چۆن كوردستان لە خاچ دەدرێتەوە؟

21/01/2022

د. كامەران مەنتك

پێویستە خەڵكی كوردستان راستیەكان ببینێت
كورد خەریكی یەكترەو دوژمنانی كوردیش زۆر بەوردیەوە دژی كار دەكەن، رۆشنبیرانی كورد هیندەی خەریكی پارتی ویەكێتین، كە ئێستا زۆرینەی خەڵكی كوردستان دەزانێت هیچ ئیرادەیەكی سیاسیان لەدەست نەماوەو بەتەواوەتی لە لایەن توركیاو ئێرانەوە كۆنتڕۆڵ كراون، هێندە بیر لەوڵات ونیشتمانەكەیان ناكەنەوە ولەوە ناكۆڵنەوە چی بەسەر خاكەكەیان دا هاتووەو چی دەگوزەرێت.
دیارە لەدوای راپەڕینی كوردستان توركیا رۆڵی گەورەی لە بەڕێ لابردنی مەسەلەی كورد  لەباشووری كوردستان بینی، لەژێر سەرپەرشتی توركیادا، یەكێتی وپارتی لەسالی (1992) شەڕیان دژی پارتی كرێكارانی كوردستان راگەیاند، دوای ئەوە شەڕی ناوەخۆ لەكوردستان قووڵ بووەوە ووایلێهات ئەو وڵاتە، واتە توركیا وەك هێزێكی ناوبژیكار، وەك كورد دەڵێت ئەهریمەن ناوبژیكار بێت ، لەرێگای هێزێكی سەربازیەوە(PMF) بێتە باشووری كوردستان وجێ پێی خۆی بەهێز بكات!.
 دوای ئەوەی لەساڵی (2010) بەدواوە بەهاری عەرەبی گەیشتە سوریا، مەسەلەی كورد لەرۆژئاوای كوردستانیش پێشكەوتنێكی گەورەی بەخۆیەوە بینی وهەر سێ كانتۆی جەزیرە وكۆبانێ وعەفرینیان راگەیاند، لەرووی جوگرافیەوە ئەو كانتۆنە بەیەكەوە نەلكابوون، بەتایبەتیش كانتۆنی عەفرین، بۆیە كورد كەوتە ئازادكردنی خاكەكەی بەستنەوەی ئەو كانتۆنانە بەیەكتر، بەتایبەتیش بە كانتۆنی عەفرین،  توركیا سەرەتا لەرێگای رێكخراوی داعشەوە لەساڵی (2014) هەوڵیدا كانتۆنی كۆبانێ داگیر بكات، كە دەكەویتە نێوان دوو كانتۆنەكەی تر، تاوەكو لەیەكتریان دابڕێت ورێگای بەیەكەوە گرێدانەوەیان لێبگرێت، لەمەدا شكستی هێنا و كورد بەردەوام بو لەسەركەوتن تاوەكو گەیشتە شاری منبج ودەوروبەری جەرابلس، ئەو كاتە بە پشتگیری ئەمریكا گڵۆپی سەوز بۆ توركیا داگیرساو لەساڵی (2016) پڕۆسەی قەڵغانی فوراتی دەست پێكرد، بۆئەوەی كانتۆنی عەفرین دابڕێت، ئەمجارەیان توركیا سەركەوتنی بەدەستهێناو توانی نزیكەی 773 میل لە رۆژئاوای كوردستان داگیر بكات، دوای ئەوە هەوڵیدا ناوچەكانی قەڵغانی فورات بە سنوورەكانی خۆی ببەستێتەوە، ناوچەی عەفرین دەكەوێتە ناوەڕاستی ئەو ناوچەیە، واتە بۆئەوەی ئەو ناوچانەی داگیری كردبوون بەسنوورەكانی خۆی ببەستیتەوە ومەترسی كورد لە دەریای سپی ناوەڕاست دوور بخاتەوە، دەبوایە عەفرین داگیربكات، لەمەشدا بەرژەوەندی توركیا لەگەڵ روسەكان یەكیدەگرتەوە لەگەڵ ناتۆ وئەمركیاشدا بەشێوەیەكی نهێنی گەیشتنە ریككەوتن! ئەوەبوو لەساڵی (2018) توركیا عەفرینی داگیر كرد، ئەمەش وەك رێگا خۆشكردنێك بوو بۆ دروستكردنی ناوچەی پشتێنەی ئارام، كە لەچیای كرمانجان، واتە لە دەریای سپی ناوەڕاستەوە درێژ دەبێتەوە تاوەكو دەگاتە زینی وەرتێ، دوا خاڵی هەژموونی توركیا لە هەرێمی كوردستان، بۆ تەواو كردنی ئەو پشتینەبە، لەسالی (2019) پرۆسەی وەك خۆیان ناویان سەرچاوەی ئاشتی (نبع السلام) یان دەستپیكرد، تواانیان لەرێگەی ئەو پرۆسەیەوە زیاتر لە 100 كیلۆمەتر چوارگۆشەی تر لە رۆژئاوای كوردستان داگیر بكەن، كەهەردوو شارۆچكەی گرێسپی وسەرێكانی لەخۆوە دەگرێت!.
 دوای ئەوە بە رەزامەندی ئەمریكا ریكەوتننامەی روسی – توركی بەسترا، كەبووە هۆی ئەوەی پڕۆسەی سەرچاوەی ئاشتی بووەستێت و كورد لە رۆژئاوای كوردستان ناچار بكرێت 30 كیلۆمەتر چوارگۆشە لەناوچە سنووریەكانی توركیا بكشێتەوە وهاوكات ئەو رێككەوتننامەیە دانی بە داگیركاری توركیا بۆ سەرێكانی وگرێ سپی نا، هە ربەگوێرەی ئەو رێككەوتننامەیەش رێگا بۆ سوپای ئەسەد خۆشكرا، كە وەك دەوریات بچێتە ناو شاری كۆبانێوە ولەناوچەكانی تریش دەوریاتی روسی وتوركی دەستیان  بە سووڕانەوە كرد، بەم چەشنە كورد زیاتر بچووك كرایەوە، وەك بەرپرسە توركەكان وروسەكان راشكاوانە رایانگەیاند هەڕەشەی خەونی دامەزراندی قەوارەیەكی كوردیان لە رۆژئاوای كوردستان بەیەكجاری لەباربرد!.
توركیا لەو ماوەیەدا توانی دەست بەسەر زیاتر لە رووبەڕی 8835 كیلۆمەتر دووجاو زیاتر لە 100 شارۆچكە دابگرێت، كە بەشی هەرە زۆری دەكەویتە رۆژئاوای كوردستانەوە، جگە لەوەی توركیا بەئاشكراو بەگوێرەی رێككەوتننامەی روسی –توركی وبەناوی گەڕاندنەوەی ئاوارەكانی سوریا دەستی بەتەعریبكردنی رۆژئاوای كوردستان كرد، هاوكات بەهۆی شەڕی ناوەخۆی سوریا ژمارەیەكی یەكجار زۆر لە عەرەب پەنایان بۆ شارەكانی رۆژئاوای كوردستان هێنا، كە ئەمەش بەشێوەیەك لەشێوەكان بووە هۆی گۆڕینی دیمۆگرافیای رۆژئاوا بەشێوەیەكی تر، تەنانەت شارێكی وەكو قامیشلۆ، كە زۆرینەی هەرە زۆری كوردبوو، ئێستا دیمۆگرافیاكەی بەتەواوی گۆڕاوە، بەم چەشنە توركیا بەشێكی زۆری لە ئامانجەكانی بەدی هێناوەو لەباربردنی خەونی كورد لەرۆژئاوا لەسەر رێككەوتنی زلهێزەكان ماوەو تەنیا مەسەلەی كاتە.
ئاشكرایە، كە توركیا مەبەستی تەنیا رۆژئاوای كوردستان نیە، بەڵكو وەك ئاماژەی پێكرا دروستكردنی ناوچەیەكی ئارامە، بەدرێژایی سنوورەكانی خۆی، كە هەردوو پارچەی رۆژئاواو باشووری كوردستان دەگرێتەوە، ئەگەرچی لەباشوور پێشتر توانی بووی جێ پێی خۆی بە تەواوی بچەسپێنیت، بەڵام بۆ تەواو كردنی پشتێنەی ئارام، دوای پڕۆسەی سەرچاوەی ئاشتی لە رۆژئاوای كوردستان، لەساڵی (2020) سەرەتا لە مانگی 4 (2020) كێشەی زینی وەرتێی وروژاند و دواتر پڕۆسەی چنگی هەڵۆو چنگی پڵنگی دەستپیكرد، كە ناوچەكانی زاپ وئاڤاشین ومەتینای گرتەوە، بەمەش توانی بنكە سەربازیەكانی خۆی لە باشووری كوردستان فراوانتر بكات، دەاتوانین بڵیین تا ئێستا لە باشووری كوردستان زیاتر 1200 كیلۆمەتر چوارگۆشەی داگیركردووە لەژێر رەحمەتی لوولەی تفەنگی ئەودایە، ئەمە جگە لەوەی لەرووی سیاسی وئابووریەوە باشووری كوردستانی بەتەواوی كۆنتڕۆڵ كردووە، لەپاڵ ئەمەشدا لەباشووریش شان بەشانی رۆژئاوا كەوتۆتە گۆڕینی دیمۆگرافیای هەریمی كوردستان، لەمەشدا وا پیدەچێت رێككەوتنێكان لەگەڵ حكومەتی سێبەری ئێراقیشدا هەبێت، ئەو پرۆسەی بەعەرەبكردنەی لەشارەكانی هەرێمی كوردستان وبەسەرپەرشتی حكومەتی هەرێم وئیدارەی كوردی بەڕێوە دەچێت بەتایبەتی لەشارێكی وەكو هەولێر، بەخەونی كردنی ئەو شارە بەپایتەختی ئێراق لە ئایندەدا، بەشێكە لە پرۆژەی گۆڕینی ئەو پشتێنە دیمۆگرافیەی، كە لەرۆژئاوای كوردستانەوە دەستیپێكردووە!. ئەمە ئەوەمان بۆ روون دەكاتەوە، كە كوردستان لە چ مەترسیەكی گەورەدایەو چۆن بەناو سەركردەكان وسیاسەتەمەدارە بارزگانەكانی باشوور ومیدیا حیزبی وبەناو ئەهلیەكان راستیەكان لەخەڵكی كوردستان دەشارنەوە!

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی