بە پێی هەموو سەرچاوەو بۆچونی چاودێرانی سیاسیش، رێكخراوە تیرۆریستیەكان زۆر كاریگەر نابن بە كوشتنی سەركردەیەكیان، رەنگە توشی جۆرێك لە بێ ئومێدی ببن بۆ ماوەیەكی دیاریكراو بەڵام زۆر نابات خۆیان رێك دەخەنەوە و زۆر بەخێرایی خۆیان كۆدەكەنەوە. بۆ نمونە بینیمان چۆن قاعیدە بەنەمانی ئوسامە بن لادنیش هەر بەردەوام بوم و تا ئێستاش شانەكانیان چالاكن لە وڵاتانی وەك لیبیا و یەمەن و میسر.. تاد.
هەرچەندە ئەبو بەكر بەغدادی كەسێكی گرنگ بوو بۆ داعش، ناوبراو هەر لەساڵی 2010ەوە لەترۆپكی سەرجەم كردەوە و سەركەوتنەكانی داعش بوو. بەڵام هەر زوو جێگرەوەیەكی بۆ دیاریكراو، رەنگە جێگرەوەكەشی بەهەمان جۆش و خرۆش و توندرەویە بێت.
پێدەچێت رێكخراوی داعش دوای ئەو شكستە گەورانە و كوشتنی سەركردە هەر دیارەكەشیان هێشتا لەخۆ رێكخستنەوە و بەهێزكردنەوەی خۆیان دابن. بۆیە هەر بەپێی راپۆرتێكی نەتەوە یەكگرتوەكان كە لە مانگی هەشتی ئەمساڵ بڵاویكردۆتەوە، بەڕوونی ئاشكرای دەكات كە ژمارەیەكی زۆری چەكدارانی داعش هێشتا لەناو عێراق و سوریا بونیان هەیە. جگە لەوەش ژمارەیەك سەركردە سەرەكیەكانی ئەو ڕیكخراوە بەرەو ئەفغانستان دەڕۆن و خەریكی خۆ رێكخستنەوه و پیتاك كۆكردنەوەن بۆ رێكخراوەكە.
هێزە كوردیەكانیش لە سوریا ئاشكرایان كردووە كە زیاتر لە 1000 چەكداری داعشیان لایە، ئەوانەی هەڵگری ڕەگەزنامەی بیانین و ناسنامەی نزیكەی 44 دەوڵەتیان پێیە. كە بونەتە مایەی بارگرانی بۆ ئەو هێزانە و داوایان كردووە ئەو وڵاتانە وەریان بگرنەوە.
هەر بە پێی هەواڵی چەندین رۆژنامەی ئەڵمانی و ئەمەریكی و بەریتانیش، سەركردەكانی داعش دوای شكستی یەكجارەكیان لە سوریا، فەرمانیان بەو چەكدارە بیانیانە كردووە بگەڕێنەوە وڵاتەكانیان و لەوێ دەست بەكار بن. ئەمەش وڵاتانی ئەوروپای نیگەران كردووە و ترسێكی زۆریان لە گەڕانەوە و دزە كردنی ئەو چەكدارانە هەیە لەكاتی ئێستادا.
داعشیش لەلای خۆیەوە پێگەیەكی لەسەر تۆڕەكانی ئەنتەرنێت دروست كردووە بەتایبەت بۆ ئەو چەكدارانە و رێنمایان دەكات لەوێوە كە مەزندە دەكرێت ژمارەیان بگاتە نزیكەی (40) چل هەزار چەكداری بیانی. بۆیە لەكاتی ئێستادا وڵاتانی ئەوروپا ترسی ئەوەیان هەیە ئەو توندڕەوانە بگەڕێنەوە یان لە زیندانەكان ئازاد بكرێن و ئەوروپا بخەنە بەر شەپۆلێكی فراوانی كاری تیرۆریستی و توندوتیژی، كە دواتر كۆنتڕۆڵی كردنی هیچ ئاسان نابێت.
زۆربەی زۆری چاودێرانی سیاسی ئەوروپیش پێیان وایە كە یەكێتی ئەوروپا لەدواجاردا ڕووبەرووی ئەو كێشە دەبێتەوە چونكە هیچ ئامادەییەكی نەبووە لە سوریا لەكاتی جەنگەكاندا.
سیاسەتی ترەمپ و بەرنگاربونەوەی تیرۆر
ئەو ناوچەیەی ئەبو بەكری بەغدادی تێدا كوژرا، تا ئێستاش پڕە لەپشێوی و نمایش كردنی هێزە ئیقلیمیەكان و دەوڵەتی توركیا و روسیا و ئەمەریكاش خۆی. ئەم دیمەنەش ئەوەندەی تر نەخشەی سوریای ئاڵۆز كردووە. بە سەدان چەكداری داعشیش، ئەوانەی كە لای هێزە كوردسەكان دیل بون، ڕایانكردووە پاش هێرشەكەی توركیا بۆ سەر رۆژئاوای سوریا، ئەمەش یەكەم لێكەوتەی بریارەكەی واشنتۆن دەردەخات بە پاشەكشەكردنی لەسوریا، كە لەسەر حسابی هەسەدەی هاوپەیمانی بوو.
بۆیە تا ئێستا روون نیە چۆن مامەڵە لەگەڵ پاشماوەی رێكخراوی داعش دەكرێت لە سوریا دوای كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا. زۆربەی چاودێرانیش پییان وایە بونی ئەمەریكا و هاوپەیمانەكانی هۆكارێكی سەرەكیە بۆ بونی ئەو رێكخراوە توندڕەوانە و وەك پاساوێكیش بەكاری دەهێنن بۆ بەرپابونی شەڕ لەو ناوچانە. رەنگە تاكە چارەسەریش بۆ ئەو تەنگەژەیە ئەوەیە، واشنتۆن تا كۆتایی بەردەوام بێت لەو هەڵمەتەی دژی تیرۆر دەستی داوەتێ، یان حوكەتی بەهێز لەو وڵات و ناوچانە دروست ببن و كۆتایی بێنن بە داعش و گروپەكانی هاوشێوەی داعش. ئەویش بە وەستانەوە دژە ئایدیۆلۆژیەت و ئەو فاكتەرانەی هۆكارن بۆ چونی ژمارەیەكی زۆری گەنجان بۆ ناو ئەو گروپانە، وەك باشتر كردنی بژێو و گوزەرانی خەڵك لەو وڵاتانە و سەپاندنی دادپەروەری كۆمەڵایەتی و كۆتای هێنان بەو پشێویانە.
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی