بەبۆنەی ٢٥ نۆڤەمبەر ڕۆژی جیهانی بەرەنگاری دژی توندوتیژی بەرامبەر بەژنان

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی