به‌رهه‌م ساڵح... زیاتر له‌ سه‌رۆكێكه‌

15/01/2022

لوقمان حاجی قادر

له‌ دیدگای منه‌وه‌ ئه‌وه‌ی پێی وابێت ڕۆڵی به‌رهه‌م ساڵح ته‌نها سه‌رۆكی ده‌وڵه‌تێكه‌ و به‌س نه‌یپێكاوه‌، ئه‌و ‌سه‌رباری خه‌باتی زیاتر له‌ 40 ساڵه‌ی له‌ ناو حزبه‌كه‌ی و ئه‌زموونی دوور و درێژی حوكمڕانی له‌سه‌ر ئاستی عێراق و هه‌رێم، بكه‌رێكی سه‌ره‌كی سیاسی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاسته‌، پشكدار و كاره‌كته‌رێكی كارای دووباره‌ ڕێكخستنه‌وه‌ی ناوچه‌كه‌یه‌ و له‌ ناو بازنه‌ی سیاسه‌تی زلهێزه‌كانی دونیادا شوێنێكی بۆ خۆی كردۆته‌وه‌. ئه‌مه‌ش‌ له‌به‌ر ئه‌م هۆكارانه‌ی خواره‌وه‌:
یه‌كه‌م/ قورسایی و سه‌نگی نێوده‌وڵه‌تی
ئه‌زموونی سیاسی به‌رهه‌م ساڵح له‌و كاته‌ی نوێنه‌ری حزبه‌كه‌ی بووه‌ له‌ ئه‌مه‌ریكا و وڵاتانی ڕۆژئاوا، كردویه‌تییه‌ جێی متمانه‌ی ناوه‌نده‌كانی بڕیاری جیهانی به‌وه‌ی ده‌توانێ ڕۆڵێكی مه‌ده‌نییانه‌ی‌ ئیجابی بگێڕێت له‌ عێراق و خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست له‌ چه‌سپاندنی ئاشتی و ئارامی كه‌ ئامانجێكی سه‌ره‌كی ئه‌و هێزانه‌یه‌ له‌ مامه‌ڵه‌كردنیان له‌گه‌ڵ هاوكێشه‌ ئاڵۆزه‌كانی ناوچه‌كه‌، قسه‌كانی ئیمانوێل ماكڕۆنی سه‌رۆكی فه‌ڕه‌نسا له‌ هاتنی بۆ عێراق ئه‌م ڕاستییه‌ی سه‌لماند كاتێك وتی: "ئه‌وه‌ی ڕۆژێك له‌ ڕۆژان له‌گه‌ڵ سه‌رۆك به‌رهه‌م مشتومڕمان له‌باره‌وه‌ ده‌كرد خه‌یاڵ بوو، وا ئێستشا بۆته‌ واقعی و كاری له‌سه‌ر ده‌كه‌ین".
بۆیه‌ ئه‌و زلهێزانه‌ هه‌میشه‌ چاویان له‌وه‌یه‌ به‌رهه‌م ساڵح خاوه‌ن پێگه‌ و ڕۆڵی شیاوی خۆی بێت له‌ عێراق و ناوچه‌كه‌ و به‌وه‌ی له‌ تواناشیان دایه‌ پشتیوانی لێ ده‌كه‌ن، هه‌ر ئه‌مه‌ش‌ وای كردووه‌ سه‌نگی به‌رهه‌م ساڵح له‌ سه‌رۆكی ده‌وڵه‌تێك زیاتر بێت.
دووه‌م/ قورساییه‌كی هه‌رێمی
هاوشانی سه‌نگه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كه‌، به‌رهه‌م ساڵح خاوه‌ن سه‌نگێكی هه‌رێمی زۆر باشه‌ و جێی متمانه‌ی ده‌وڵه‌تانی ناوچه‌كه‌یه‌ به‌ گشتی، له‌ خولی یه‌كه‌می سه‌رۆكایه‌تی خۆشیدا له‌ عێراق ئه‌و ڕاستییه‌ی سه‌لماند و توانی به‌ هاوكاری سه‌رۆكایه‌تییه‌كانی دیكه‌ی عێراق وڵاته‌كه‌ی بكاته‌ پردی په‌یوه‌ندی نێوان لایه‌نه‌ هه‌رێمییه‌ ناكۆكه‌كان و له‌سه‌ر مێزی گفتوگۆ له‌ به‌غدا كۆیان بكاته‌وه. ئه‌م پڕۆسه‌یه‌ هێشتا ته‌واو نه‌كراوه‌ و پێویستی زۆری به‌و‌ كاره‌كته‌رانه‌ هه‌یه‌ كه‌ ده‌توانن به‌رده‌وامی پێ بده‌ن و بیگه‌یه‌ننه‌ ئه‌نجام، به‌رهه‌م ساڵحیش یه‌كێكه‌ له‌ به‌هێزترین كاره‌كته‌ره‌كانی ئه‌و هاوكێشه‌ هه‌رێمییانه‌یه.‌‌

سێیه‌م/ كه‌سایه‌تی كارێزمی
به‌رهه‌م ساڵح خاوه‌ن كه‌سایه‌تییه‌كی كاریزمایی و خاوه‌ن بڕیاری سه‌ربه‌خۆی خۆیه‌تی، هه‌ر بۆیه‌ له‌ هه‌موو ئه‌و پۆستانه‌ی له‌ عیراق و هه‌رێمی كوردستان گرتونییه‌ ده‌ست و سه‌رباری به‌ربه‌ست و ئاسته‌نگه‌كانی به‌رده‌می، هێشتا توانیویه‌تی دیدگا و پڕۆژه‌ و بیرۆكه‌كانی خۆی تا ڕایه‌كی به‌رچاو جێبه‌جێ بكات، له‌مه‌شدا گوێ به‌ زۆرێك له‌ ئاسته‌نگه‌ حزبی و تایه‌فییه‌كان نه‌داوه‌ و ئه‌وه‌ی له‌ به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵكدا بێت كردوویه‌تی، ماوه‌ی حوكمڕانییه‌كه‌ی له‌ هه‌رێمی كوردستان و به‌ سه‌رجه‌م پڕۆژه‌ جۆراوجۆره‌كانییه‌وه‌، ماوه‌ی یه‌كه‌م خولی سه‌رۆكایه‌تی كۆمار و تێپه‌ڕاندنی ته‌نگژه‌ سیاسییه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی حكومه‌تی عێراق، به‌ ڕوونی ده‌ریانخست كه‌ ئه‌و سه‌ركرده‌یه‌ خاوه‌ن هه‌ژموون و كه‌سایه‌تییه‌كی به‌هێزه‌ و ده‌توانی له‌ ده‌ره‌وه‌ی ئه‌جێندای حزبی و تایه‌فییه‌كان ئه‌سپی خۆی تاودا و پاشكۆی ئه‌م و ئه‌و نه‌بێت. 
چواره‌م/ ئه‌زموونی حوكمڕانی و مه‌ده‌نی
هێڵه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی حوكمڕانی به‌رهه‌م ساڵح له‌ عێراق و هه‌رێمی كوردستان چه‌سپاندنی مه‌ده‌نیه‌ت و ڕێزگرتن بوو له‌ مافی هاوڵاتی بوون، له‌و پێناوه‌دا زۆر لایه‌ن و دۆست و كه‌سی له‌ خۆی تۆراندووه‌، به‌ تایبه‌تیش ئه‌ندامانی حزبه‌كه‌ی خۆی كه‌ پێیان وابوو نابێت به‌رهه‌م ساڵح به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ له‌ بازنه‌ی حیزبایه‌تی ده‌رچێت‌ و به‌لای ‌ به‌رژه‌وه‌ندی گشتیدا بشكێته‌وه‌. حوكمڕانی ئه‌و له‌سه‌ر بنه‌مای دادپه‌وه‌ری به‌نده‌، له‌ چوارچێوه‌ی ئه‌و دادپه‌روه‌ریه‌ش هه‌موو مافه‌ گشتی و كه‌سییه‌كان جێیان ده‌بێته‌وه‌، بۆیه‌ هه‌رگیز له‌ دیدگای خۆیه‌وه‌ باوه‌ڕی به‌ سته‌مكاری و ده‌مارگیری نییه‌ له‌ حوكمڕانیدا و دوور و نزیك به‌لایاندا ناچێت، سه‌رجه‌م كار و پڕۆژه‌كانیشی له‌ چوارچێوه‌یه‌كی مه‌ده‌نیدا خزمه‌ت به‌ خه‌ڵك و به‌رژه‌وه‌ندی گشتی ده‌كه‌ن كه‌ به‌لای به‌رهه‌م ساڵحه‌وه‌ دوو به‌های به‌ نرخی باڵان و له‌ سایه‌ی هیچ هه‌لومه‌رجیكدا ده‌ستبه‌رداریان نابێت.
پێنجه‌م/ نه‌رمونیانی سیاسی
نه‌رمونیانی سیاسی سیماو خه‌سڵه‌تێكی كه‌سایه‌تی به‌رهه‌م ساڵحه‌ كه‌ پێداویستییه‌كی بنچینه‌یی و بنه‌ڕه‌تی هه‌ر سیاسه‌تمه‌دارێكی سه‌ركه‌وتووه  به‌ تایبه‌تیش له‌ ڕۆژهه‌ڵات، بۆیه‌ ده‌بینین كه‌ به‌رهه‌م ساڵح سیاسییه‌كی كه‌له‌شه‌ق و قینله‌دڵ و ڕقاوی نییه‌، سه‌رباری مللانێ له‌گه‌ڵ نه‌یاره‌ سیاسییه‌كانی، كه‌چی هه‌میشه‌ ده‌ستپێشخه‌ری هێوركردنه‌وه‌ی بارگرژییه‌كانه‌ له‌گه‌ڵ نه‌یاره‌كانیدا ، ئه‌مه‌ش‌ ئه‌و سیفه‌ته‌‌ بابه‌تییه‌یه‌ كه‌ له‌ زۆرێك له‌ سه‌كرده‌كانی خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا بوونی نییه‌.
شه‌شه‌م/ توانستی كردنه‌وه‌ی گرێكوێره‌كان
كه‌م كه‌س هه‌یه‌ شاهیدی ئه‌وه‌ بۆ به‌رهه‌م ساڵح نه‌دات كه‌ ئه‌ندازیاری كردنه‌وه‌ی گرێكویره‌ سیاسییه‌كانه‌، ئه‌و ده‌زانێت له‌ كایه‌ی سیاسیدا ناكرێت لیكدابڕانی هه‌تاهه‌تایی هه‌بێت و دانوستان و لێكتێگه‌یشتن فه‌رامۆش بكرێت، خه‌ڵكیش شاهیدی هه‌ڵوێستی به‌رهه‌م ساڵحه‌ له‌ ئاشتبوونه‌وه‌ی یه‌كیه‌تی و پارتی و ده‌زانن مام جه‌لالی كۆچكردوو چۆن ڕای به‌رهه‌م ساڵحی له‌وباره‌وه‌ خسته‌ سه‌رووی ڕاو بۆچوونه‌كانی دیكه‌، جگه‌ له‌مه‌ش‌ به‌رهه‌م ساڵح خاوه‌ن بیرێكی قوڵ و سه‌رنجێكی ووردی سیاسییه‌ و زۆر باش ده‌توانێت دیمه‌نه‌ گشتییه‌كان وه‌ك خۆی بخوێنێته‌وه‌ و پێگه‌ و هه‌ژموونی كه‌س و لایه‌نه‌كان ده‌رك پێ بكات، هه‌ر بۆیه‌ به‌ ئاسانی ده‌توانی زۆرێك له‌و گرێكوێرانه‌ بكاته‌وه‌ كه‌ به‌لای سیاسییه‌كانی دیكه‌وه‌ ئه‌سته‌م و مه‌حاڵن‌.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی