حەسەن هەندرێنی

یەکێک لەسەرکەوتووترین‌و پڕ هەژموونترین ئەزموون لەڕاییکردنی سیاسەت لەسەر ئاستی دونیا، ئەزموونی ئەمریکایە، کە چەند دەیەیەکە تەواو هەژموونی بەسەر سیاسەت‌و پەیوەندییەکان‌و ئابوری بازاڕدا کردووە. ئەمەش هەمووی لەسۆنگەی ستراتیژییەتێکەوەیە، کە وانەکانی (شەڕی ڤێتنام‌و جەنگی سارد) بوونە پاشخان، ئەویش لەبەرچاوگرتنی (بەر لەهەموو شتێک بەرژەوەندییەکانمان چوارچێوەی کارەکانمان دادەڕێژن) ئەمە ئەو ئەو بنەمایەیە، کە ئەوکات‌و لەو سەردەم لەسەر ئاستی ناوەوەو دەرەوەی ئەمریکا، شەش بنەمای ستراتیژی داڕێژران بۆ کۆنترۆڵکردنی مەترسییەکان، ئەمەش ئەو بنەمایانەن کە کیسنجەر وەزیری دەرەوەی پێشووی ئەمریکا، لەپوختکراوەی بیرەوەرییەکانی ئاماژەی پێکردوون.

ئەم ڕەوتە لەسیاسەت برەو پەیدا ئەکات‌و جێ بەڕەوتی پرانسیپگەرایی لەق ئەکات‌و وای لێدێ ئەمڕۆ لەبازاڕی سیاسەتدا هیچ کیانێک نەمێنێ کە نەکەوێتەسەر ئەم نەخشە ڕێیە. جا ئەم کیانە دەوڵەت‌و داوو دەزگای حکومی بێ یان حزب‌و ڕێکخراو.

لەم نموونە باڵایەوە ئەمەوێ تیرۆژێکی لێوەربگرم‌و وەک ڕۆشناییێک بیخەمەسەر دۆخی (یەکێتی نیشتمانی کوردستان)و ئەوە بکەمە پرسیار، ئایا یەکێتی لەکوێی ئەم ڕەوتە کاریگەرەدایەو ئەیەوێ چۆن مامەڵە بکات؟.

دوور ناڕۆین بۆ قووڵاییەکانی دیرۆک، بەڵکو ئەم دۆخەی ئێستا یەکێتی تێیدایە ئەکەینە مەحەک بۆ هەڵوەستەکردن لەسەری‌و پێودانگەکانی دیاری ئەکەین.

بێگومان ئەوەی لەتابلۆکەدا ڕۆشنە، بەپلەی یەکەم ململانێی یەکێتی نییە لەگەڵ دەرەوەی خۆی تا بتوانێ پشت بەپاشخانی بیرو شۆڕشگێڕییەکانی ببەستێ‌و دەیان هەزار شەهید بێنێتە گۆو داستانەکانیان وەک سەربردەیەکی پڕ چێژ بگێڕنەوە، بەڵکو ململانێیە لەگەڵ خۆی، ناوەوەی خۆی، لەهەڕەمی دەسەڵاتی خۆی. ئەمەش ئۆتۆماتیکی ئەکەوێتە خانەی نەپاراستن‌و لەبەرژەوەندییدانی یەکێتی بەتایبەت، کە ئەم دۆخە بەر لەهەڵبژاردن خوڵقێنراو پێشوەخت هەموو تاکێک ئەیزانی‌و تەنانەت بووە مایەی دروستکردنی نیشانەی سەرسووڕمان‌و پرسیاریش، بۆ ئەبێ یەکێتی لەمکاتە ناسکە دەست بۆ پرسێکی ئاوا تەمومژاوی ببات؟ هەروەها دواتریش کە عێراق بەگشتی‌و کوردستان بەتایبەت، وەک پێشبینی ئەکرا دیسان بکەونە ناو کێشەو بێشەی دەرەنجامەکانی هەڵبژاردن‌و سەرهەڵدانی مەعمەعەی پۆستە باڵاکان بەتایبەت سەرۆک کۆمار لەنێوان یەکێتی‌و پارتی.

هەموو تاکێک ئەزانێ یەکێتی بەم حاڵەی ئێستای، کە لەهەڵبژاردنی بوریش هەم دەنگ‌و هەم کورسییەکانیشی کەمییکرد، ناتوانێ گرەو بباتەوەو باری لاری چەند ساڵی پێشووش بەدەرچوونی گۆڕان ڕاستکاتەوە، ئەگەربێت‌و یەکێتی ئاوا بخەنە خانەی دەرەوەی بەرژەوەندییە باڵاکان.

بەڕای من پێش ئەوەی باس لەکۆنفرانس یان پلینیۆم یان هەر بژاردەیەکی دی بکەن، ئەبێ کرانەوە ببێتە بەشێک لەتاکتیک تا ستراتیژەکە ڕوون ئەبێتەوە. ئەبێ لێبوردەیی بکرێتە پرانسیپ بۆ پاککردنەوەی ئەستۆکان. هەروەها ئەو تیمانەی ناوبژیی کاراتربن، کە ئەوەی دەستیان داوەتێ لەدڵسۆزیی‌و پەرۆشییان بووە بۆ یەکێتی، چونکە بەلای ئەوان یەکێتی مەرجەع‌و ناوەندە گرنگەکەیە، کە ڕابردوو و ئێستاو ئایندەی هەمووانی پێوەبەندە.
گومانی تێدانیە، یەکێتی لەململانێیەکی دیرۆکیدایە لەگەڵ پارتی. ململانێ بەمانای ملشکاندن نا، بەڵکو چنینەوەی بەرهەمی کارو خەبات. وەرگرتنی ڕای خەڵک‌و کۆکردنەوەیان لەدەوری خۆ. ڕاکێشانی حزبەکان لەچوارچێوەی هاوپەیمانێتییەکی بەهێز، بەتایبەت ئەوکاتەی ڕوویان لەبەغدایە، بۆ چنینەوەی بەرهەم‌و دەستکەوتی زیاتر لەخاڵە دەستوورییەکان. بۆیە پارتی ئۆتۆماتیکی سوود لەدۆخێکی ئاوا نەخوازراو ئەبینێ‌و زیاتر ئەتوانێ لەغیابی یەکێتی یان ڕاستتر بڵێم سەرقاڵبوونی یەکێتی بەکێشەکانی خۆی گۆڕەپانەکە باشتر لەقازانجی خۆی پاوان بکات. ئەمەش ئەو خاڵە جەوهەرییەیە، کە یەکێتی لەململانێ ئەکاتە دەرێ‌و وەک حزبی ڕکابەر ناخوێندرێتەوەو بەدرێژەکێشانی دۆخێکی لەمچەشنە دەستبەرداری تەواوی ئامانج‌و دروشم‌و خەونی شەهیدان‌و تێکۆشەرانی ئەبێ.ئەو چوارچێوەیەش تێکئەشکێ کە بۆ بەرژەوەندییە باڵاکانی نیشتمان وەک ڕەنگدانەوەیەک لەبەرمەبنای بەرنامە نیشتمانی‌و نەتەوەییەکانی خۆی دایڕشتوون.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی