ئەنوەر حسێن (بازگر)

بەشی یەکەم
لە دروستبوونى ئەم حزبەوە لە 27ى نۆڤەمبەرى 1978 لەلایەن ئۆجەلانەوە و دەستگیرکردنى بەشێک لە سەرکردایەتییەکەى لە 12ى سێپتەمبەرى 1980لە کاتى کودەتا سەربازییەکەدا تا بە یەکەم ساتى شەڕى چەکدارى (ARGK) لە 15 ئابی 1984، شەڕ بەردەوام ڕووى لە هەڵکشان کرد، هیچ نییەت باشیەکى ئەنکەرە نەبینرا بۆ گفتوگۆ  و تا لە 20 مارسی 1993، پەکەکە ئاگربەستى ڕاگەیاند و گفتوگۆى نهێنى بە میانگیرى مام جەلال دەستیپێکرد کە قۆناغێکى یەکجار گرنگ بوو، بەڵام کوشتنى تورکت ئۆزال لە 17ئەپرێڵى 1993 پرۆسەکەى پەکخست، کە دواتر دەرکەوت پرسەکە لەلای ئۆزاڵ – ئۆجەلان – مام جەلال پرسیکى جددى بوە، بەڵام میت مردنى ئۆزاڵى ڕاگەیاند و پرۆسەکەى لەبار برد و هەر ئەوکات تانسۆ چیللەر سەرەک وەزیران وتى "یان کۆتایی بە پەکەکە دێنم، یان کۆتایی بە پەکەکە دێنم"، واتا هیچ ئەڵتەرناتیڤێکى نەهێشتەوە و دواتریش لە مایۆ – ئایارى 1993 هاتنى سلێمان دەمیڕاڵ پرۆسەکەى بە یەکجارى پەکخست. 
لەو ماوەیەدا (کەنعان ئیڤرین، ئەرداڵ ﺋﯿﻨﯿﻨﯚ، مەسعود یەڵماز، بوڵند ئەجەوید، دەنیز بایکاڵ، نەجمەدین ئەربەکان، سلێمان دەمیڕاڵ) هەرچى پێیانکرا کردیان دژى پەکەکە، بەڵام تەنها یەکجار پرسی ئاشتى خۆى دەرخست بێ ئاکام مایەوە. 
تازەترین وتارى جەمیل بایک لە تەمموزى 2019 لە ڕۆژنامەى واشنتۆن پۆستى ئەمەریکى بەناوى "عەبدوڵڵا ئۆجەلان بۆ ئێمە نوێنەرى دانوستانە"، پەیامى ناردوە بۆ تورکیا کە دانوستان دەستپێبکەنەوە و پەکەکەش ئامادەیە، بەڵام دەڵێن "ئۆجەلان نوێنەرى ئێمەیە و پێویستە لە ئیمڕاڵیەوە بگوازرێتەوە بۆ ماڵێکى ئەمنى". 
هەرچەندە نامەکەى بایک پڕە لە پارادۆکس و خۆیشی هیچ گەشبین نییە بە وەڵامێکى پۆزەتیڤى ئەنکەرە و ئەردوگان، بۆیە هەم داواى ئاشتى و هەم بێ ئومێدى لە خواستى ئاشتى دەردەبڕێت. 
ئەم نامەیە لەسەروبەندى پیلانێکدا بڵاو دەبێتەوە، کە تورکیا لە هەوڵى ڕازیکردنى ئەمەریکادایە بۆ هاوکاریکردنى ئۆپراسیۆنى گەورە و یەکجارى بۆ دەرپەڕاندنى پەکەکە لە قەندیل. 
ئەنکەرە، تەواو خۆى ساز و ئامادە کردوە بۆ هێرشی یەکجارى و کۆتایی بۆ دووبارە کردنەوەى ئەو ڕووداوانەى کە (تۆپاک ئامارۆ) لە 1995 لە پیرۆ بەسەریدا هات و پاشەکشەى گەورەیکرد. 
کۆتایهاتنى (بزوتنەوە بەورەکانى تامیل) لە سریلانکا لە ساڵى 2009 و کوشتنى (فیلۆبیلاى برابهاکاران)ى سەرکردەیان، وەکو چۆن لە ساڵى 2001دا کۆمۆنیستە ماوییەکانى نیپاڵ زەربەى گەورەیاندا لەو بزوتنەوەیە ماوئیستە. 
بێگومان تێکشکاندنى ئەم سێ بزوتنەوە چەپ و مائویستە چەکدارییە بە پاڵپشتى ئەمەریکا بوە، بۆیە ئێستا ئەنکەرەش چاوى لەسەر ئەوەیە واشنتۆن چراى سەوزى ڕازیبوون هەڵکات. 
ماوەى زیاتر لە ساڵێکە تورکیا بەردەوام بۆردومانى قەندیل دەکات لە ڕێگاى فرۆکەى بێ فرۆکەوان و هێزى کۆماندۆسی خۆیشی هێناوەتە ناوچەکانى باشورى کوردستانى ژێر دەسەڵاتى پارتى دیموکراتى کوردستان لە کانى ماسی، شیلادزێ، خوا کورک و باتوفە. 
ئەنکەرە جیا لەوە باس لە دروستکردنى خەتێکى ئەمنى دەکات لەو ناوچانە و زۆر ئومێدى لەسەر ئەوە هەڵچنیوە قەندیل لە چنگ پەکەکە دەربێنێت. 
شەهیدکردنى زەکى شەنگاڵى ئەندامى کۆنسەى سەرۆکایەتى پەکەکە لە ئۆپۆراسیۆنێکى فرۆکەى بێ فرۆکەوان لە شەنگاڵ     لە (15 ئابی 2018)، شەهیدکردنى دیار غەریب ئەندامى کۆنسەى سەرۆکایەتى کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) لە قەندیل لە (5/7/2019) و هەوڵى پێشتووترى دەزگاى میت لە (2017) بۆ تیرۆرکردنى موراد قەرەیلان بەرپرسی ناوەندى بڕیارگەى هێزەکانى پاراستنى گەل (HPG) و سوتاندنى (5) پێنج ملیۆن دۆلارى پەکەکە لەلایەن فرۆکەکانى تورکیاوە لەناو ماشینێکى مەدەنیدا و ڕاکردنى چەند بەرپرسێکى پژاک بۆ ناو پارتى دیموکراتى کوردستان و تەرخانکردنى (12) دوانزە ملیۆن دۆلار بە ئامانجى گرتنى سێ سەرکردەى پەکەکە (موراد قەرەیڵان، دوران کاڵکان، جەمیل بایک) لە (6 تشرینى دووهەمى 2018) لەلایەن ئەمەریکاوە.
هەموو ئەوانە ئاماژەن کە تورکیا، بە چڕى سەرقاڵى لێدانى سەرکردەکانى پەکەکەیە، هەرئەوەى کە دوو دەیەى ڕابردوو ئیسرائیل، دژى حەماس و جیهاد و حزبوڵڵا دەیکرد. 
بەپێی زانیارى حکومەتى تورکیا داوای لە پارتى کردوە کە بە ڕەسمى شەڕ لەگەڵ پەکەکە ڕابگەیەنێت و لێدوانەکانى ئەم دواییەى بەرپرسانى کەجەکە و سەفین دزەیی بە ناوى حکومەتى هەرێمەوە و بێ دەنگى حکومەتى عێراق ئاماژەن بۆ شەڕێکى چاوەڕوان نەکراو ئەوەش کە شەڕەکە پێشدەخات ئاڵۆزى و قەیرانەکانى نێوان واشنتۆن و تارانە، ئەنکەرە چاوى لەو دۆسیەیە، کە واشنتۆن ناچار بکات بەشدارى بکات لە ڕووخانى قەڵاى پەکەکە (قەندیل) دوریش نییە لە کاتى جەنگدا لە بەرامبەر ئەم داوایەدا بێتە جەمسەرى ئەمەریکاوە. 
چونکە تورکیا ئامادەیە هەموو هاوپەیمانى و باجێک بدات بۆ لە کۆڵبوونەوەى پەکەکە بە مەرجى قەندیل، چونکە وەکو محەمەد نورەدین دەڵێت "شەڕى پەکەکە ساڵانە دەیان ملیار دۆلار لەسەر تورکیا دەکەوێت". 
لەلایەکى ترەوە باس لەوە دەکرێت، ئەنکەرە دانوستانى نهێنى لەگەڵ ئێران دەستپێکردوە سەبارەت بە هەماهەنگى و ئۆپۆراسیۆنى هاوبەشی نێوانیان دژى پەکەکە، بەو مەرجەى لە هەڵگیرساندنى جەنگى ئێران – ئەمەریکا تورکیا بەشدار نابێت، واتا تورکیا دەیەوێت گەر شەڕ بوو پشتیوانى ئەمەریکا بکات و گەر شەڕیش نەبوو ئێرانى ڕازیکردوە هەر بۆیە پەکەکە (800) گەریلاى هێزەکانى هێناوەتە سنورەکانى ئێران لە ڕۆژهەڵاتى کوردستان لە چیاکانى ئاسۆس و هێزەکانى (هەرەکە – HRK) و پژاک و کۆدارى لە ناوچە سنورییەکانى هەورامان تا دەگاتە کێلە شین و خوا کورک بڵاوە پێکردوە و سەرکردایەتى پژاکیشى لە قەندیلەوە گواستۆتەوە بۆ ناوچەى زەلان لە شارباژێر. 
سەرەڕاى ئەوانە باس لە خۆ پڕچەکردنى پەکەکە دەکرێت، بە پێى بۆچوونى چەند شارەزایەکى ئەڵمانى و خۆرئاوایی پەکەکە دەستى گەیشتوە بە چەک و تەکنەلۆژیاى پێشکەوتوو لە بابەتى فرۆکەى بێ فرۆکەوان و دژە تانکى فرۆکە. 
سەرچاوە هەواڵگرییەکان باس لەوەشدەکەن کە پاش ئەوەى حەشدى شەعبی لەژێر فشارى ئەمەریکا بڕیاریداوە خۆی هەڵدەوەشێنێتەوە و گشت چەک و کەلوپەلە سەربازییەکانى دەفرۆشێت لە چەکى قورس و سوک. 
بە پێى چەند سەرچاوەیەک لە ماوەى چەند مانگى ڕابردودا پەکەکە بە نرخى (400,000) دۆلار چەکى قورس و نیو قورسی لە حەشدى شەعبی کڕیوە. 
جیا لەوەى گرژى و ئاڵۆزییەکانى نێوان تورکیا و لیبیا و دەخالەتى تورکیا لەو وڵاتە پشتیوانى لە حکومەتى نیشتمانى - سەراج لە بەرامبەر سوپاى نیشتمانى خەلیفە حەفتەر یان ململانێى نێوان بلۆکى تورکى و قەتەرى لەگەڵ سعودیە و ئیمارات وایکردوە ئەو وڵاتانە سەرنج بدەنە سەر پەکەکە و باس لەوە دەکرێت بەمنزیکانە پەکەکە لەگەڵ ئەو لایەنانە دادەنیشێت.
پەکەکە کە قەندیلى کردوە بە بنکەى سەرەکى خۆی و تەحەکوم بە پێگە و جێ نفوز و جوڵەى هێزەکانى دەکات، گرنگى تایبەتى هەیە و ئەو (25) حزب و ڕێکخراوە سیاسی و سەربازییانەى کە سەر بە پەکەکەن لە هەر چوار پارچەى کوردستان و ئەوروپا، لە قەندیلەوە بەڕێوە دەبرێن (باکور (HDP) – ڕۆژئاوا (PYD)  و تەڤدەم، سوپاى سوریاى دیموکرات (هەسەدە) – کانتۆنەکان) باشور (تەڤگەر) لە ڕۆژهەڵات (HRK) – پژاک و کۆدار، PKK و KGK، برۆکسل...). 
بەشی دووهەم: 
ئەنکەرە دەزانێت قەندیل پێگەى سەرەکى ئەم حزبەیە و هەموو هێزە سیاسی و مەدەنى و سەربازییەکانى لێرەوە ئاڕاستە دەکات، ئەوەش دەزانێت کە رابەرانى ئەم حزبە لەناو چیا سەختەکاندان (جەمیل بایک، موراد قەرەیلان، دۆران کالکان، مستەفا قەرەسوو، باهۆز ئەرداڵ، بەسێ هۆزات...) کە ڕەمزى حەرەکەتەکەن و زۆر گرنگن بە لاى تورکیا و دەزگاى میتەوە، بۆیە ساڵى (2017) دەزگاى میت هەوڵى ڕفاندن یان تیرۆرکردنى جەمیل بایک دەدەن لە سلێمانى، بەڵام پێش ئەنجامدانى کارەکەیان، پەکەکە دوو ئەفسەرى دەزگاى میت لە شارۆچکەى دوکان دەستگیر دەکەن و دەیانبەنە قەندیل و تا ئێستاش دەستگیر کراون، بەپێى هەندێک سەرچاوەى ئەمنى، یەکێک لەو دەستگیرکراوانە، ئەو دوو ئەفسەرەى دەزگاى میتن (ئەوەى لە وێنەیەکدا لە ساڵى 1999 بڵاوکرایەوە، کە دوو ئەفسەر بوون بە دەم و چاوى داپۆشراو لەناو فرۆکەیەکدا، ئۆجەلان لە کینیا دەفڕێنن بۆ تورکیا)، واتا ئەو کەسەى لاى ڕاستى وێنەکە، یەکێک لەو ئەفسەرانەیە کە لەلایەن پەکەکەوە دەستگیرکراوە، بۆیە تورکیاش ئەو دوو ئەفسەرى زۆر بەلاوە گرنگبوو، تا ئەوەى فرۆکەخانەى سلێمانى و نوێنەرایەتى یەکێتى داخست و بڕیارى کردنەوەى کۆنسوڵگەرى تورکیاشى لە سلێمانى هەڵوەشاندەوە. 
ئەنکەرە سەرەڕاى ئەو فاکتەرانەى کە گرنگى قەندیل دەردەخەن، ڕەنگە وابیر بکاتەوە هێشتا ئەو دوو ئەفسەرە لەناو یەکێک لە بارەگاکانى پەکەکەن و ئازادیان بکات. 
تورکیا لە 1983 یەکەمین ئۆپراسیۆنى بۆ سەر پەکەکە ئەنجامدا لە 1984 – 1986 دوو ئۆپراسیۆنى ترى کردە سەر قەندیل بەڵام سەرکەوتوو نەبوو، لە 1991 ئۆپراسیۆنى چوارەمى (گۆچان)ى ئەنجامدا، لە 1992 – 1993 کە پرسی ئاشتى نێوان (ئۆزاڵ – ئۆجەلان) لە ئارادا بوو، هەر ئەو ساڵە لەلایەن شەمدین ساکیک ئەندامى کۆنسەى سەرۆکایەتى و ئەندامى پایە بەرزى (ARG) (15) سەربازى تورک کوژران و پرۆسەکە تێکچوو هەر ئەو ساڵە تورکیا ئۆپراسیۆنى پێنجەمى ئەنجامدا. 
دواى ئەوەش لە ساڵانى 1993 – 1994 – 1995 بە هاوکارى پارتى دیموکراتى کوردستان و 30 هەزار سەربازى تورک ئۆپراسیۆنى شەشەم و حەوتەم و هەشتەمى ئەنجامدا و لە حەفتانین و ناوچەکانى باکور و باشور شکستى خوارد. 
ئۆپراسیۆنى تورکیا بۆ سەر قەندیل بەردەوام بوو تەنها لە ساڵى 1999 (24) ئۆپراسیۆنى ئەنجامدا، بەمەش ژمارەى ئۆپراسیۆنەکانى (1983 – 1999) گەیشتە (32) ئۆپراسیۆن بە خەرجى زیاتر لە (70) ملیار دۆلار. 
ئەنکەرە بەردەوام خەون بەوەوە دەبینێت قەندیل لە چنگى پەکەکە دەربهێنێت وەکو ئەوەى پڵنگەکانى تامیل هەرێمى جافنایان لەدەستدا، چونکە ئەنکەرە پێیوایە گەر قەندیل لە چنگیان دەربێنێت، پەکەکە کۆتایی دێت، کە بۆچوونەکەشی نزیکە لە ڕاستییەوە، وەکو وتمان قەندیل تەحەکوم بە هەر چوار پارچەى کوردستان (بۆ هێزەکانى خۆی و دەخالەتکردن) دەکات، بەڵام تورکیا لە بیرکردنەوەیەکى ترى هاوشێوەى بە هەڵەدا چووە، کاتێ ئۆجەلانى لە کینیا ڕفاند پێبوابوو بە گرتنى ئۆجەلان پەکەکە کۆتایی دێت، بەڵام پێچەوانەکەى ڕاست دەرچوو، بۆیە ئۆپراسیۆنەکانى ئەنکەرە بۆ سەر قەندیل لە ساڵانى (2000 – 2007 – 2008 – 2015 – 2017 – 2018 – 2019) تادێت بەردەوام دەبێت. 
بەپێى ئامارەکان تورکیا (2016 – 2019) (398) هێرشی سەربازى ئەنجامداوە و (425) هێرشی تۆپخانەى ئەنجامداوە، کە نزیکەى (30) کەسی سڤیل لە باشور شەهید بوە. 
لەپاڵ ئەوانەدا سەرچاوە ئەمنییەکان باس لەوە دەکەن، هێرش و پەلاماردانى ئەمجارەى تورکیا زۆر گەرم و گوڕە و گوایە لە سەردانى ئەمجارەى سەرکردەکانى پارتى بۆ تورکیا داوایان لێکراوە بە ڕەسمى شەڕى پەکەکە ڕابگەیەنن لە نێوان پارتى و پەکەکە، بەڵام هێشتا پارتى بڕیارى وەهاى نەداوە، بەڵام لێدوانەکانى هەردوولا و میدیاکانى هەردوولا ماوەى چەند ساڵە شەڕێکى سارد بەڕێوە دەبەن، هەرچەندە مەسعود بارزانى نیگەرانە لەوەها شەڕێک بەپێى سەرچاوە ئەمنییەکان، هەردوولا چ پارتى و چ پەکەکە خۆیان لە شەڕى یەکترى لادەدەن، چ پارتى بە هۆى هۆکارە ئابورییەکان و هەناردەى نەوت و بەرژەوەندییە ئابورییەکانى لەگەڵ تورکیا، نایەوێت لەگەڵ پەکەکە توشی کێشە بێت و چ پەکەکەش، نایەوێت بەرەیەکى ترى شەڕ لە خۆى بکاتەوە و قەیرانەکانى نێوان خۆیی و پارتى لە ڕۆژئاوا هێندەى تر قوڵ بکاتەوە. 
بەپێى هەندێک سەرچاوە لە دەورانى دووهەمى سەرۆکۆمارى ئەحمەد نەژاد لە ساڵى (2011) لە دیدارێکدا لەگەڵ بارزانى لە ئێران، نەژاد داوا لە بارزانى دەکات ڕێگا بدات چەک و کەلوپەلى سەربازى لە ڕێگاى کوردستانەوە بگاتە سوریا، بەڵام ڕەتیدەکاتەوە و دواتریش ڕێگایدا ئەمەریکا چەک و کەولوپەلى سەربازى بنێرێتە ڕۆژئاوا، ئەگەرچى کێشە و گرفتى زۆریشی لەگەڵ پەکەکە هەبوە و هەیە، بەڵام نزیکى هێزەکانى پەکەکە لە سنورى پ.د.ک وایکردوە هەماهەنگى لەگەڵ سوپاى تورکیا بکات، بۆ هەر ئەگەرێک کە پەکەکە ئەنجامیبدات.
ئەگەرچى بە تایبەتى باس لەوە دەکرێت کە (144) گروپی کۆنتراگەریلاى لە ناوچەکانى بادینان و گوندەکانى ژێر دەسەڵاتى پەکەکە بڵاو کردۆتەوە بە مەبەستى کۆکردنەوەى زانیارى، خودى پەکەکەش باس لەوە دەکات کە تیرۆرکردنى دیار غەریب لە 5ى تەمموزى 2019 لە کورتەکى قەندیل هەر لەلایەن ئەو گروپە کۆنتراگەریلایانەوە بەڕێوەچوە. 
سەرچاوە ئەمنییەکان ئەوە دەڵێن کە (27) بنکەى سەربازى و هەواڵگرى و میت لە سنورەکانى بادینان هەن لە ناوچەکانى (بامەڕنێ، شیلادزێ، باتوفان، کانى ماسی، کیبریبی، سینکى، زەیرى، کوبکى، قومرى، کوخى سپى، سەرى زیرى، دۆڵى زاخۆ، ئامێدى...).
سەرچاوە ئەمنییەکان دەڵێن "ئەنکەرە خەریکە تۆڕێکى جاڵجالۆکەیی لە بنکە و بارەگا لە ناوچەکانى بادینان دژى پەکەکە دروست دەکات، بە تەکنەلۆژیایی پێشکەوتوو بە هەماهەنگى لەگەڵ فرۆکەى بێ فرۆکەوان و هێزى کۆنتراگەریلا، کە لە (خاپور)ەوە درێژ دەبێتەوە تا سۆران و بنکە هەواڵگرییەکانى (سیدەکان) (دیانا و چۆمان) بۆ چاودێرى ناوچەکانى قەندیل لە (خنێزە، خواکورک و کێڵە شین)ە"، بەڵام پاڵپشتى ئێران بۆ پەکەکە لە سنورەکانى تەنها پەیوەندى بە هەماهەنگى درێژى نێوان ئێران و پەکەکە نییە بە تەنها بگرە پەیوەندى بە دژایەتى ئێرانیشەوە نییە بۆ پارتى، کە دواى ڕیفراندۆم پەیوەندیەکانیان باش چۆتە پێش، بەڵکو پەیوەندى بە ترسی ئێران لە نزیکبوونەوەى ئیسرائیل و موساد هەیە لە سنورەکانى و بە تایبەتى لەو جێگایانەى کە تورکیا بە نیازە کۆنتڕۆڵى بکات، ئەگەرچى پەیوەندییەکانى تاران و ئەنکەرە، بەشێکى کە هاوئاوازن لەسەر دژایەتى کورد ڕێککەوتون، بەڵام نە ئێران پشت لە پەکەکە و یەکێتى دەکات، نە تورکیاش پشت لە پارتى دەکات بە واتایەکى تر ستراتیژى هەردووکیان دژایەتى (پارتى و یەکێتى و پەکەکە)یە، بەڵام تاکتیکیان پشتیوانى ئەو سێ هێزەیە وەکو کارتى فشار، هەر بۆیە ئێران ڕێگایداوە هێزەکانى پژاک و هەرەکە لە هەورامانەوە تا کێلەشین لە سنورەکان بە ئازادانە هاتووچۆ بکەن و تورکیاش جاروبار دنەى کۆمەڵە و دیموکرات دەدات بۆ نیگەرانیکردنى ئێران، کە دیارە هەم یەکێتى چاوپۆشی لە جوڵەى پژاک دەکات، هەم پارتى هاوکارى جموجۆڵەکانى کۆمەڵە و دیموکرات دەکات و ئەمەش ئەو تاکتیکەیە کە دژى یەک دەیکەن و ئەمەریکا لە پشت هەموو ئەو جوڵە تاکتیکانەیە و ئاگادارە. 
ئەم پرسی تاکتیکە جۆرێکى تریشى بە خۆوە گرتوە، هەرچى تورکیایە پشتیوانى لە داعش دەکات بۆ فشار لەسەر شەنگال و نفوزى پەکەکە و نیگەرانکردنى عێراق، بەڵام عێراق دۆستى ئێرانیش (یان عێراقى قوڵایی ستراتیژى سیاسی و عەسکەرى تاران) یارمەتى پەکەکە دەدات لەو ناوچانە بۆ بەرگرتن لە سیناریۆکانى ئەنکەرە و داعش. 
هەرچەندە سەرچاوە ئەمنییەکان باس لەوە دەکەن لە ژێر فشارى ئۆپراسیۆن و بۆردومانەکانى سوپاى تورکیا، پەکەکە بەشێکى زۆرى گەریلاکانى بڵاو کردۆتەوە بۆ چیا سەختەکانى (ئاسۆس) لە سنورى شارباژێرى سلێمانى کە نزیکەى (800) گەریلا دەبن و (600) گەریلاى ناردۆتە کەمپى مەخمور و شەنگاڵ و هەندێک سەرچاوە باس لە ڕێککەوتنى نێوان پەکەکە و عێراق دەکەن و بەشێکى تریشی نارۆدتە ناو ڕۆژئاوا کە نزیکەى (2000) گەریلا و بەردەوامیش (2000) گەریلاى لە ناوچەکانى باکورى کوردستان خەریکى گەشت و ئۆپراسیۆنن، ئەوەش بۆ کەمکردنەوەى زیانەکانى گەریلایە لە هێرشەکاندا، بەپێى ئەو سەرچاوانە بەرپرسانى تورکیا لە دوایین کۆبوونەوەیاندا ئەوەیان ڕاگەیاندوە "کە قوربانییەکانى پەکەکە لەچاو هێرشەکانى ئێمەدا زۆر کەمن". 
ئەنکەرە، ئێستاش لە دروستکردنى ناوچەیى ئەمنى مەبەستییەتى دیوارێکى بەرز یان تەلى دڕکاوى بە کامێراى چاودێرى دروستبکات بۆ ڕێگرتن لە پەڕینەوەى گەریلاکانى پەکەکە لە ناوچەکانى بادینان بۆ ژێر دەسەڵاتى پارتى و سنورەکانى باکور و ڕۆژئاواى کوردستان. 
سەرچاوە ئەمنییەکان باس لەوە دەکەن، ئەنکەرە دەیەوێت لە ڕێگەى بنکە سەربازییەکانەوە لە باتوفان، بامەڕنێ، ئامێدى کۆنتڕۆڵى جموجموڵ و پەڕینەوەى گەریلا بکات بۆ ناوچەکانى حەفتانین و مەتینا لە باکور، کە پەکەکە زۆربەى ئۆپراسیۆنەکانى لەو ڕێگایەوە ئەنجامدەدات. 
بەهەمانشێوە مەبەستى لە بنکە سەربازییەکانى (دێرەلووک و شیلادزێ) بۆ کۆنتڕۆڵى ناوچەکانى زاب و زاگرۆس و ڕێگاکانى نێوان زاب و هەکارییە. 
بنکەکانى زاب کە (49) بنکەیە بۆ چاودێرى ناوچەکانى (ئیلیاجیی، کوى، شیکیر، سیفرى، تەپە، کە کەتیبەى موشەکى و تۆپخانەکانى پیلیجایی پێوە بەستراوەتەوە). 
بەشی سێیەم: 
لە هەرێمى کوردستان هەردوولا لە پارتى دیموکراتى کوردستان و یەکێتى نیشتمانى کوردستان لە پێگە و نفوزى پەکەکە لە ناوچە سنورییەکان نیگەرانن، کە ناوچەى هەورامانى نێوان باشور و ڕۆژهەڵات لە سنورى پاوە هێزەکانى (HRK) بڵاو بوونەتەوە و لە پارێزگاى هەڵەبجە تا دەگاتە مشیاو و باشماخ لە پێنجوێن و لە سنورى مەریوان درێژ دەبێتەوە بۆ ناوچەکانى بەرزنجە و ناوچەکانى چۆمان و تیمار و موسەک و بارێ لە سنورى مەرزەکانى شارۆچکەى بانە کە سنورى پارێزگاى سلێمانییە، بەپێى هەندێک ئامار زۆرترین پێگە و نفوزى جوگرافیاى پەکەکە لە باشور لە شارى دهۆکى ژێر دەسەڵاتى پارتى دیموکراتى کوردستاندایە، کە لە ئامێدى (250) گوندیان لەژێر دەستە، کە هاوکات زۆرترین بنکە و بارەگای سوپاى تورکیا و میت لەو شارۆچکەیەن، چونکە (70%) جوگرافیاکەى لەژێر دەسەڵاتى پەکەکەدایە، ڕەنگە پارتى و یەکێتى ناهەقیان نەبێت گەر نیگەران بن لەو، بە تایبەتى کە هەردوولا دەزانن، یەکێک لە گرفتەکانى نێوان حکومەتى هەرێم (یەکێتى و پارتى) لەگەڵ ئەنکەرە کەیسی پەکەکەیە، کە دەخالەت دەکات لە کاروبارى سیاسی و ئیدارى هەرێم و خۆیشی بە بەدیلى هەردوکیان و بگرە وەکو ئەڵتەرناتیڤى کۆمەڵە و دیموکراتیش لە ڕۆژهەڵات خۆى نمایش دەکات. 
لەگەڵ ئەوەشدا تا ئێستا ڕێگریان نەکردوە لە کار و چالاکییەکانى چ سیاسی و تەشکیلاتى چ میدیایی، بۆ نمونە گەورەترین پڕۆژەى میدیایی لە شارى سلێمانى بەڕێوە دەبات بەبێ گوێدانە ئەوەى، هەرێم بەرپرسیارێتى لەسەر شانە و دەبێت رعایەتى تاران و ئەنکەرە بکات لە ئاستى سیاسی و دبلۆماسی وەکو دوو دەوڵەتى زلهێزى ناوچەیی و سنورى. 
ئایا پەکەکە ناکرێت بەشێک لە گوندەکانى ناوچەى زەرد چۆڵبکات؟ ئایا ناکرێت هێزەکانى لە سنورى پشتێنەى ناوچەی سەوز پاشەکشە پێبکات؟ ئایا ناکرێت ئەوەندەى پەکەکە رعایەتى ئێران دەکات، ئەو هەلەش بدات بە هەرێم و رعایەتى تورکیا بکەن؟ ئایا ناکرێت هەر ئەوەندەى کۆمەڵە و دیموکرات رعایەتى بارودۆخى هەرێم دەکەن، پەکەکەش هەمان رعایەتى بکات؟
سەرەڕاى ئەوەى لەناو پەکەکە دوو باڵى جیا ئەو حەرەکەتە ئاڕاستە دەکەن، تێڕوانینى جیاوازیان بۆ کۆى گشتى سیاسەتى حزبەکە هەیە (باڵى ڕادیکاڵ و مارکسیستى کە دوران کاڵکان و قەرەسوو نوێنەرایەتى دەکەن و باڵى ناسیۆنالیست و نەتەوەیی کە جەمیل بایک و موراد قەرەیڵان بەڕێوەى دەبەن، هەرچى یەکەمیانە پێیوایە پەکەکە حزبێکى ئینتەرناسیۆنالە و چەپە و سنور ناناسێت و خزمەتى مرۆڤایەتى دەکات. 
دووهەمیشیان پێیوایە پەکەکە هەقى هەیە نوێنەرایەتى هەموو کورد بکات و سنورە دەستکردەکان بە ڕەسمى ناناسێت. 
ئەو دوو ڕەوتە هەردووکیان سورن لەسەر ئەوەى پەکەکە، هەر کارێک بتوانێت بیکات نابێ درێخى بکات، بەڵام ئەوە لەبەرچاو ناگرێت کە هەلومەرجى باشورى کوردستان و ئەزمونەکەى یەکێتى و پارتى نوێنەرایەتى دەکەن و ڕێگا نادەن حاکمیەتى پەکەکە بەسەریدا زاڵبێت و باجى زۆریشیان داوە بە تایبەتى ى.ن.ک.
بۆیە باشترین ئەڵتەرناتیڤ لەم هەلومەرجە پڕ کێشە و قەیرانەدا، کە ناوچەکە دەکوڵێنێت دانوستان و گفتوگۆى سێ لایەنەى نێوان یەکێتى و پارتى پەکەکەیە، ڕاستە خەڵکى باشور و ڕۆژهەڵات، پەکەکەیان وەکو حەرەکەتێکى شۆڕشگێر خۆشدەوێت، بەڵام یەکەم ئەوە ماناى ئەوە نییە، هەموو خەڵکى ئەو دوو پارچەیە، دووهەم ئەوەیە کە نە یەکێتى نە پارتى نە کۆمەڵە و دیموکرات ڕێگا نادەن بەرەى پەکەکە وەکو ئەڵتەرناتیڤى ئەوان خۆى دەربخات، کە ئەمەش هەقى سادەى خۆیانە، بۆیە گەر پەکەکە ئەم فاکتە سیاسی و مێژوویی و جەماوەرییە لەبەرچاو نەگێرێت، دوور نییە بەو هەژمونخوازییە لە ئایندەدا توشی ململانێى سەخت و بگرە شەڕیش ببێتەوە، یان لەسەر ئاستى هەر سێ پارچەى باشور، ڕۆژهەڵات و بگرە ڕۆژئاواش هاوپەیمانێتییەکى سیاسی پێکبێت بۆ فشار لەسەر پەکەکە، کەواتە واباشە پێش ئەو هەموو ئەگەرانە پەکەکە دەست لە بەشێک لە هەژمونخوازییەکانى هەڵبگرێت و رعایەتى باشور و پارچەکانى تر بکات، چونکە پەکەکە باش ئەوە دەزانێت کە یەکێتى لە (1976) چى بۆ کردوە و چ هەڵوێستێکى نیشتمانى و دۆستانەى هەڵگرتوە، بە تایبەتى مام جەلال، هەرچی پارتیشە وادەکات لەو ئەجێندایە زۆرتر لە تورکیا نزیک ببێتەوە فشارەکانى سەر پەکەکە بۆ نفوز و هەیمەنە و ناوچەیی زەرد. 
دڵنیاشم گەر پەکەکە دانوستان لەگەڵ یەکێتى و پارتى دەستپێبکات، هەردولا باشتر دەتوانن هاوکارى بکەن و فشارەکانى سەرى کەم بکەنەوە، وردە وردە هێزەکانى سوپاى تورکیاش لە ناوچەى زەرد پاشەکشە پێ بکەن. 
پاش ئامێدى، زاخۆ دووهەمین قەزایە، کە (120) گوندى لە ژێر دەسەڵاتى پەکەکەدایە، لە ئاکرێ (20) گوند، بە واتایەکى تر گەورەترین هەژموونى پەکەکە لە باشور لە ناوچە شاخاوییەکانى دهۆکە و ئەمەش وایکردوە پارتى نیگەران بێت لەم هەژمونخوازییەى پەکەکە، رێگاشى داوە (24) بنکەى تورکیا لەو ناوچانەدا دابمەزرێت، چونکە گەر واى نەکردایە، تا ئێستا پەکەکە دەهاتە ناو شارەکان و گرژى و ئاڵۆزى مێژوویی هەردوولاشیان یاریدەدەرە بۆ شەڕێکى تر. 
پەکەکە لەهەر کام لەو ناوچانەدا لەژێر ناوێکدا حەرەکەت دەکات و هەژموون دەکات لە پارێزگاى سلێمانى، جگەلە تەڤگەرى ئازادى، بوونى هێزەکانى (HRK – هێزەکانى ڕۆژهەڵاتى کوردستان) لە قەزاى چوارتا لە ناحیەى زەلان بارەگاى سەرەکى پژاک هەیە و لە سنورەکانى ڕۆژهەڵاتیش پاش چۆمان هێزەکانیان لە سنورى گمۆ و شانەخسێ و مەروێ و تا دەگاتە مەرزى دەشتێ و ئاوەکورتێ بڵاوبونەتەوە و لە زۆر لەو ناوچانە گومرگى قاچاخچییەکان و کۆڵبەران دەکەن. 
بەڵام یەکێتى، هێندەى پارتى لەو جموجوڵەى پەکەکە نیگەران نییە، بە تایبەتى بوونى هێزەکانى پەکەکە لە قەزاى مێرگەسور لە ناوچەکانى بارزان و پیران و شیروان (150) گوند لە ژێر دەسەڵاتى ئەواندایە، کە نزیکن لە بنکەى سەرەکى و ستراتیژى پارتى و ماڵباتى بارزانى، کە لەو ناوچەیە زیاتر لە (150) گوند لەژێر کۆنتڕۆڵیاندایە، هێزەکانى پەکەکە لە سنورى ماوەت لە باشور و ئالانى سەردەشت و پیرانشار و حاجى ئۆمەران لە ڕۆژهەڵات، بارەگاکانیان درێژ دەبێتەوە بە قەراغ چۆمى دوو ئاوان و چۆمى تێت، تا دەشتێ دەڕوات و بەرەو گوندەکانى گەڵاڵە، قامیش و سەفرە و شاخەکانى ئاسۆس، لەوێ کە بارەگاى سەرەکى (HPG)ى لێیە دەڕوانێت بەسەر ناوچە گرنگەکانى سەردەشت و مەرزى کێلێ لە سنورى قەڵادزێ، بەمشێوەیە هێزى گەریلاى پەکەکە لە سنورى سلێمانى لە کۆى سنورەکانى ئەو جوگرافیایە هەیە، ئەم تۆڕەى کە پەکەکە و گەریلا دروستیکردوە، لە سنورەکانى شارى هەولێریش وجودى هەیە، بە تەنها لەو پارێزگایە نزیکەى (200) گوند لەژێر دەسەڵاتى ئەواندایە، کە بەشێکى جێگە و نفوزى پارتییە.
بە پێى هەندێک سەرچاوەى هەواڵگرى، جگەلە گوندپارێزانى باکور (جاش)، چەند هێزى کوردى سوریا، عەرەبى سوننە و بەشێک لە هێزى ڕۆژى سەر بە ئەنەکەسە بە جلى کوردییەوە هێنراونەتە ئەو ناوچانە بۆ سیخوڕى و شوێن پێ هەڵگرتنى گەریلاکانى پەکەکە و ئامادە باشی بۆ شەڕ. 
لەوبارەیەوە حکومەتى ئەنکەرە نایشارێتەوە کە هەموو ڕێگایەک دەگرێتەبەر بۆ کۆنتڕۆڵى قەندیل و دووبارە کردنەوەى سیناریۆى پڵنگەکانى تامیل لە سریلانکا، بەڵام هێشتا چاوى لە ئەمەریکا، ئێران، پارتى دیموکراتى کوردستان و حکومەتى عێراقە، تا چەند بەشدار دەبن لەو شەڕ و گەمارۆیانە. 
بەپێى هەواڵ و زانیارییەکانى تورکیا بێت، ئۆپراسیۆنى (گۆچان – 1) سەرکەوتوو بوە، لەمبارەیەوە لە ناوەڕاستى تەمموز 2019، وەزارەتى بەرگرى تورکیا رایگەیاند قۆناغى دووهەمى ئۆپراسیۆنى (گۆچان – 2) دژى پارتى کرێکارانى کوردستان لە ناوچەکانى هەرێمى کوردستان دەستپێدەکات. 
بەپێى زانیارییەکانى وەزارەتى بەرگرى کە سایتى ڕەسمى وەزارەتەکەى لە مانگى تەمموز بڵاویکردۆتەوە "قۆناغى یەکەمى ئۆپراسیۆنەکە لە ناوچەى خواکورک لە هەرێمى کوردستان سەرکەوتوو بوە، هێزەکانمان قۆناغى دووهەمى ئەو ئۆپراسیۆنە دەستپێدەکەن"، ئەوەشی ڕاگەیاندوە "ئۆپراسیۆنەکە بەردەوام دەبێت بە پاڵپشتى هێزەکانى ئاسمانى و وشکانى"، بەپێى ئەو ڕاگەیاندنەى تورکیا هێزەکانى پاراستنى گەل (HPG) زەرەر و زیانى زۆریان بەرکەوتوە.
بەشی چوارەم:
- رۆژی 17/7/2019 بە راگەیاندنی (کەجەکە) کە سەرحەد ڤارتۆ لێپرسراوی پەیوەندییەکانیان لە بۆردومانەکانی فرۆکەی تورکیا گیانی لەدەستداوە، هەر لە هەمان ڕۆژدا 17/7/2019 ڕووداوی هێرشکردنە سەر جێگری کۆنسوڵگەری لە هەولێر و کوشتنی، ئەگەرچی د.باهۆز ئەرداڵ بێ ئاگایی پەکەکەی ڕاگەیاند، بەڵام دەستخۆشی لە کارەکتەرە کرد، ئەگەرچی لێکۆڵینەوەکانی ئاسایشی هەرێم پەکەکەی بەرپرسیار لەو کارە، بارودۆخەکە تەواو دژوارتر دەرکەوت، کە پێناچێت بە هێواشی دابمرکێتەوە، واتا هەموو ئاماژەکان باس لە شەڕێکی توند و گەرم دەکەن.
بەپێی لێدوانی د.باهۆز ئەرداڵ ئەندامی بەرمانداری (HPG) ئەو کەسەی کورژاوە لە هەولێر میت بوو نەک دبلۆمات و سەرپەرشتی کارەکانی میت و ئۆپراسیۆنەکانی دژی پەکەکە کردوە، بەڵام بێ ئاگایی حزبەکەشی لەو کوشتنە دەربڕی. 
هەندێک سەرچاوە باس لەوە دەکەن، کوشتنی ئەم بەرپرسەی تورکیا، ڕەنگە بیانویەک بێت بۆ ڕێگا خۆشکردنی تورکیا بۆ هێرشکردنە سەر پەکەکە و وەکو ئەوەی دژی کەمپی مەخموور دەستی دایە بۆردومانی کەمپەکە، بەڵام تا ئێستا دیار نییە ڕووداوەکە چۆن ڕوویداوە، کە ئایا پەکەکە بەرپرسیارە یان بێ ئاگایە. 
ئاماژەکان دەڵێن "خراپی پەیوەندییەکانی تورکیا و واشنتۆن هیچ یارمەتیدەر نییە بۆ هەڵکردنی چرای سەوزی واشنتۆن بۆ هاوکاری ئەنکەرە، بۆیە ئەنکەرە پەلامارەکانی دەستپێکردوە تا بڵێ گەر واشنتۆن هاوکاریش نەبێت، ئەوکارە هەر دەکات"، بەڵام چەند فاکتەر ئاماژەن بۆ فشار لەسەر ئەنکەرە و گوێ نەدان بە هەڕەشەکانی ئەنکەرە:
یەکەم: پشتیوانی بەردەوام و ناردنی چەک و کەلوپەلی سەربازی بۆ هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) لە ڕۆژئاوای کوردستان، ڕێگری لە داخڵبوونی ئەنکەرە لە گرێ سپی، دروستکردنی ناوچەی ئارام کە ڕەچاوی داخوازییەکانی هەسەدە دەکات.
دووەم: گوێ نەدانی واشنتۆن بە هەڕەشەکانی تورکیا و نیگەرانییەکانی پارتی دیموکرات، بە بوونی هێزەکانی پەکەکە لە شەنگال و کەمپی مەخمور. بە چرای سەوزی عێراق و ئێران.
سێیەم: ناردنی مەسج و پەیامی واشنتۆن بۆ پژاک لە پەیوەست بە کێشەکانی ئێرانەوە لە پاڵ دیموکرات و کۆمەڵە، مەسجێکن ناڕاستەوخۆ پشتیوانییە لە پەکەکە.
چوارەم: سەرەڕای هەموو ئەوانە، بەڵام هێشتا مانای ئەوە نییە، واشنتۆن پشتگیری سیاسەتەکانی پەکەکە دەکات، وەکو چۆن بە ڕەسمیش دژایەتی خۆی لەگەڵ سیاسەتەکانی ئەنکەرە بە تەواوەتی دەرنەبڕیوە، یان هێشتا بڕیاری جددی نەداوە بۆ دژایەتی ئەنکەرە، چونکە گەر ئەو کارەیکرد ڕاستەوخۆ یارمەتی پەکەکە دەدات و لە لیستی تیرۆر دەریدەکات و چەکی پێشکەوتووی پێدەدات، بەڵام لە بەرامبەر سەرەڕۆییەکانی تورکیادا، هێشتا پەکەکەی وەکو گوشار داناوە.
ڕاستە واشنتۆن گەمارۆی ئابوری کاریگەری داناوە و ڕۆڵی هەیە لە دابەزینی نرخی دراوی تورکی و نیگەرانی نزیکبوونەوەی لە مۆسکۆ و قەتەر، دەخالەتی لە لیبیا، تاکڕەوی، ڕێزنەگرتنی مافی مرۆڤ، زیندانی پەرلەمانتاران و دژایەتی لەگەڵ گوللەن، کارتی فشاری واشنتۆن.
بەڵام زۆر جاری تر پەیوەندییەکانی واشنتۆن و تاران بەمشێوەیە خراپبوە، لەگەڵ ڕوودانی ئاڵوگۆڕی ناوچەیی و ڕووداوگەلی گەرم و گرنگ واشنتۆن ڕووی لە ئەنکەرە کردۆتەوە.
بۆیە لە ئێستادا هیچ کام لە ئاماژەکان باسی بەشداری واشنتۆن لە شەڕی قەندیلدا ناکەن و بگرە بێ دەنگیش نابن، کە ئەمە لە قازانجی پەکەکەیە، بەڵام ڕەنگە فاکتەرێک کە زۆر گرنگە وابکات واشنتۆن ڕوو لە ئەنکەرە بکاتەوە و بەشدار بێت یان نەخشەڕێژ بێت لە پەلاماردان یان چاوپۆشی لە کۆنتڕۆڵی قەندیل، ئەگەری شەڕی ئێران و ئەمەریکایە، کە ئاماژەکان زۆرن بۆ ئەو شەڕە.
ئەمەریکا باش دەزانێت پەکەکە، هێزێکە چەندە دژی بیت، بەڵام جاروبار مەیلیت بەلایدا دەچێت، بەتایبەتی کە زۆر پەرجوو دروستدەکات و هێزەکانی وەک ئەمەریکا دەخاتە ژێر کاریگەری خۆیەوە.
مەسەلەن پەیەدە گەورەترین هێز بوو کە لە کۆبانی و رۆژئاوا پەرجوی نواند دژی داعش، یان هەسەدە بوو بارەگای سەرەکی داعش لە (ڕەققە) گرت و (10) هەزار چەکداری داعشی دەستگیرکردوە کە بەشێکیان هاوڵاتی ئەوروپین. ئەوە کارێکە بە عێراق، ئێران سوریا و تەنانەت هاوپەیمانی نێودەوڵەتیش نەکرابوو.
بۆیە ئەمەریکا ئەو وێنە گشتییەی لەبەر چاوە ئەوەش دەزانێت کە پەکەکە لە جەمسەری نەیارەکانی خۆیەتی (تاران، بەغدا، دیمەشق..)، بەڵام بەو بارودۆخەشەوە نە دەست لە پەکەکە هەڵدەگرێت. نە لە ئەنکەرە.
ئەمەریکیەکان ڕوو بە میدیا دەڵێن: ئێمە مامەڵە لەگەڵ پەکەکە ناکەین.
هیچ ڕاستی تێدا نییە، چونکە جەمیل بایک هاوسەرۆکی (کەجەکە) بە خۆمی وت: ئەمەریکا هاتونەتە قەندیل، ئەوەش دەزانین کە ئەمەریکا شەش مانگ جارێک دەچێتە قەندیل و هەموو ئاڵوگۆرییەکی زانیاری لە نێوانیاندا هەیە.
جیا لەوەی واشنتۆن دەزانێت جیا لە پەکەکە، نە (پەیەدە) نە (پژاک) نە (هەسەدە) کە سێ هێزن واشنتۆن یارمەتیان دەکات، بڕیار و ئینیرژی لە پەکەکە و خودی عەبدوڵڵا ئۆجەلان وەکو کارێزمای خۆیان دەناسن، ئەوەش دەزانێت لیستی یارمەتی و چەک و کەلوپەلی سەربازی کە دەگاتە ڕۆژئاوا، ڕۆژی دواتر لە قەندیلە و قەندیل بڕیار دەدات، کێ فەرمانداری هەسەدە یان پەیەدەیە.
بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا. ئەمەریکا نایەوێت لە ڕووی میدیا ئەم ڕوەی خۆی نیشان بدات.
بۆیە ئاماژەکان دەڵێن، ئەوەی شەڕی قەندیل و کۆنتڕۆڵکردنی دواخستوە، نەبوونی چرای سەوزی ئەمەریکا و رێگرییەکانییەتی.
بەڵام ئەمە مانای ئەوە نییە، ئەنکەرە ئەم خەیاڵەی لە مێشکی خۆی دەرکردوە.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی