هەندرێن شێخ ڕاغب

درۆنی یەكەم: دوای داگیركاری كوه‌یت لەلایەن عێراقەوە، خۆری كورد هەڵهات‌و ڕاپەڕین‌و كۆڕەو كیانێكی كوردیان دروستكردو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەماندووبون‌و جورئەتێكی بێوێنەوە ناوچەی ئارام‌و نەفڕینی فڕۆكەو پاراستنی كوردستانیان بەبڕیارێكی نێودەوڵەتی چەسپاند.

ئەوكات ئێران‌و توركیاو سوریا توشی هەژانێكی گەورە هاتن‌و شەوو ڕۆژیان لێ تاریك بوو (بگەڕێنەوە بۆ ئەرشیفی ئەوكات دەزانن ئەم دەوڵەتانە بەكیانی كوردستان چۆن هەژابوون)، بیریان لەوە دەكردەوە كە چۆن زەمینەی دەوڵەتی كوردستان لەناوبەرن‌و كیانی كوردی دەستەمۆبكەن. بیریان لەدەیان جۆر شەقدەكردەوە لەڕومەتی ئەم كیانەی بدەن.

درۆنی دووەم: بەڵام كورد لەبری دروستكردنی سوپای كوردستان، دەوڵەتی كوردستان، ئابوری‌و حكومەتی كوردستان، كەپكی حەمەد ئاغاو كڵاوقاسمیان لەیەكتر گرت‌و هەناوی كوردستانیان خوارد. وتیان شەق چییە؟ ئێمە خوێنی یەكتر فڕدەكەین. ئیدی ئەوكات ئێران‌و توركیاو نەیاران وەك خۆشناو وتەنی: خۆ ئەوە توتنێ خۆنە؟ واتە (توتنەكە هەر هی خۆمانە). ئینجا پەندێكی پێشینانی توركی هەیە دەڵێ: (كورد نابن بەپاشا). بەمجۆرە ئێران‌و توركیا مورتاح لێیان پاڵدایەوە، هەتا ئەمریكا جارێكی دیكە جوامێری نواندو بەوپەڕی جورئەتەوە وەك دوو سەرۆك دەوڵەت لەناو كۆشكی سپی پێشوازی لێكردن‌و ساڵی 1998 لەسەر بەرزترین ئاستی دبلۆماسی تەوقەی ئاشتی بەكورد كردو جارێكی دیكە كیانی كوردی لەمردن ڕزگاركرد. مرۆڤ سەرسام دەبێت بەم دەست پێشخەرییە ئازایانەی ئەمریكا؟. سوپاس بۆ كۆشكی سپی.

درۆنی سێیەم: ئەمجارەش دوای ئەم دەرفەتە لەبری دروستكردنی یەك ئیدارەیی، دەوڵەت‌و سوپاو حكومەتی كوردستان، بوونە سەركاری دابەشكاری ئیقلیمی ئێران‌و توركیا. بەجۆرێك بەنوێژی نیوەڕۆ شەڕەشەقی ئیقلیمی لەهەرێمی كوردستان بەڕێوەدەچێت‌و شەق بەشەقی دەڵێ ڕێم كە. ئەم دابەشكارییە ئیقلیمیە ڕەونەقی كیانی هەرێمی كوردستانی شكاند، بیرۆكەی دروستكردنی دەوڵەتێكی یەكگرتووی كوردی لەباربرد.

درۆنی چوارەم: ئێستا دەوڵەتانی ئیقلیمی بەشەقتێهەڵدان بڕیان ناشكێت‌و دەستیانكردووە بەدرۆن وەشاندن، لەبری شەقوەشاندن خەریكی درۆن وەشاندنن، ئێران لەسنوری پارتی‌و توركیا لەسنوری یەكێتی (زۆنی زەردو سەوز) خەریكی درۆن وەشاندنن، بەمجۆرە ئێمە ئێستا لەسایەی كەرەمی ئیقلیمی ڕۆژانە بینەری درۆن وەشاندنین.

درۆنی پێنجەم: چارەسەر چییە؟ هەرێمی كوردستان توانای جەنگی ئیقلیمی‌و سەربازی بەرفراوانی نییە، دەرەقەتی ئەم شەڕە درۆن‌و شەڕە شەقەی ئیقلیمی نایەت. بۆیە دەبێت سیاغەی سیاسەت‌و هەنگاوەكانی خۆی بكات، وەك:

- گرنگە حزبە كوردستانیەكانی ئێران‌و توركیا لەم دۆخە هەستیارەی هەرێمی كوردستان تێبگەن‌و نەبن بەهۆكاری درۆن وەشاندن‌و هەرێم نەكەنە گۆڕەپانی جەنگ. هەرچەندە درۆنەكانی ئێران زیاتر لەبەر دۆخی ناو بەغداو پێكهێنانی حكومەتی بەغداو غازی سروشتیە؟ بەڵام لینكێكی هەر بەڕۆژهەڵاتی كوردستانەوە بەندە؟.

- پارتی‌و یەكێتی‌و حزبەكانی باشوری كوردستان، پێویستیان بەوەیە لەگەڵ لایەنەكانی دیكەی پارچەكانی كوردستان دابنیشن‌و گفتوگۆبكەن‌و بگەنە لەیەك تێگەیشتنێك. لەناكۆكی پارتی‌و پەكەكە دوژمن براوەیە. كەس لەبراكوژی براوەنییە.

- لەبری دابەشكاری ئیقلیمی پارتی‌و یەكێتی‌و حزبەكان، بۆ ئێران‌و توركیا، دەزگا نیشتمانیەكان بكەنە واجیهەی یەكەم، حكومەت‌و پەرلەمان‌و سەرۆكایەتی هەرێم ببنە خاوەن پاكێجێكی هەمەلایەنەی كوردستانی‌و كەس بەتەنها پەیوەندی ئیقلیمی نەبێت‌و پرس‌و ڕاو ئاگاداری یەكتر بكەن.

- فشارەكان بخەنەوە ناو خودی هەناوی خۆیان، واتە جۆری چالاكیەكانی ناوخۆی ئێران‌و  توركیا زیادبكەن. ئەوەندەی لەتوانایە. بۆ ئەوەی فشارەكانی سەر هەرێمی كوردستان خاو ببنەوە.

- ئەنجومەنێكی سیاسی كوردستانی هاوبەش دروستبكەن، با ببێتە نوێنەری هەموو پارچەكان‌و حزبیانە ڕەفتاری لەگەڵ مەكەن، بەڵكو ئەوەندە قورسایی پێبدەن كە توركیاو ئێران‌و عێراق‌و سوریا حسابی جدی لەسەربكەن. نەك شەڕتان بێت لەسەرئەوەی كێ سەرۆك‌و كێ مەرجەعی ئەو ئەنجومەنەیە؟.

- دەستوەردان بەرامبەر یەكتر بوەستێنن، حزبەكانی باشور واز لەڕۆژئاواو باكورو ڕۆژهەڵات بێنن، با بەپێی واقعی خۆیان خەباتی خۆیان بكەن، ئەوانیش با واز لەهەرێمی كوردستان بێنن‌و بیانوو نەدەنە دەست توركیاو ئێران.

- شەڕی هەواڵگریی‌و دەرونی‌و ڕاگەیاندن بەرامبەر یەكتر بەهەموو شێوەیەك بوەستێنن، لەبری ئەوە گوتارێكی كوردستانی هاوبەش زاڵبكەن. كە خزمەتی هەموو پارچەكانی كوردستان بكات.

- چەندین كۆڕو كۆنگرەو دانیشتنی ڕاشكاوانە لەگەڵ یەكتر ئەنجامبدەن‌و هەموو ئەوەی لەڕاگەیاندن‌و سەنگەرەكان بەیەكتری دەڵێن، برایانەو بەشێوەیەكی ڕاشكاوانە بەرامبەر یەكتر بیڵێن‌و بۆ خزمەتی خەڵك‌و داهاتوومان ئاراستەی بكەن.

درۆنی شەشەم: وریای سیاسەتی ئەمریكاو ئەوروپیەكان بن‌و ڕێز لەبۆچون‌و پێشنیازو هۆشداریەكانیان بگرن.

ئیدی لەبری شەڕە شەقی ئیقلیمی‌و شەڕە درۆنی ئیقلیمی، دەشێ شەڕی مافەكانمان ببەینەوە ناو ماڵی ئەم دەوڵەتانەو ئێمە فشار بكەین.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی