حەشدی شەعبی‌و سوپای مەزهەبی

7 کاتژمێر پێش ئێستا

لەتیف فاتیح فەرەج

پێشئەوەی باسی حەشدی شەعبی بكەم، دەمەوێ‌ چیرۆكی حەرەس قەومی بیری خوێنەر بخەمەوە، حەرەس قەومی لەساڵی 1963 دروستكران، لە 18ى 5ى 1963 یاسایەكی 14ی مادەییان بۆ دەرچوو، یاساكە دەڵێت، "حەرەس قەومی هێزێكی میللی ڕێكخراوی مەشقپێكراوە.......... گەل خۆی دروستیكردوە، تا ژیانێكی سەربەست‌و ئازادانە بژی"، دواتر ئەو حەرەس قەومیانە ئەوەی نەشیا بەكوردیان كرد، لەبەغدایش قەسابخانەیان بۆ شیوعی‌و خەڵكی دیكە چێكرد.

حەرەس قەومی میلیشایەكی سونەمەزهەبی توند ڕەو بوون ن دەشێت شیعەشیان تیا بووبێت ، بەڵام ئەم میلیشیایە هیچ خێرێكی بۆ عیراق نەبوو جگە لە برینێكی دیرۆكی كە تا ئێستاش ئەم وڵاتە پێوەی دەتلێتەوە.

دوای نزیكەی 50 ساڵ لەو دیرۆكە، ئەمجارە شیعە گروپە شیعیەكان بەپاڵپشتی ئێران‌و سەید عەلی سیستانی‌و سەرانی شیعەی عێراق، حەشدی شەعبیان دروستكرد، حەشدی شەعبی وێڕای شەڕی داعش‌و قوربانی‌و كوژراوی زۆر، پەلاماری سوننەو هەروەها كوردیشی داوە، لەناو خۆشیاندا دەیان گروپی ناتەباو ناكۆكن، هەرچەند سەركردایەتیەكی هاوبەشیان هەیە، بەڵام بەهیچ كلۆجێك هەموو پابەندی بڕیارەكانی ئەو سەركردایەتیە نابن.

حەشدی شەعبی زیاتر وەك سوپایەكی مەزهەبی شیعە دەردەكەون، ئێستا نزیكەی 100 هەزار چەكداریان هەیەو خاوەنی هەموو جۆرە چەكێكن، بەهیچ شێوەیەك لەژێر فەرمانی سوپاو سەرۆكی حكومەت‌و سەرۆكی كۆماردانین، تائێستا یاسای حەشدی شەعبی دوجار خوێندنەوەی بۆكراوە، بەڵام لەمپەڕو ڕێگریی زۆر هەن لەبەردەم دەرچونی یاساكەدا.

بۆ خوێندنەوەی سێیەم‌و دەرچونی یاساكە، كە وەك وتم زۆر ئەستەمە دەربچێت، سەركردایەتی حەشد داوای لەپەرلەمانتاران كردوە بەجلی حەشدەوە بچنە پارلەمانەوە، هەروەها داوای ئەوەشیكردوە، ئەو په‌رلەمانتارانەی دەیانەوێت بەو جلەوە بچن پێوانەی قەدو بەژن‌و باڵای خۆیان بنێرن تا بەو پێوانەیە جلوبەرگیان بۆ بنێردرێت، لیستێكم لایە تائێستا 109 پارلەمانتاری شیعە ناردویانە، ڕەنگە چەند ناوێكی تریش بینێرن، بەڵام بەگشتیی شیعە نزیكەی 180 په‌رلەمانتارن، دیارە ژمارەیەكی زۆر لەتەك ئەو سیاسەتە نین، بەباوەڕٍی من ئەستەمە خوێندنەوەی سێیەم بەئاسانی بۆ یاساكە بكرێت، هەر ڕەنگە سەرۆكایەتی پارلەمان نەتوانن بەئاسانی بیخەنە بواری كار بۆكردنەوە، لەبەرئەوەی سەرۆكایەتی لەسوننەیەك مەحمود مەشهەدانی، شیعەیەك موحسن مەندەلاوی، كوردێك شاخەوان عەبدوڵڵا پێكهاتوە، سونەو كوردیش لەسەرۆكایەتی تائێستا ڕازی نین بەوەی بخرێتە بەرنامەی كارەوە، ئەگەر بشخرێت، دیسان بەئاسانی تێناپەڕێت.

گریمان خرایە بەرنامەی كارەوە، لەپه‌رلەمانیش دەنگی لەسەردرا، ئایا دەسكەوتی ئەم یاسایە بۆ عێراق‌و بونی ئەم میلیشیایە بۆ ئێستای عیراق چییە، ئەمریكا بەیاساكە ڕازی نییە، ئەگەری زۆرە بەشێك لەو میلیشیایانە بكەونە شەڕەوە لەگەڵ ئیسرائیل‌و بەرزەبری ئیسرائیل بكەون.

كوردو سوننە لەعێراق بەبونیان ئاسودەنین، لەناو شیعەدا كەسانی زۆر هەن نایانەوێ‌ بەوجۆرە هەبن، كەواتە بونی ئەو میلیشیایەو بەیاساییكردنی دەبێتە هۆی سەقامگیریی یان تێكدانی عێراق، ئەمە ئەو پرسیارەیە كە پێویستە سەرانی شیعەی عێراق بەئاوەزەوە وەڵامی بدەنەوە، خۆ ئەگەر لەدواجاردا حەشدی شەعبیش بەهەمان ڕێگه‌ی حەرەس قەومیدا بڕۆن ئەوە كارەسات دەبێت بۆ عێراق بەگشتیی‌و شیعە بەتایبەتی.

سیاسەتی شیعە بەگشتیی لەعێراق بەشێوەیەكی ناجۆر بەڕێوەدەچێت، ئەوان بەخشكەیی دەیانەوێت بەغداو زۆر ناوچەی دیكەی سونەنشین‌و تەنانەت ناوچە دابڕێنراوە كوردستانیەكانیش پڕ شیعە بكەن‌و شیعەی تیا بكەنە زۆرینە، ئەوە جگە لەهەوڵی بەیاساییكردنی حەشد، ئەمەش عێراق ڕوبەڕوی مەترسی گەورە دەكاتەوە، ئەو هێزو لایەنەش كە تێیدا زەرەرمەندی یەكەم دەبێت شیعەیە، من چەند ساڵ لەمەوبەریش ئەو مەترسیانەم باسكردوە، شیعە ئەگەر بەئاوەزی حەشد بیربكەنەوە ڕەنگە لەسەرەتادا هەندێك شەڕ بەرنەوە، بەڵام لەكۆتادا كەشتیەكەی خۆیان سەرنخون دەبێت‌و تەفروتونا دەبن، ئەمە هەقیقەتەو هیچی تر.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی