بیركردنەوەی تۆ، فلتەرێكە ئەبێ هەتبێ و شتەكانی لێبدەیت. شتەكان بەوێدا بڕۆن هۆشیارییەو بەوێدا نەڕۆن بێهۆشی یە. ئەوێت هەبێ تۆ یاریزانیت و ئەوێت نەبێ تۆپی بەرپێ ی ئەوانیتریت. كە ئەشڵێم یاریزانیت، مەبەستم ئەوەنیە ئەوان تۆپبن و ئینجا تۆ تێیانهەڵدەی. بەڵكو مەبەستم ئەوەیە كە "یاری هۆشیاریی" ئیتر تۆپ و تێهەڵدانی تیانیەو تەمرینێكی سویدییە بۆ خۆت!
جا ئەگەر قسەی ئاسایی، جارێك شایەنی گومان و لە فلتەردان بێت، قسەی هاتوهاوار دوجار شایەنی ئەوەیە. چونكە ئەوەی ئاسایی قسەت لەگەڵ ئەكا، ئەیەوێ ڕای خۆی بڵێ و گفتوگۆت لەگەڵ بكا. لێرەدا تۆش هەیت و مەساحەیەك هەیە بۆ ڕای تۆش. بەڵام ئەوەی ئەقیڕێنێ بەسەرتا، ئەیەوێ تۆ لە گۆشەی عاتیفەدا سجنكاو تەواوی مەساحەكە ببا بۆ خۆی، ئیتر هەر ئەو هەبێ و تۆ نەبیت!
ئەوەی ئاسایی قسەت لەگەڵ ئەكا، "لە تەنیشتی" تۆدایەو ئەیەوێ بە هەردوكتان بابەتێك ڕوونبكەنەوە. بەڵام ئەوەی هاوارئەكا بەسەرتا، ئەیەوێ "لەسەرەوەبێ"و خودی تۆ ئەكا بە بابەت. "بابەتی لێخوڕین"!
ئەوەی گفتوگۆت لەگەڵ ئەكا، ئامانجی ئەوەیە لەگەڵ تۆدا بگاتە مەعریفەو زانین و حەقیقەتی بابەتێك. بەڵام ئەوەی هاوارئەكا بەسەرتا، ئەیەوێ بڵێ حەقیقەت لای منەو ئیتر ناشیەوێ تۆ بزانیت. تەنیا ئەیەوێ ئیمانی پێبێنی و ئەشمابیلای بۆ بكەیت. خۆ ئەگەر هەر بەڕاستیش حەقیقەتی لابێت، حەقیقەتەكە لای ئامانج نیەو ئەیكا بە وەسیلە بۆ سواربوون و لێخوڕینی تۆ. كە ئەوەش پێشئەوەی سواربوونی تۆبێت، سواربوون و لاقەكردنی حەقیقەتە. چونكە حەقیقەت خۆی ئامانجەو نابێ وەسیلەبێت!
دەنگی بەرزو هاتوهاوار، جگە لەوەی عاتیفەبازی و هەڵخەڵەتاندنی تۆیە، بێڕێزیشە بەرامبەر بە تۆ. تۆ شایەنی ئەوەنیت بقیڕێنن بەسەرتا. تۆ شایەنی ئەوەیت كە گوێبگری و گوێت بۆ بگیرێ.
ئەوەی كە دەنگی بەرزئەكاتەوە، گوێشی دائەخاو ئیتر ئەو گوێ لە تۆ ناگرێ. ئاخر ئەو دەنگە زیادەیە، ئەوە بەشە دەنگەكەی تۆیە، ئەیباو ئەیخاتە سەر دەنگی خۆی. ئیتر تۆ بێ دەنگ ئەمێنیتەوە، یان ڕاستتر بێدەنگ ئەكرێ ی.
دەنگی بەرز، زمانی مەعریفەو زانین نیە، زمانی سیاسەت و شەڕو ئایدۆلۆژیایە. ئینجا بەئارامی و بێ هاتوهاوار: بێگومان موحەمەد هانی پاكوخاوێنی داوە، چونكە ئەو پیاوێكی عاقڵبووەو هیچ عاقڵێك نیە كێشەی لەگەڵ پاكوخاوێنیدا هەبێ، تەنانەت عاقڵە پیسوچەپەڵەكانیش! چونكە "پاكوخاوێنی" شتێكی بەڵگەنەویست و بەدیهییە، وەكچۆن "ڕاستگۆیی" باشێكی بەدیهییەو تەنانەت درۆزنەكانیش هاوڕان لەسەر باشیی ڕاستگۆیی. وەكچۆن "دزیی" خراپێكی بەدیهییەو تەنانەت دزەكانیش ناتوانن بڵێن دزی باشە.
بەهێواشی و دوور لە دەنگەدەنگی ئایدۆلۆجی: فیكرەی كەرەنتین نازانم ئەگەڕێتەوە بۆ كەی. بەڵام بێگومان ئەگەڕیتەوە بۆ ئەو كاتەی كە مرۆڤ نەخۆشی ساریی ناسیوە!
هەرئەونەی كە مرۆڤ عەقڵی بە نەخۆشی گوێزەرەوە شكا، ئیتر ئۆتۆماتیكی فیكرەی كەرەنتینیش لەدایك ئەبێ و ئەمە تەحسیڵ حاسڵەو عەقڵێكی غەریب و عەجیبی ناوێ. یەعنی ئەگەر كۆمەڵگای ئەوكاتی مەكە، هۆشیارییان بە نەخۆشی ساری هەبووبێ، بێگومان ئەبوجەهلیش هەروەكو موحەمەد فیكرەی كەرەنتینی هەبووەو زانیویەتی!
یەعنی زۆر بە هێواشی و دوور لە ژاوەژاو: ئەوانە شتانێكی ئاسایین و لانیكەمی عەقڵی گەرەكە نەك ئەوپەڕی دانایی! ئێمەش مەفروزە گەورەیی خواو پێغەمبەرو دین لە شتانێكی گەورەدا ببینین. شتی گەورە وەكو زانین. زانینی ئەوەی كە تۆ ڕێزلێگیراویت و نە هی ئەوەی ئیستغلال بكەیت و نە هی ئەوەی ئیستغلال بكرێیت. چونكە لەو دوو حاڵەتەدا ڕێزێك لە ئارادا نامێنێ!
زانینی ئەوەی كە خودا ئەیەوێ تۆ بزانیت، نەكئەوەی خودی خودا بكرێتە كەرەستەی نەزانی و گێلكردنی تۆ!
ئەوەی كە بەڕاستی جوان و حەكیمانەیە، مەسەلەی گوریس و حوشترەكەیە. هۆكاری ئەو هەموو جەهل و دواكەوتنەی موسوڵمانیش، هەر ئەوەیە كە حوشترەكەی بەرەڵاكردووەو لەولاوە خەریكی نوێژەو بەتەمایە خوا بۆی ببەستێتەوە، وەكئەوەی خودا حوشترەوانی ئەوبێت!
پێغەمبەر لێرەدا پێتئەڵێ: ئەبێ بزانیت و ئاشەكە خۆت بیگێڕی، ئینجا خودا موەفەقت ئەكاو ئەمە یاساو سونەتی ئیلاهییەو (و لن تجد لسنە اللە تبدیلا). كەچی ئێمەی موسوڵمان عیبادەت و هەنێ شكڵیاتمان خستە بری "كارو زانین" و (ئاشی نەزانەو خوا ئەیگێڕێ)مان خولقاند!
ئەو شتەی كە پێویستی بە ڕیكلامە "كاڵا"یە. ئەوانەشی كە دینیان كردوە بە كاڵاو توجاری دینن و دوكانی فرۆشتنی دینیان هەیە، ئاسایی پێویستیان بە ڕیكلامیش ئەبێ و كاسپی هەروایە. ئەوانەشی كە دوكانی ئیلحادیان هەیە، ئەوانیش هەر كاسپی خۆیان ئەكەن و شتەكە تا ئێرا ئاساییە. ئەوەی ئاسایی نیە شەڕە بچوكەكەی ئەم دوو گروپەیە، لەكاتێكا ئێمە لە شەڕێكی گەورەداین!
ئەمە وەكئەوەیە، پۆلیس حەملەیەك بكەن بۆ حیجزكردنی عەرەبانەكانی لای مزگەوتی گەورە، كەچی لەو كاتەدا دوو عەرەبانچی خەریكی شەڕە بۆكس بن لەسەرئەوەی كە تەماتەكەی كامیان جوانترە!
دین كە بوو بە كاڵای ناو بازاڕی سیاسەت، ئیتر هەر حیزبی ئیسلامی و قەناتی ئیسلامی كاسپی پێوەناكەن، بەڵكو حیزبی ترو قەناتی تریش ئەیكەن و بە قانونی بازاڕی ئازاد، هەریەكەو تەماتەی خۆی ئەفرۆشێ. لێرەداو بە قانونی قورئان (یستمعون القول فیتبعون احسنە) تۆش قسەی باش لە هەموویان وەرگرە، بەڵام كاڵای كەسیان مەكڕەو پولێكی قەڵبی پێ مەدە. چونكە قسە تا ئەوێ باشە، كە نەبووبێ بە كاڵا بۆ تیجارەت.
ئینجا وەكچۆن هونەرمەندو وەرزشكار لەڕێگەی كایەی خۆیانەوە خەریكی هاندانی خەڵكن بۆ پابەندبوون بەڕێنماییەكانەوە. لێگەڕێن كایەی ئایینیش ڕۆڵی خۆی بگڕێڕێ و پیاوانی ئاینییش بە شێوازی خۆیان خزمەتی هەمان ئامانج بكەن. دواجار ئەوەی كە گرنگە بانەیە نەك ڕێگاكان. كێ چۆن ئەڕوا با بچێ، گرنگ ئەوەیە هەمووی بچێتەوە بۆ بانەی خۆپارێزی.
ئینجا خەڵك پێویستی بە وەسف و سەنای موحەمەد نیە، پێش كابرای ابوشوارب و ئیسلامی سیاسی ئەوی ناسیوەو بەتەبیعەت خۆشیئەوێ و ڕۆژانە دەیان سەڵاواتی بەریئیشی بۆ ئەنێرێ. لەم دۆخە دژوارەدا خەڵك پێویستییەتی بە بژێوی و ژیانە، بە شتی پڕوپوچ بیری مەبەرەوە هەی "بێ زۆر شت".
ئەوەش هۆنراوە جوانەكەی (شێخە رەسوڵ)ی ئەزیز
موچەكەم كوا؟
مات و برسی و ڕووتوقووتم، موچەكەم كوا بێشەرەف؟
پەستم و گەیشتۆتە لووتم، موچەكەم كوا بێشەرەف؟
خۆم دەپارێزم كە نەمرم، داخی تۆ وا دەمكوژێ
بۆیە مەشغوڵی هەجووتم، موچەكەم كوا بێشەرەف؟
شاتەشاتی ڕاگەیاندن نامكەرێنێ، باوەكەر
وا نەزانی كەللـەپووتم، موچەكەم كوا بێشەرەف؟
كلك و هەوسارت لە دەستی دوژمنی ئەم میللەتەن
هەر بەدەستتۆ ماوە قووتم، موچەكەم كوا بێشەرەف؟
هەی لە كۆرۆنا كەسیفتر، هەی لەخۆت كەمتر، بەڵا
بۆ هەقی خۆم ڕووبەڕووتم، موچەكەم كوا بێشەرەف؟
ترسی مەرگی ئازیزانم دەست و پێی بەستووم، دەنا
تۆ دەتۆپی، هەی بە "تووت"م، موچەكەم كوا بێشەرەف؟
پەیكار عوسمان
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی