لە ساڵی ١٩٩١ بەملاوە ، مەسەلەی کورد لە هەرچوار پارچەی کوردستان کەوتە قۆناغێکی ترەوە ، بە کردەوە کورد ئیدی لەو قەفەزە ئاسینینە هاتە دەرێ کە لەناو کێشەی ناوخۆی ٤ دەوڵەت لە قاو درابوو ، هەروەک دەوترا کورد تەنها شاخەکان هاورێی بوون ، ئیدی کوردستانی ( عێراق ) یان باشوری کوردستان لەدەست سوپا ئەنفالچیەکەی صدام رزگاری بوو ، ئەمما کوردەکان لەوساوە تا ئێستا نەیانتوانی حوکمێکی لایەنی کەم جێگیرو دادوەری و یاسایی دابمەزرێنن ، بەڵام بۆ نەخشەی نوێی جیهانی سیاسی دوای دەرکردنی صدام لە کوەیت و دوای کۆرەوە مەزنەکەی بەهاری ساڵی ١٩٩١ ، بۆ دەوڵەتانی زلهێزان و هاوپەیمانان بوونی قەوارەی هەرێمی کوردستان و هەوڵدان بۆ هێشتنەوەی شتێکی ترە .
کوردو کێشەرەواکەی بە کردەوە کەوتە قۆناغی سیاسەتەوە ، واتە ئیدی بە چەک و ئەوەی پێی دەوترێ شۆرشی شاخ سەردەمی بەسەرچوو ، ئەمە هەرزوو لە لایەن تۆرگەت ئۆزال سەرۆک وەزیرانی ئەوکاتی تورکیا بە ئاشکرا دانی پێدا نراو خۆشی باجەکەی دا ،کە لە روداوێکی تەمو مژاوی لەناو چوو ، هەتا ئێستە تورکیا دەرهەق بە مەسەلەی کورد لەم گێژاوە سیاسیەدا دەژی کە ئاخۆ چۆن لەگەڵ کێشەی کوردیدا بسازێن ، سیستەمی ئەتاتورکی هەڵبوەشێننەوە ئایا تورکیا ببێت بە فیدراڵی و کوردیش بە مافە دەستوریەکانی خۆی بگات ، یاخود بەم چەشنەی سیاسەتی ئەردۆگان و ئاک پارتی هەمیشە بگەرێ بە شوێن بلانس راگرتنی سیاسەتی دیبلۆماسی و ئابوری و جەنگی تورکیا لەرێگەی بەهەدەردانی هەموو توانا مادی و مرۆیەکانی تورکیا ، کە ئەمەش هەتا ئێستە سەرکەوتوو نەبوە جگە لە دابراندنی زیاتری تورکیا لە سیاسەتی نێودەوڵەتی لە ڕوی پەیوەندیە دیبلۆماسیەکانەوە ، هەم تورکیا هەم دەسەڵاتی دوو ئیدارەیی هەرێمی باشوری کوردستان ،کە دابەش بوە بەسەر ئێران و تورکیادا ، پتر لەوەی لەم قۆناغەی سیاسەت تێبگەن بە درێژایی ٣٠ ساڵی ڕابوردوو ، هەمیشە لە گێژاوی پاشخانی سیاسەتدا مەلە دەکەن ، کە ئەمەش سیاسەت نی یە بە ئامانجە زانستی و فەرهەنگیەکەی بەڵکو بەرێکردنی سیاسەتە بە ئامەنجە جەنگی و پاوانخوازیەکەی تا بارودۆخێکی تر ، ئەمەش بۆ ئێران خۆرێکخستنەوەیان لەگەڵ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و ئەمەریکا لەمەڕ سیاسەتی ئەتۆمی ، بۆ تورکیاش خۆ رێکخستنەوەی هەم ناوخۆی هەر دەرەوەی تورکیایە لەمەڕ کێشەی کورد ، بۆ هەردوو ئیدارەی بارزانی و تاڵەبانی ، مراوەغەکردنە بەکات بۆ زیاتری خۆ هێشتنەوەیان و زیاتر لە قاڵبدانی کۆمەڵگای باشورە ، بەڵام گۆرەپانی سیاسەتی سوریاو رۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی نەوت و گۆرەپانی سیاسەتی بەغدا و دەسەڵاتی شیعەی گرێدراوی ئێران و شیعەی گرێدراوی بەغدا ، جۆری ململانێەکی تر دێنێتە کایەوە کە هەم تورکیای سەرقاڵ کردوە هەم هەرێمی کوردستانی لە کەماشەداوە .
دەرکەوتنی سەلاحەدین دەمیرتاش و هاورێکانی و هەدەپە ، دروست ئەو کاتو ساتە گرنگە بوو کە کورد چاوەرێی دەکرد ، سەلاحەدین دەمیرتاش لەو کەسانەیە کە بە قەرنێک دروست نابنەوە واتە کەسایەتی قەرنن ، لە بەختی رەشی کوردا هەرزوو چراو مەشخەڵی ئەو سەرکردەیە خامۆش کرا ، جا هۆکاری بەگرتدانی وردەکاری زۆرەو ئەوە بۆ داهاتوو لەلایەن کەسانی زۆر بەئاگاوە رۆژێک دەخرێتە بەرچاو ، دەمیرتاش و هەدەپە ، کوردی خستە سەر شەقامی سیاسەت ، واتە خەباتی کوردی لە شاخەوە هێنایە سەر شەقامی شارەکان ، سەلاحەدین هەوڵی زۆری دیبلۆماسی سەرکەوتوی دا کە بلانسی نێوان شارو شاخ رابگیرێت ، ئەوەش بە خەواندنی چەک لە لایەن هێزەکانی گەریلاو پەکەکەوە ، کورد بە چەک تەنها دەبێتە عامیلی شەرو تەرەفداری ئەملاو ئەولا ، کورد بەچەک لە ١٠٠ ساڵی ڕابوردوو هیچی بە هیچ نەکردوە ، ئێستە ئیتر دەبێ و دەکارێ بە سیاسەت و لەناو شارو ماڵی خۆیدا بەرامبەر داگیرکەران سیاسەت بکات نەک شەر ، شەر دوژمن نەسەرماندا دەیسەپێنێت دەبێت کوردیش لە هەموو دەرفەتێکدا سیاسەتیان بەسەردا بسەپێنین ، کوردیش وەک هەموو کۆمەڵگاکانی جیهان دەتوانێ سیاسی بێت و جیهان بە داهێنانەکانی سەرسام بکات.
دەمیرتاش ئەمکارەی کرد ، وەک سەرکردەیەکی گەنجی بەویقار دەرکەوت بە ٤ ساڵ گەورە دەوڵەتانی وەک روسیاو ئەمەریکاو دەوڵەتانی گەورەی ئەوروپا بانگهێشتیان دەکرد و فگتوگۆیان لەگەڵ دەکرد ، لەسەردەستی ئەم سەرکردە گەنجەو هەدەپە کورد دەنگی بۆ کوردستان گەرایەوە و رێژەی ٪ ١٣ ی بەدەست هێنا ، کچان و کورانی ناوشاری کوردستان وەک ئاگر لێ کردبوو ، ئەردۆگان و پارت و چواردەورەکەی ، بەشە راسستەکەی تورکیا هەم ترسیان لێ نیشتبوو هەم توشی فۆبیای دەمیرتاش بووبوون ، گەلۆ چۆن ئەم قوەت و قودرەتەی بەدەست هێناوە و هیچ بەڵگەیەکیش نی یە کە ئەم سەربە پەکەکە بێتو بە قەولی خۆیان تیرۆرست بێت ، رۆژ بە رۆژ زیاترو زیاتر لە گۆرینی سیستەمی تورکیا نزیک دەبوەوە بە خواستی دیمۆکراتی و بەدەست هێنانی مافی گەلی کورد ، گەلۆ چۆن دەیان بەڵگە درانە دەزگا ڕاگەیاندنەکان و کران بە دەلیل بەدەست دادگای راسستی تورکیاوە تا ئەم سەرکردەو هاورێکانی بزاڤەکەی بگرن و ئەو شۆرشە سیاسیە خامۆش بکەن و لە ئەنجامیشدا هەم قەندیل و پەکەکە هەم سیاسەتی تورکیا بگەرێننەوە سەر بای هەمان بەرەی کۆنی ، شەرو وێرانکاری و هەموشیان جنێو بە گۆڕی قەزیەی کوردو چەکی تیرۆرستی بەدەست کوردەوە بدەن .
گەورەترین گرفتی عەقڵی کورد چەکی بەرەنگاریە ، کە بوە بە چەکی خۆ فەرز کردن و لە چەکی مقاوەمەوە بۆ چەکی پاوانخوازی ناوچەیی دژی یەک ، ئەمەش فاکتەری لەناوچونی کوردەو ون کردنی کێشەکەی و نەگونجانی لەگەڵ بەرژەوەندی نێودەوڵەتی و زلهێنازان ، ئەوەی تورکیا سودی لێ وەردەگرێت شەرە ئەوەی کورد سودی لێ دەبینێت سیاسەت و خەواندنی چەکە ، جا ئەمکارە دەمیرتاش زۆر بە باشی دەستەبەری کردبوو ، بۆیە بە هەموو لایەک خامۆشیان کرد .
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی