ئەوەی لەدیمەنی ئێستای عێراقدا دەبینرێت، بەگەڕانەوە بۆ مێژووی ئەو ململانێیه‌ى نێوان لایەنە عێراقیەکان لەسەر گرتنەدەستی دەسەڵات‌و په‌نابردن بۆ تەسفیەکردنی یەکتر لەگۆڕەپانەکەدا، ناو هێنانی گۆڕانکاریی لەسیستەمدا تەنها بەهانەیە بۆ دەستبەسەرداگرتنی تەواوی کێکی دەسەڵات‌و ئاوتکردنی نەیارە، بەکارهێنانی هاوڵاتی‌و هاتنەسەرشەقام مەسەلەیەکی تائیفی‌و پابەندبوونی ئەو کلتورە ئاینی‌و فەتوای ڕابەریەتەیە دوای کەوتوون، ئەگەرنا هاوڵاتی بۆ ماف‌و قوتی خۆی بێتە شەقام چ پێویستی بەبڕیاری موقتەدایە هەرکات بخوازێ بچنە شەقام‌و هەرکات نەخوازێ چۆڵیکەن، دوای ئەوە سەرچاوەی گەندەڵی لەئەنجومەنی وەزیرانەو لایەنی جێبەجێکارە، بۆچی دەبێت خەڵک بچێته ناو پەلەمان؟!
ڕێگه‌ی دەربازبوون لەعێراق‌و گۆڕینی سیستمی سیاسی تێیدا، فڕێدانی تەواوی سیستەمی تائیفی‌و میلشیاییە. هەر قسەیەک لەسەر چاکسازیی‌و گۆڕینی سیستمی سیاسی لەعێراق لەڕێگەی پیاوێکی ئاینی گشتگیرەوە کە گیرفانی ئاوساوە لەتاڵانکردن بەدرێژایی ساڵانی پرۆسەی سیاسی، قسەکردنی لەسەر هەر گۆڕانکارییەک، هەرچەندە بچووک بێت، لەباشترین حاڵەتدا تەنها دروشمە.
تا دوێنێ بزوتنەوەی سەدر یەکێکبوو لەپایەکانی گەندەڵی، یەکێکبوو لەپایەکانی پێکهێنانی هەموو حکومەتەکان کە بەجەعفەری، مالیکی، عەبادی دەستیپێکرد، بەعەبدولمەهدی‌و بەکازمی کۆتایی دێت. تەنها دەنگ لەسەدرەوە دەبیسترا بۆ ڕزگارکردنی ئەو حکومەتانەو پشکەکانی لەوەزارەت‌و پۆستە تایبەتەکان.
ئەمڕۆ دوای گێژاوی سیاسی ئەم ڕەوتە پۆپۆلیستییە، بەدەستلەکارکێشانەوەی نوێنەرانی لەئەنجومەنی نوێنەران، بەدوای چیدا دەگەڕێت کە لەتوانایدا نەبوو دەستینەکەوت لەپەرلەمان بەگەیشتن پێی بەهەڕەشەی زەقکردنەوەی دەمانچەی میلیشیاکانی‌و خۆپیشاندانەکانی گروپەکەی‌و بەهەماهەنگی لەگەڵ هێزە ئەمنییەکانی کازمی‌و بەدروشمی چەواشەکاریی لەڕاپەڕینی تشرینیەکان دەرکەوتن پۆپۆلیستە.
سەدر كۆمەڵگە پاڵدەنێتە لێواری چەقۆ، دەریخستووە كە ناتوانێت پرسی دەسەڵاتی سیاسی چارەسەربكات، چونكە عێراق بەسەر خاکی میلیشیاکاندا دابەشبووە. هەرکەسێک پێیوایە کودەتای سەربازی ڕوودەدات‌و بەپاڵپشتی گروپی سەدر ڕودەدات‌و کاردەکات بۆ گۆڕینی تەواوی سیستەمی سیاسی لەعێراقدا، بەدحاڵی بوونە لەوانەی "دەوڵەت‌و شۆڕش" سەبارەت بەدەوڵەت.
هەر لەسەر ئەم زەمینەیە هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان‌و ئەنجامدانی هەڵبژاردنی نوێ، گۆڕەپانی سیاسی ناگۆڕێت، یان باشتر بڵێین لەململانێی دەسەڵات لەنێوان ئەو باڵە بۆرژوازییانەی کە سیستمی ئیسلامی سیاسی نوێنەرایەتی دەکەن. ئەنجامی هەڵبژاردن هەرچییەک بێت، نە دۆڕاوی ئەو هێزانەو نە براوە ناتوانن حکومەت پێکبهێنن‌و هەمان سیناریۆی ئێستا دوبارە دەبێتەوە. "سندوقەکانی هەڵبژاردن لەدەوڵەتە شکستخواردووەکان ناتوانن هاوڵاتیانیان بپارێزن - نوام چۆمسکی" بەڵکو بەدەمانچەی میلیشیاکان بڕیاری لەسەر دەدرێت.
ڕەنگە سەدر بچێتە "هەڵبژاردنی نوێ" تەنها بۆ ئەوەی ڕووخساری خۆی ڕزگاربکات‌و لەو چەقبەستووییە سیاسییە دەربچێت کە لەدوای دەستلەکارکێشانەوەی جێگرەکانیەوە خۆی تێداداناوە، نەک بۆ ئەوەی سیستەمی سیاسی یان تەنانەت دیمەنی سیاسی بگۆڕێت، ئەمەش ئەوەیە کە هەمووان ئاگادارن. سەبارەت بەهێزە سیاسیەكانی تریش، كاتێك پرسی هەڵبژاردن دەوروژێنن، بۆیان دەردەكەوێت كە بۆ چارەسەركردنی قەیران نییە، بەڵكو بۆ ئیدارەدانی قەیرانەكەو دواخستنی سەرهەڵدانییەتی.
ئەزمونی عێراقیەکان لەگەڵ سەدردا کەم نییە، بەوپێیەی ئەو لەماوەی هەموو ئەو ساڵانەدا ڕۆڵێكی گەورەی هەبووە لەڕزگاركردنی پرۆسەی سیاسیدا بەتێكەڵكردنی گروپەكەی لەهەموو ئەو خۆپیشاندان‌و ناڕەزایەتیە گەورانەی كە تەختی دەسەڵاتیان هەژاند، لەسەرەتای 2011، پاشان خۆپیشاندانەکانی 2015و دوای ئەمە شکستی ئەو بوو لەناڕەزایەتییەکانی 2018، کە دوایینیان هەماهەنگی لەگەڵ هێزە ئەمنییەکانی کازمی بوو بۆ سەرکوتکردنی ڕاپەڕینی ئۆکتۆبەرو هەوڵدان بۆ کوژاندنەوەی لەڕێگەی کڵاو شینەکانەوە.
ئەو پرسیارەی لەلای ئەوانەی خەیاڵ دەکەن یاخود ئەوانەی چاوەڕێی گۆڕینی سیستمی سیاسی لەسەدر دەکەن، ناپرسن ئەم میلیشیا ڕێکخراوانەی سه‌در لەکوێوە پارەیان بۆ دابیندەکرێت‌و جیاوازییان چییە لەگەڵ میلیشیاکانی عەسائیبی ئەهلی حەق، بەدرو ئەوانی تر لەلایەنی داراییەوە! بۆ مەلەفی دارایی ئەم میلیشیایانە ناکاتەوە؟ ئەگەر بودجەی ئەم میلیشیایانە ببڕدرێت، لەباشترین حاڵەتدا جگە لەجەنجاڵی میدیا هیچی تریان بۆ دەمێنێتەوە؟
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی