ویستی ئازاد ( الارادة الحرة ) ....

10/08/2024

زەبەنگ بەهادین


ئایا ئێمە پرۆگرام کراوین تا ببینە ئامراز بۆ هێشتنەوەی جیناتمان یان دروستکراوی خوداین و تەنها بۆ تاقیکردنەوە لێرەین یان گرنگ نییە لە کوێوە هاتوین گرنگ بیر بکەینەوە فێر بین و بزانین تا بگەینە بەختەوەری ؟
لە روی زانست ئێمە بەجۆرێک پرۆگرام کراوین تا بتوانین گوێزەرەوە بین لە هەمو دۆخەکاندا  بۆ جینەکانمان ، ئەوەی لەسەر ئێمەیە ئەو جیناتانە بدەینە دەست نەوەی داهاتو ، جینەکان گوێ نادەنە ئەوەی ئێمە تەندروست باش بین یان خراپ ، بەختەوەر بین یان غەمگین ، ئازا بین یان ترسنۆک راستگۆ بین یان درۆزن ، باش بین یان خراپ ، ئەوەی جینەکانمان دەیانەوێت تەنها بەردەوامی و مانەوەی خۆیانە ئەگەر لە ئێمەشدا نەبێت لە نەوە یەک بە دوای یەکەکاندا .
ئەم جینانە لە بۆشاییدا کار ناکات بەڵکو بە هۆی ژینگەوە خۆی دەگونجێنێت لەو کات و شوینەی کە بونی هەیە ، ئەگەر مرۆڤ پرۆگرام کراو بێت لە لایەن جینەکانەوە ئایا ئیرادەی ( ویستی ) ئازادی هەیە یان نییەتی ؟
لێرەدا لە نێوان زانست و فەلسەفە کێشمەکێشێک دروست دەبێت ، لە کاتێکدا  فەلسەفە جەخت لە بونی ئیرادە (ویستی ) ئازاد و   سەربەستی مرۆڤ دەکاتەوە بە پێچەوانەی پرۆگرامی جینەکانەوە ، فەلسەفە بەردەوامی مرۆڤ  دەگێرێتەوە بۆ گەیشتن بە دانایی و لەوێشەوە دەستگەیشتن بە بەختەوەری و بڵاوکردنەوەی زانین و چۆنێتی ژیانکردن لە نێو چوارچێوەی گەران بە دوای زانین و فێربوندا ، بۆیە ئیرادەی ئازادی تەواو لە دەست مرۆڤ خۆیدایە بۆ ژیانکردن و هەڵبژرادنەکان لە ژیاندا و بریاردان دەگەرێتەوە بۆ ویستی ئازادی مرۆڤ خۆی .
ئاینیش وەک لایەنی سێهەم ئیرادەی مرۆڤ دەخاتە نێوان هەڵبژاردن و سەپاندن ( مخیر و مسیر ) لە لێڵیدا ئیرادەی مرۆڤ دەهێڵێتەوە هەندێک بابەت مرۆڤ خاوەن ئیرادە و بریارە و لە هەندێکیش خواوەند بریاردەرە ، گرنگ ئەوەیە مرۆڤ  بزانێت لە بەتاڵیدا لێرە نییە بەڵکو بۆ تاقیکردنەوە و هەڵسەنگاندنە لەسەر ئەو یاسا و رێسایانەی خواوەند دایناوە لە رێگەی کتێبە پێرۆزەکان و پەیامبەرەکانی ، بەمەش ئیرادەی ئازاد تەنها بۆ کردنی باشە رێگە پێدراوە و دەبێت مرۆڤ زاڵ بێت بەسەر خراپەکاریدا ، لە کاتێکدا رێرەوی چاکەو خراپەکان لە کتێبە ئاینیەکاندا  دیاری کراوە نەک لە رێگەی زانست یان فەلسەفە ، کە بەرای زانست ئەمە خەیاڵە و فەلسەفەش بە زەوتکردنی ئیرادەی ئازادی مرۆڤی  دەبینێت .
ئەم سێ ئاراستەیە لە هیچ خاڵێکدا یەک ناگرنەوە تەنها ئەوە نەبێت کە مرۆڤ دەبێت ژیان بکات یان کۆتای بێنێت بە ژیان  .
لە هەمو بارەکانی ژیانکردن لە راستیدا ( واقع )  ئەوە رون دەبێتەوە کە مرۆڤ دەبێت خاوەن بریار و ئیرادە بێت بۆ هەڵبژرادنەکانی و بەردەوامی لە گوزەرکردن ، کە  بە نەزانراوی بۆی دیاری کرا بێت یان زانراو بێت و پێشتر قسەی لەسەر کرابێت یان لە ئێستادا قسەی لەسەر بکرێت و لێکۆڵینەوە توێژینەوەی لەسەر بکرێت  ،  جا ئەم ئیرادەیە لە ژێر سایەی ئاین بێت یان زانست یان فەلسەفە ، ئەمەش بێ مانای ژیانی مرۆڤ دەگەیەنێت کە بێ ئیرادە بێت کە لە کۆتادا دەستپێک و کۆتای لە لای خۆی نییە تا بریارئ ئازادانە بدات بۆ مانەوە یان نەمان ، بۆیە تا ئێستاش  مرۆڤ وەک نەزانراو گوزەر دەکات و بە کۆمەڵێک خەیاڵ و پرۆگرام و ئایدیاوە لە سفرەوە دەست پێدەکات تا دەگاتەوە سفر ، لەو نێوەندەدا بیردۆز دەدۆزێتەوە بۆ بروا هێنان و بەردەوام بوون لە ژێر سایەی ئیرادەیەکی وەهمی لە بیر و خەیاڵیدا بە ناوی وسیتی ئازاد ( الاردة الحرة )  .

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی