ناکۆکییەکانی نێوان موقتەدا سەدرو نوری مالیکی ئەگەڕێتەوە بۆ ئەوکاتانەی دوای ساڵی (٢٠٠٤) کە سەدر وەک گەنجێکی شیعیی -عەمامەداری یاخیی دەیان هەزار چەکدار بەناوی سوپای مەهدی دروست ئەکات و دژی ئەمریکیەکان دەجەنگێت و، پاشان ماوەیەک ئەچێت لە قووم دائەنیشێت و سوپاکەی لەوێوە ئاڕاستە ئەکات. پاشان لە دوای (٢٠٠٦) ەوە مالیکی ئەبێتە سەرۆکوەزیران و بە بڕیارێک گەردەلولێک دژی سەدر بەناوی (صولە الفرسان) لە ساڵی (٢٠٠٧) پێک ئەهێنێت. پاشان بە سەدان کەس لە گروپەکەی سەدر ئەکوژێت. ئیتر لەوکاتەوە سەدر لە داخی مالیکی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئێرانیش ساردوسڕ ئەکاتەوە.
دواتر، مالیکی بە هەر ڕێگەیەک بو لەگەڵ سەدر ئاشتبونەوە، ئەوەش هۆکارێک بو بۆ ئەوەی بۆ خولێکی تری دوای ئەوە مالیکی پۆستی سەرۆکوەزیران مسۆگەر بکاتەوە لەساڵی (٢٠١٠) ەدا. بەڵام دواتر گەڕێکی تر لە ناکۆکیی نێوانیان دەستی پێکردەوە. هۆی ناکۆکیەکەش ئەوەبو ئەو مەرج و پەیمانانەی کەلەدوای ئاشتبوونەوەکە لەنێوانیان هەبون، جێ بەجێ نەکران، وەکو ؛
یەکەم؛ وەزارەتەکانی تەندروستی، داد، پتڕۆڵ یان کارەبا ، لەگەڵ چوار وەزارەتی تر پشکی سەدر بون.
دووەم؛ بە دیاریکراوی (٥٤) سەرکردەی دیاری(سوپای مەهدی) لەبەندیخانەکان ئازادبکرێن.
سێهەم؛ ئەو کوژراوانەی کەلەشەڕەکانی نەجەف و شوێنەکانی تر کەوتنەوە، لەدەزگای شەهیدان بەشەهید تۆماربکرێن.
چوارەم؛ مەزاری (محمد سەدر) بخرێتە ناو لیستی شوێنەپیرۆزەکان و وەک شوێنەپیرۆزەکانی نەجەف و کەربەلا مامەڵەی لەگەڵ بکرێت.
پێنجەم؛ هەموو ئەوانەی لە "ڕەوتی سەدر" لەلایەن ئەمریکییەکانەوە دەستگیرکراون بخرێنە نێو لیستی زیندانییانی سیاسیی و بەزیندانی سیاسیی تۆماربکرێن.
شەشەم: ڕەوتی سەدر (٢٠) باڵێۆز و (١٥٠) بەڕێوەبەری گشتیی لەسەرجەم وەزارەتەکان وەک پشکی خۆی وەربگرێت.
ئەم بەڵێن و خاڵانە لە گەڕی دووەمی ماوەی فەرمانڕەوایەتییەکەی مالیکی دا جێ بەجێ نەکران. سەدری خستە کەڵکەڵەی ئەوەی تۆڵەی خۆی نەک لە مالیکی بەڵکو لە حیزبی دەعوەش بکاتەوە.
سەدرو پرسیارە بێ وەڵامەکان
سەدر لەگەڵ مانۆڕە سیاسییەکانی دا، دەیان پرسیاری بێ وەڵام خستۆتە گۆڕەپانی سیاسی عێراقەو، کەس نازانێت لە ژێر عەمامەکەیدا چی ئەگوزەرێت، ئەوە نەبێت کە ویستی خۆسەپاندنی سەدر بە سەر تەیاری شیعی و ماڵی شیعی بە گشتییدا دیارە. لایەنەکانی بەرانبەریش لە ئاوابونی هەژمونی خۆیان ئەترسن:
ئایا ئێرانییەکان لە عێراق دابەشبوون بۆ دوو بەرەی جیاواز؟
ئێستا ئیتر ئەتوانین، ئەوانەی کە لە دەرەوەی بەرەی سەدرن ناوبنێین بەرەی ئێران یان "قائانی" وەکو نوری مالیکی و عەممار حەکیم و قەیس خەزعەلی و هادی عامری، جگە لەوەی "محەمەد کەوسەرانی" کە نوێنەری حیزبوڵڵایە لە عێراق و ئیش لەسەر چوارچێوەی هەماهەنگی ئەکات، بۆیە (٥) کۆبونەوەی ئەنجامداوە (٢) کۆبونەوە لە ماڵی حەیدەر عەبادی و (٣)کۆبونەوەش لە ماڵی سەید عەممار حەکیم بووە. کە تائێستا نەگەشتونەتە دەرئەنجامی کۆتایی.
ئیسماعیل قائانی، کە جێگرەوەی قاسمی سولەیمانییە لە سوپای پاسدارانی ئێران و سەرۆکی فەیلەقی قودسە، بۆ یەکەمین جارە پێنج ڕۆژ لە عێراق بمێنێتەوە، نزیکەی سێ کاتژمێر کۆبونەوە لەگەڵ موقتەدا سەدر بکات. بۆ یەکەمین جارە جەنەراڵێکی گەورەی ئێرانی سەردانی گۆڕی باوکی موقتەدا سەدر بکات و پاشان بچێتە سەر گۆڕی ئەبومەهدی مۆهەندیس.
قائانی لە کۆبونەوەکانیدا، لەگەڵ هەریەکە لە مستەفا ئەلیەعقوبی و ئەبو دوعا ئالعیساوی و موقتەدا سەدر و ئەحمەد سەدر و عەلی سەدر دانیشتووەو گفتوگۆی کردووە.
ئایا ئێرانییەکان چی داوایەکیان خستۆتە بەردەم موقتەدا سەدر؟
بە پێی زانیارییەکان، ئێرانییەکان داوای دەزگای ئاسایشی نیشتیمانی و هەواڵگریی عێراق و چەند سێکتەرێکی ئەمنی دیکەیان کردووە کە بدرێت بە چوارچێوەی هەماهەنگی. لە کۆبونەوەکەدا موقتەدا سەدر ڕازی بووە کە تەنانەت وەزارەتی ناوخۆ و ئەمیندارێتی گشتی ئەنجومەنی وەزیرانیشیان پێ بدات، بەڵام بە مەرجێک هیچ کام لەو پۆستانە نەدرێت بە نوری مالکی، تەنانەت پشکی بەڕێوەبەرێکی ئاسایی نەدرێت بە مالیکی. بۆیە ئەو ئەرکە قورس بو بۆ قائانی و لە کۆبونەوەکە بە بێ تاقەتی هاتە دەر. ماوەتەوە ڕۆژانی داهاتوتر محەمەد کەوسەرانی چەند ئاکتێکی سیاسیی و سەربازیی ئەنجام ئەدات، یاخود ماڵی سەدر و ماڵ و بەرەی چوارچێوەی هەماهەنگی چاویان لە کۆتا بڕیارو قسەی مەرجەعیەتی باڵا " عەلی سیستانی"یە کە دوا قسە بکات. لە کاتێکدا ئەگەر لە ساڵی (٢٠٠٧) ئەگەر سەید عەلی سیستانی نەبوایە ئەوا ئەمریکییەکان لە بەردەم سەحنی ئیمامی عەلی موقتەداسەدریان بە پەت هەڵئەواسی و لەناویان ئەبرد. ئەوکاتانەی سوپای مەهدی چەندین سەربازی ئەمریکی کوشت لە ئەنجامدا سەید سیستانی بو نێوەندگیریی و دانوستانی لە نێوان ئەمریکییەکان و سەدردا ڕێکخست.
ئەنجامگیرییەکە لێرەدا ئەوەیە، دواجار ئەبێت مەرجەعیەتی باڵا قسەی کۆتایی و یەکلا کەرەو بکات، چونکە کاراکتەرە سیاسیەکان هەموو یەکتر ڕەت ئەکەنەوەو متمانەی نێوان هێزە سیاسییەکان لە وپەڕی لاوازیدایەو پێکهێنانی حکومەت لە عێراق ئاڵۆزتر ئەکات.
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی