كۆمەڵێك پرسیارم لەسەر دۆخی ئێستای عێراق لەلاین خوێنەرانمەوە لەسەر موقتەدا بۆ هاتوە و چەند پرسیارێكیش لەسەر یەكگرتووی ئیسلامی. پێموایە ئەوەی كە لە ئێستا گرنگە بۆچونی خۆمی لەسەر دەرببڕم زیاتر یەكەمیانە، چونكە لە ڕابوردودا شرۆڤەی دۆخی یەكگرتوم كردوە و خوێنەران دەتوانن بگەڕێنەوە بۆ ئەو بابەتانە.
من پێموایە بەبێ تێگەشتن لە موقتەدا ئەستمە ئێمە بتوانین بە دروستی لە عێراقی پاش سەدام حوسین تێبگەین. ئەو یەكێكە لە ئیشكالیەتە گەورەكانی ئەم دەوڵەتە. من هەوڵدەدەم ئەو چوارچێوە شیكاریەی كە بۆ تێگەیشتن لەم ئەكتەرە پێشنیاریدەكەم، لەم خاڵانەی خوارەوەدا كورتبكەمەوە:
موقتەدا ئەو ئەكتەرەیە كە ژیانی سیاسی لەگەڵ داگیركردنی عێراق لە ۲٠٠۳ وە دەستپێدەكات و بەبێ ئەم داگیركردنە ئیحتیمالی دروستبوونی شتێك بەناوی موقتەدای ئێستا زۆر لاوازە. واتە موقتەدا مناڵێكی شەرعیی ئەو ڕژێمەیە كە پاش سەدام حوسەین دروست ئەبێت.
لە نێو ئەم ڕژێمەدا موقتەدا هەمیشە لە پەیوەندیەكی بیناكراو لەسەر دوانەی دۆست و دوژمندا بوە. دۆست بەمانای ئەوەی كە بەشداری ڕاستەوخۆی كردوە لە ئیدارەدانی هەموو جومگەكانی ڕژێمدا، لە هەمانكاتدا دوژمنی سەرسەختی هەمان ئەو ڕژێمە بوە. شەو نەبوە خەونی پێوە نەبینێت، ڕۆژ نەبوە لێی توڕە نەبێت.
ئەو لەیەككاتدا خەبات لە پێناوی دادی كۆمەڵایەتیدا دەكات و فڕۆكە تایبەتەكەشی بیست و پێنج ملیۆن دۆلارە.
ئەو حیكایەتی ناسیۆنالیزمی عێراقیمان بۆ دەگێڕێتەوە، بەڵام لە قوم بەشێكی ژیانی بەسەر دەبات.
ئەو باسی هاوڵاتیبون دەكات، بەڵام میلیشیاكانی سوپای مەهدی و سەرایای سەلامت بۆ دروستدەكات.
بەدیوێكی دیكەدا، بەشێكی زۆر لەگۆڕانە بەردەوامەكانی سەدر پەیوەندی بە هەژموونكردن بەسەر كێڵگەی سیاس شیعەدا هەیە، چونكە ئەو ئەزانێ هەژموون بەسەر شیعەدا یەكسانە بە هەژموون بەسەر عێراقدا.
لە سەرەتاكانی داگیركردنی عێراقدا موقتەدا نوێنەرایەتی نەوەی نوێی دەكرد، حەڤدە ساڵ دواتر موقتەدا چیتر نەك هەر گەنجە خوێنگەرمەكەی ۲٠٠۳ نیە، بەڵكو لە چاوەڕوانی و خەونەكانی ئەو نەوەیەش تێناگات كە لە كۆڵانەكانی تۆڕە كۆمەڵایەتیەكانادا گەورە بووە. موقتەدا خاوەنی حیكایەتێكی گەورەیە، بەڵام نەوەی نوێ جگە لە حیكایەتی ژیانێكی كەرمەتدارانە هیچ حیكایەتێكی دیكەی نیە.
موقتەدا، ئەكتەری كلیلی دەرگا داخراوەكان، مەحكومە بە گرەوە جێۆپۆلیتیكەكانی وڵاتانی سیستمی ناوچەیی و جیهانی و ناتوانێت لەدەرەوەی ئەو گرەوانە بڕیاربدات.
موقتەدا، مناڵە لاسارەكەی ڕژێم، یەكێكە لەو ئەكتەرانەی كە پێیوایە دەستێكی شاراوە لە پشت پەردەكانەوە سەرگەرمی دروستكردنی پیلانێكی جیهانیە دژی شیعە و ئەو دەستە دەبێت ببڕدرێت.
لە سەر ئاستی ئیدۆلۆژیش، سەدر دەوڵەت وەك فیگەری باوكێ دەبینێ كە ئەبێ بە ڕەحمبێ لەگەڵ مناڵەكانیدا، نەك وەك دەزگایەكی نیشتمانی لە خزمەتی هاوڵاتاندا.
عادل باخەوان
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی