یەكێك لەكێشە هەر گەورەكانی بەردەم پێشكەوتنی هەرێمی كوردستان نارۆشنی ئایدۆلۆژییەت و ستراتیژییەتی پارتە سیاسییەكانییەتی. هەروەك چۆن لەسەردەمی شاخدا پارتە سیاسییەكانی هەرێم (بەبێ لەبەرچاوگرتنی هێڵە نیشتیمانی و نانیشتیمانییەكان)، سەرجەمەمییان پێكەوە چەپ و راستی لەخۆ گرتبوو، ئەوا دوای هاتنەشارو هەڵبژاردنی پەرلەمان و دامەزراندنی حكومەتیش بەردەوام بوون لەجێكردنەوەی هەردوو بیركردنەوەی دژ بەیەكی چەپ و راست، نوێخواز و كۆنەخواز، دیموكراسخواز و تاك حوكمرانیخواز و سەرمایەدارو پرۆلیتار. لەوەش زیاتر، تەنانەت ئەو پارتانەی كە بیركردنەوەو ستراتیژییەتی كاریشییان دژ بەیەكبوون، ئامادەبوون لەحكومەتێكدا پێكەوە حوكمران بن!
هەروەك چۆن بزوێنەری هەر دەزگایەك لەرووی تەكنیكییەوە پێویستی بەلێكدانی دووهێز، دووباڵ و دوو ئاراستەی دژ بەیەك هەیە بۆ وەگرخستنی ئامێرەكە، بۆ حوكمرانیش ئەم جۆرە كاركردنە راستە، چونكە كە تۆ حزبی فەرمانرەوات هەبوو، پەرلەمان و ئۆپۆزسیۆنی نەبێت نەك حكومەتێكی سست و كەم بەرهەمە بەڵكو ئەگەر هەڵبژاردنێكی پاك وبێگەردیش ئەنجامدرابێت! ئەوا لەدیموكراسییەت دوور دەكەوێتەوە، چونكە فشارێكی زۆر و زەوندی لەسەر نابێت و ئەوەش دەبێتە رێگە خۆشكەر بۆ بەهێزكردنی هەژموون و بردنەوەی هەڵبژاردنی داهاتوو ئەمەش واتا بەرزركردنەوەی رێژەی گەندەڵی و مۆنۆپۆلكردنی دەسەڵات.
لەماوەی 27 ساڵ ئەزموونی رابردووی هەرێمیشدا ئەو راستییە باش دەركەوت، كە دابەشبوونێك لەسەر بنەمای نیشتیمانی و خیانەتكاری، لەسەر بنەمای یەكتر سرینەوەو یەكتر رەتكردنەوە هیچ دەرئەنجامێكی ئەوتۆی نەبوو لەپێشخستن و گەشەپێكردنی دیموكراسیەت و ئابووری و لاوازكردنی ئەو هێزانەی كە رابەرایەتی تاك-حوكمرانی و دەست بەسەردا گرتنی داهات و پیادەكردنی نا شەفافییەت دەكەن. بۆیە یەكێك لەچارەسەرییەكان بۆ قۆناغی داهاتوو بریتییە لە دابەشبوونێكی كریستاڵییانە، لەنێوان ئەو هێزانە كە دەیانەوێت پشتگیری چینی ناوندو چینی خوارەوە بن لەگەڵ ئەو هێزانەی دەیانەوێت پشتگیری دەوڵەمەندو نوخبەو چینی سەرەوە بن. دەبێت ئەو بیركردنەوەیەش ببێتە كرداری، هەروەك چۆن هەرگیز روونادات پارتی كرێكارانی بەریتانی كابینەیەكی حكومی لەگەڵ پارتی كۆنسێرڤاتیڤی هەمان ووڵات پێكبهێنێت ئەوا بەهەمانشێوە بەشێك لەپارەتەكان نەك بەژمارەی وەزیر بەڵكو ئەگەر دوو لەسەر سێی پۆتسەكانیشی پێبدەن نابێت ئامادەیی چوونە ناو حكومەتی هەبێت لەگەڵ حزبێك كە ئاسمان ورێسمان جیاوازی بیركردنەوەو كاركردنییان هەیە.
بە لەدایكبوونی دوو بەرە نەك لەرووی دیموكراسیی و سیاسییەوە كێبركێیەكی تاردەیەك عاجیلانە دێتە بوون و یەكتر قبووڵكردن و كەلتووری دیموكراسیەت و فرە رەنگی و پێكەوە ژیان بەهێز دەبێت، بەڵكو لەرووی ئابووریشەوە ووزەو بیركردنەوەی پارتە سیاسییەكانیش رێكدەخات و بەبەرهەمترییان دەكات، ئەو پارتانەی كە دەیانەوێت وەكو چەپ و چەپی ناوەند كاربكەن ئەوا گرنگی و پەرە بەو پرۆژە مامناوەندو بچووكانە دەدەن كە لەبەرژەوەندی خەڵكی هەژار و چینی ناوەند دایەو لەبەرامبەریشدا ئەوانی دیكە هەوڵدەدەن ئەو پرۆژانە جێبەجێ بكەن كە رەهەندی ئابووری گەورەتر و دەسكەوتنی ماددی زیاتری هەیە.
بۆ نموونە، ئەگەر لەروویەكەوە سیستەمی سەرمایەداری بەپێی دەزگای نێتوێركی دادپەروەری باج(Tax Justice Network)، لەهەڵسەنگاندنێكدا ئەوەی خستەڕوو كە پارەدار و كۆمپانیا زەبەلاحەكان لەوپەری رۆژهەڵاتەوە تا ئەوپەری دووری رۆژئاوای زەوی، بەلایەنی كەمەوە ٢١ تریلیۆن بۆ ٣٢ تریلیۆن (٢١هەزار ملیار بۆ ٣٢ هەزار ملیار)دۆلارییان حەشارداوە لە ژێرزەمین و بەهەشتی بێ باجەكان.
هەمان دەزگا دەڵێت؛ ئەگەربێتوو ئەو خۆدزینەوە لەباجدان نەهێڵین، ئەوا دەتوانین بەهۆی ئەو پارەیەوە ملیۆنان هەلی كار، بەشێوەیەكی بەرچاو نایەكسانی داهات نەهێڵین و، هێزێكی گەورە دەبەخشێت بەسێكتەری كشتوكاڵی و هەروەك گەیشتنمان بەخەونی رزگاربوون لەووزەی نەوتی بۆ ووزەی خاوێنی خۆژێنەوە خێراتر دەكات.
لەئێستادا تەنها شەش كەس داهات و دەوڵەمەندییان لەنیوەی هەژارانی جیهان (٣.٧ ملیاركەس) زیاترە! لەوەش زیاتر ١% دەوڵەمەندەكان پارەیان لە ٩٩% هەموو خەڵكی سەرزەوی زیاتر هەیه و لە كاتێكیشدا ئەو دەوڵەمەندانە كە لەژیانێكی ئەوپەری خۆشگوزەرانی و رەفاهییەت دەژیین، ئەوا لەحەوت كەسی گۆی زەوی، یەكێكیان لەركابەرییەكی قورسی ژیانكردنە بە داهاتی ١.٢٥ (١٢٥ سەنت- ١٥٠٠ دیناری عیراقی)دۆلاری رۆژانە. لەوەش خراپتر، نزیكەی ٢٩هەزار منداڵ بەهۆی هەژارییەوە دەمرن.
لە كاتێكدا رێژەی هەژاری و بێكاری و نایەكسانی داهات بۆتە تاعوونی جیهانی، لەهەمانكاتدا دەوڵەمەند هەیە لەیەككاتدا (وەكو میری برونی- دەكەوێتە باشووری رۆژهەڵاتی ئاسیا) ٥٠٠ ئۆتۆمبێلی گرانبەهای رۆس رایس(Rolls-Royce) هەیەو كۆشكێكی ١٧٨٨ ژووری بنیاتناوە كە بە ٣٥٠ ملیۆن دۆلار خەملێندراوە، لەسەر هەمان هەسارە نزیكەی ٣٠ ملیۆن منداڵ بەهەژاری و بەبێ ئاوی پاك و شوێنێكی گەرمی حەوانەوەو بەبێ هەبوونی ژەمە خواردنێك باش دەژین! .
لەئەمریكاش جیف بیزۆس دامەزرێنەری ئەمازۆن كە خاوەنی ١٠٠ ملیار دۆلارە، بەتەنها ٤٢ ملیۆن دۆلاری لەدروستكردنی كاتژمێرێك دروستكردووە له ناوشاخێكدا كە تەمەنی زیاتر بۆ ١٠هەزار ساڵ كاربكات، لەهەمان شوێندا كارەكەرانی كۆمپانیاكەی خاوەنی ئەمازۆن بەدەستنەبوونی دڵنیایی تەندروستی و كەم داهاتییەوە دەناڵێنن.
لەلایەكی دیكەشەوە، سیستەمی سەرمایەدارییە وایكردووە كە زۆرێك لەبەرهەم و پێداویستییەكانی رۆژانە ئاسانتر و هەرزانتر بەردەستبن و لەزۆر لایەنیشدا ئەو سیستەمەیە وایكردووە رێژەی هەژاری زیاتر نەبێت (مەبەست لێرە ژمارەی هەژارەكان نەك جیاوازی داهات نێوان هەژارو دەوڵەمەند)، رێژەی پێشكەوتنی شارو شارستانییەت و پێشكەوتنی تەكنەلۆژی و زۆر بواریتر كاریگەری هەبووە. بۆیە لێرەدا بەو بزووتنەوەو بیریارانەی كە داكۆكی و پارێزگاری لەچینی ناوەندو خوارەوە دەكەن، بەردەوامن لەشەرییان دژ بە گەورەتربوونی زیانەكانی سەرمایەداری، بەڵام ئەوەی كە جێگەی سەرنجە جیهان پێویتسی بەهەردوو بیركردنەوەیەو كۆكردنەوەیان پێكەوە لەفۆرمێكدا ئەركە قورسەكەیە، چۆن دەتوانیت نەهێڵیت دەوڵەمەندەكە دەوڵەمەندتر نەبێت و هەژارەكەش بەرزنەبێتەوە؟ ئەوە باسێكی قوڵترە.
لەو روونكردنەوانەی سەرەوەدا مەبەستمان ئەوەبوو كە پێشخستن و دیاریكردنی دووبەرەی جیاوازی چەپ و راست لەهەرێم زیاتر خزمەت بەبیرە دیموكراسیەك و بڵاوكردنەوەی دادپەروەری دەكات چونكە لەو فۆرمەو شێوازی كاركردنەی رابردوو لەژێر ناوی خیانەت و رق لێوونەوەو تۆڵە سەندنەوە نەك سەركەوتوو نەبووین، بەڵكو ئەو پارت و لایەنانەی كەنۆخوازو بیری دیكتاتۆرییان هەی زیاتر سوودمەند دەبن.
سەنگەر رسوڵ
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی