لە هەرێمی كوردستان حیزبەكان رۆژ بە رۆژ دەزگاكانیان گەورەتر دەبن، كەچی فیكر و سیاسەتی گشتییان بچوكتر. تا حیزب بنكەی جەماوەریی و رێكخستنی گەورەتر دەبێ، دەزگاكانیشیان گەورەتر دەبن، كادیر و چالاكانیشیان لەبری ئەوەی سیاسەت بكەن، دەیانەوێت لە ژورەكانەوە سیاسەت هەڵبسوڕێنن و بەرژەوەندییەكانیشیان پارێزراو بن.
كاتێكیش دەیانەوێ سیاسەت هەڵبسوڕێنن، پێویستییان بە پشتیوانیی دارایی دەبێت بۆ ئیدارەدانی حیزبەكە و دەزگاكانیان و ژیانی كادیرانیان.
لە هەرێمی كوردستاندا، حیزبەكان لەسەر ئابونەی ئەندامان ناژین، لەڕێی فەندی دەوڵەمەند و كۆمپانیاكانیشەوە دەزگاكانیان ناژێنن، حكومەتیش یان بودجەیەكی كەم دەدا، یان نایدات بەوانەی كە پشتیوانیی ناكەن. بۆیە، هەرچەندە حیزبەكان دژ بە سیستەمەكەن لە سەرەتای دروستبونیان، دواتر دەبنە بەشێك لە سیستەمەكە لەبەرئەوەی حیزبەكان ئیش لەسەر زۆریی و بۆریی كادیر و چالاك و دەزگاكانیان دەكەن نەك گەورەكردن و پێشخستنی فیكر و سیاسەتی گشتیی و توانای چالاك و كادیرانیان، لە كۆتاییدا تەسلیمی ئەو سیستەمە دەبن كە دژی بون چونكە تەنها ئەو سیستەمە دەتوانێت بەرژەوەندییە گەورەكانیان فەراهەم بكا و بیانپارێزێت.
دروستبونیان بە هۆی جیاوازییەكی فیكریی و ئایدیۆلۆژیی قوڵ و هەبونی سیاسەتی گشتیی جیاواز نەبوە هێندەی بەرژەوەندیی كەسیی و گروپیی لەپشت بوە.
٢٠١١ رەوشی سیاسیی، ئابوریی، دارایی و پەیوەندیی بەغداد-هەولێر، هەرێمی كوردستان و وڵاتانی ناوچەكە و كوردانی پارچەكانی دی، سەد جار لە رەوشی ئێستای هەرێمی كوردستان باشتر بو. كەچی بزوتنەوەی گۆڕان داوای روخاندنی حكومەتی دەكرد، بەیاننامەیەكی توندی دەركرد، ئێستاش گۆڕان بە هەمو توانایەكیەوە هەوڵی پاراستنی ئەو حكومەتە دەدات.
هۆكار چییە؟
گۆڕان بەشێك نەبو لە سیستەمەكە. چاكسازیی لە قازانجی گۆڕان بو. ئەی ئێستا بۆ گۆڕان بێدەنگە؟ چونكە ئێستا گۆڕان بەشێكە لە سیستەم، لە دامەزراوە. دامەزراوە و سیستەم لێرە واتا كێكەكە لەگەڵیدا بەشكراوە.
ئایا چاكسازیی لە خزمەتی گۆڕانە؟
نەخێر، چونكە چاكسازیی واتا دەباشان و سەری بڵند و ماڵی نێچیرڤان بارزانیی و نۆكان و كار و هتد... دەبێ بەنیشتیمانیی بكرێن. گردی زەرگەتەش جیاوازییان نییە.
ئەی كێیە لە گۆڕان نایەوێ ئەوە ببێت؟
ئەوانەی كە گۆڕان هەڵدەسوڕێنن و گردەكەیان بە ناوە.
ئەی ئەوانیدی بۆ بێدەنگن؟ چونكە ئەوانیش بەرژەوەندییەكانیان بەوەوە بەندە كە گردی زەرگەتە هەر بە هی گۆڕان بمێنێتەوە.
دوێنێ دەزگای بەگژداچونەوەی گەندەڵیی لە سودان توانیان چوار ملیار دۆلار سامان و موڵكی سەرۆكی پێشو عومەر بەشیر دەستبەسەردابگرن. بەقانونیی دەیگێڕنەوە سەر سامان و موڵكی وڵات.
من نازانم كەی هەرێمی كوردستان دەگاتە ئەو رۆژە -هەرچەندە دور نییە-، بەڵام تا ئەو رۆژەی كە یەكێتیی و پارتیی و گۆڕان و هەمو ئەوانەی موڵكی گشتیی و سامانی وڵاتیان داگیركردوە، ناچاردەكرێن موڵك و سامانەكە بگێڕنەوە، باسكردن لە چاكسازیی ریشەیی خۆگێلكردنە.
لاهور تاڵەبانی و مەسرور بارزانی لە ململانێیەكی سەخت دان. بەڵام ماوەیەكی تر دەبینی ئەوان رێكدەكەون. ئەوكات نە مەسرور بەو دێوەزمەیییە دەمێنێتەوە كە میدیای لاهور بانگەشەی بۆ دەكات، نە لاهوریش "خیانەتكار"ی ١٦ی ئۆكتۆبەر كە پارتیی بانگەشەی بۆ دەكات.
من بۆچی ئەو وشانە دەنوسم كە زۆربەمان دەیزانین؟
تەنها بۆ ئەوە ئەو وشانە دەنوسم كە نابێ چیتر بە دوڕویی هێزە سیاسیی و سیاسەتكارەكان، بە پۆخڵەواتی سیاسیی و گەمەكانیان، بە نەیارێتیی و دوژمنایەتیی و دۆستایەتییەكانیان، بە بانگەشەكانیان بۆ هەڵوەشاندنەوە و چاكسازیی و رێككەوتن، نە دڵخۆش بین نە دڵناخۆش. نابێ توشی شۆك ببین بە هەرچی شتێك كە رودەدات. ئەوەی گرنگە، بەردەوامییدانە بە ویستی چاكسازیی و گۆڕانكاریی ریشەیی، بەردەوامیی گومانكردن و پرسیاركردن بێئەوەی هیوا لەسەر ئەوانە هەڵبچنین كە لەناو سیستەمەكەدان و شەڕی پشك دەكەن و بە شەڕ بۆ نیشتیمان و خەڵكەكەی و بە شەڕی ریفۆم بە ئێمەی دەفرۆشنەوە.
كەمال چۆمانی
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی