هه‌بێ چييه‌ و نه‌بێ چييه‌ ؟!

08/05/2019

لوقمان حاجی قادر

لە ووڵات و هەرێمێكدا هێشتا برەو بە هۆزگەرایی و تیرەگەرایی و خێلگەرایی و ناوچەگەری بدرێت، حوكمڕانييه‌كه‌ى ڕایەڵەی خێزانی و وابەستەیی خوێن و لاداری ئاینی و مەزهەبی تێنەپەڕاندبێت، تۆ بڵێى حكومەت چۆن پێكبهێنرێت و كارنامەی حكومەت چی بێت ؟.
 لە ووڵات و هەرێمێكدا خەبات و كۆششی مێژووی سەدەها ساڵەی گەل و نەتەوەكەیان خستبێتە بازاڕی مامەڵەی كڕین و فرۆشتنەوە، ئەبێت چاوەرێی چی بكەیت؟.
لە ووڵات و هەرێمێكدا سێ دەسەڵاتەكەی تێكەڵ و پێكەڵبن، لە هیچ سیستەمیكی سیاسی ئەو دونیایە نەچن، بەمەزاجی ئەم و ئەو بڕیاربدرێت، لە بری ڕاگرتنی هاوسەنگی و چەسپاندنی ئاشتی كۆمەڵایەتی، هێزی حزبی بڕیاربدات، ئەبێت خەونی پێشكەوتن و پێكەوەژیان و حوكمڕانييه‌كى ڕەشید لەكوێدا جێگەی بكرێتەوە.  كاتێك ئاراستە بەهێزەكان بیانەوێت دەسەڵاتی یاساكاری و دادوەری بكەنە پینەچی سیاسی و ڕۆژانە پینە و پەڕۆی پرسە گەرمەكان بكەن، ئەتكی ئەتەكێتی سیاسی و كارگێڕی و دارایی بكرێت، ئەبێت هاوڵاتیان چۆن دڵخۆشبن بە ئایندەی خۆیان و نەوەكانی داهاتویان.
لە هەرێمكدا بە درێژایی زیاتر لە چارەكە سەدەیەك تەنها یەكجار نەبێت، سەرۆكی حكومەتەكەی بۆ لێپرسینەوە و لیپێچینەوە نەهاتبێتە بەردەم پەرلەمان، سەرۆكی حكومەتەكەی ڕێگر بێت لەوەی وەزیرەكان بانگهێشتی لێپرسینە و لێپێچینەوە بكرێن و ئیزنیان نەدا !، نەك هەر سەرۆك وەزیرانەكەی، بگرە تەنها وەزیرێكیش لە لایەن پەرلەمانەوە سەرزەنشت یان سزا یان بەند نەكرابێت، ئەبێت چ سیحرێك بتوانێت لەشكری دەنگدەر بباتەوە سەر سندوقی دەنگدان.
لە هەرێمێكدا كه‌ میوە و سەوزەی دانیشتوانەكەی پێ فەراهەم نەكرێت و لەسەر ئابووریەكی بەرخۆر بلەوەڕێت بە حوكمڕانییەكی سەقەته‌وه‌، هیواو ئومێدی دەیەها ساڵی نەوەكانی ئایندەشی خستبێتە ‌ژێر باری قەرز و قۆڵی ئەم دەوڵەت و ئەو كۆمپانیاوە، ئەبێت چ شتێك وابكات نەوەكانمان گیانی نەتەوەیی و هاوسۆزیان بۆ دروشمی كوردایەتی بمێنێت.
لە هەرێمێكدا بەرپرسە باڵاكانی ئازایەتی ئەوەیان نەبێت، نەك ڕازیبن بە لێپرسینە و لێپێچینەوە، بگرە تەنانەت بە قسەیەكی خۆشیش بێنە مەیدان و لە بەرامبەر وێرانكردنی هەموو جومگەكانی حوكمڕانیدا، لە بەرامبەر شكست و كارەساتە مرۆیی و نەتەوەیی و نیشتمانی و ئابوورییەكاندا، تەنها داوای لێبووردن بكەن، ئیتر ئەبێت خەڵك چاوەرێی مەرحەمەتی چیان لێ‌ بكات.
لە هەرێمێك لیستی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی ژمارەی پێوانەیی شكاندبێت، بندیوار و سەردیوارت هەبن، لێوەشاوەیی و بەهرەمەندی و كارزانیان لە بنكی بنی بنەوەی زانستی كارگێری دامەزراوەكاندا بێت، لە سەردەمی تەكنەلۆجیا و جیهانگیریدا بە زانستی حیزبایەتی بەرتەسك ئیش بكرێت ، كەسە مرۆڤدۆست و خزمەتگوزار و دەستپاك و پسۆره‌ نرخ و به‌هايه‌كيان نه‌بێت، ئیتر ئەبێت ئەركی حكومەت و ئەدای حوكمڕانى چۆن هەڵسەنگێندرێت.
ئێستە ئێمە خەڵكی ووڵاتێكین و موقەده‌راتی نیشتمانمان بەدەست كەسانێكەوەیە، هیچ باكیان نییە دامەزراوەكانی هەبن و نەبن، موچە و قوتی خەڵك ببڕێت و نەبڕێت، ، ئیتر ئەبێت ئەم حكومەتە چەند شیرن بێت لامان.
له‌ هه‌رێمێكدا ده‌سته‌بژێر و ڕه‌شۆكى وه‌ك يه‌كبن، بڕوانامه‌ و بێ بڕوانامه‌ جياوازييه‌كيان نه‌بێت و بگره‌ دووه‌ميان له‌ پێشتر و كارى ڕاستتر بێت، ئۆپۆزسيۆنه‌كه‌ى له‌ برى به‌ره‌نگارى تاكجه‌مسه‌رى، خه‌ريكى بنكۆڵكردنى يه‌كتربن، كێبڕكێيان بێت بۆ ڕاستكردنه‌وه‌ى بارى لارى ده‌سه‌ڵات، ده‌بێت چ هيوا و ئومێدێك به‌ ژيانێكى شكۆدارانه‌ى هاووڵاتيبوون و مه‌ده‌نييه‌ت هه‌بێت.
له‌ هه‌رێمێكدا حكومه‌ت نه‌وته‌كه‌ى بۆ ده‌ره‌وه‌ هه‌رزانفرۆشكات، بۆ هاووڵاتييه‌كانيشى نرخى سه‌رتۆپ بێت، سوور بزانيت نه‌وت هه‌يه‌ و داهاته‌كه‌ى ديارنه‌بێت، جڵه‌وه‌كه‌ى به‌ده‌ست دوو سێ كه‌سه‌وه‌ بێت، به‌رپرسياريه‌‌تى ژيان و بژێوى خه‌ڵك نه‌خاته‌ سه‌رشانى خۆى، ته‌نها و ته‌نها له‌ كۆتايدا سوپاسى خۆراگريان بكات و ووشه‌ و دروشميان ده‌رخوارد بدات، ئه‌بێت هيوا به‌ ئاينده‌ و ئاسۆيه‌كى گه‌شتر له‌ كوێوه‌ بێت؟

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی