زاڵبونی قەوارەی سیاسیی عیراقی عروبە، مەرگێکی هێواشە بەسەر گەلی کورددا ئەگەر روبدات

06/10/2025

کەژاڵ نوری


هەڵبژاردنی پەرلەمانی عیراق، وەک هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان نییە، لە هەموو روویەکەوە، بایەخێکی ئێجگار زۆر زۆر گەورەی هەیە بۆ بوونی کورد، قەوارەی کوردیی لەنێو عیراقدا، چ وەک گەل و نەتەوەو، چ وەک پارێزبەندی( سیاسیی، ئاسایش، ئابوریی)، بەندە بە چەندایەتی و ئاماری دروستەوە، کە یەکێک لە پێوەرەکانی ئەو ئامارەش، ژمارەی کورسییەکانیەتی لە پەرلەمانی عیراقدا.
تۆ ئەگەر لەنێو هەرێمی کوردستاندا، لە کۆی حیزبەکان نیگەرانیت و ناتەوێ نوێنەرایەتیت بکەن، ئەوە لەنێو چوارچێوەی قەوارەی عیراقدا هاوکێشەکە جۆرێکی دی لێدێت. تۆ ناتوانیت پارێزراوبیت، ئەگەر نوێنەرت نەبێت و ماف و پارێزبەندیت بۆ وەرنەگرێت، وە هەتا ژمارەی نوێنەرەکانیشت زیاتربن، سەنگ و قورسایی و گەورەیی قەوارەی سیاسیی و نەتەوەیی تۆ، لەنێو ئەو کیانە سیاسییەی ناوی عیراقە، زیاتر دەکات.
ئەرێ راستە! تۆ نوێنەرێک دەنێریتە پەرلەمانی عیراق، ئەوەی ژیانی دەگۆڕێت، نوێنەرەکەیە نەک تۆ( بەداخەوە)، ئەو ژیانی تۆ ناگۆڕێت، بەڵکو تۆ ژیانی ئەو دەگۆڕیت و دەوڵەمەندی دەکەیت و، دەیکەیت بە خاوەنی سەدان دەفتەر دۆلار و خانوو ماڵ و ئۆتۆمبیلی گرانبەها و زۆر شتی دیکەش،  وە خۆشت هەر هەژارەکەی جاران دەمێنیتەوە، بەڵام ئەمە هۆکارەکەی ئەگەڕێتەوە بۆ ئەو ژمارە بایکۆتە زۆرەی کە هەموو هەڵبژاردنێک لە لایەن تۆی دەنگدەرەوە ئەکرێت، یاخود دەنگ نادرێت بە کەسی شیاو، بە تایبەت هەموو ساڵێک کۆمەڵێک دەموچاو دووبارە ئەبنەوەو، زۆرینە پیر و عەقڵ دۆگمابووەکانن، یان ئەوانەن کە سوێندیان خواردووە تا ئەمرن، ئەبێت پەرلەمانتاربن و جێگەکەیان چۆڵ ناکەن بۆ گەنج و عەقڵی نوێ و سەردەمیانەو لێهاتوو، لەگەڵ هەموو ئەم راستیانەشدا، بەداخەوە، بەداخەوە، بەداخەوە، تۆی کورد نابێت لەبیرت بچێ، لەنێو قەوارەی سیاسیی عیراقدا، بوونت، مانەوەت، مافت، پارێزبەندییت، ئابورییت، گەشەت، ئاسایشیی نەتەوەییت و  تادوایی، بەندە بەوەی قورسایی سیاسییت هەبێت و، زۆرترین نوێنەر و دەنگت لەنێو قەوارە سیاسییەکەی عیراقدا هەبێت.
بۆ نموونە: ئەگەر پەرلەمانی عیراق چوار سەد کورسی بێت، ئەوە تۆ نزیک بە نیوەی کورسییەکانت هەبێت یان زیاتر، کەواتە بە هیچ شێوەیەک، هیچ قەوارەیەکی قەومی و طائیفی دیکەی ناو عیراق، هیچ حیزبگەلێک ناتوانێت هیچ بڕگە یاسایەک، هیچ ماددەیەکی دەستوریی، لەدژی بوون و کەینونەی تۆ وەک کورد، تێپەڕێنێت. ئەوەی لە پێشوودا لەسەردەمی ڕژێمە سەرکوتکەرە یەک لە دوای یەکەکانی عیراقدا، لە تەعریب و کۆمەڵکوژیی و بێ مافی و سڕینەوەت دەکرا، ئیدی ناکرێت، وەک چۆن لە دوای 2003 وە کورد بە قورسایی سەنگی خۆی لە بەغداد پاراستووەو، هیچ حکومەتێکی دیکەی عیراقیی، بەهۆی ئەو ئامادەیی و بەشدارییە کارایەی کورد هەیەتی لە بەغداد، ناتوانێت جارێکی دیکە بیچەوسێنێتەوە، یاخود پاکتاوی بکات وەک جاران. یاخود هیچ نەبێت دەتوانیت پێش بەو یاسایانە بگریت، کە دژی مافی ژنان و مناڵانە لە هەموو عیراقدا، دژی بە مەدەنی بوونی کۆمەڵگەیە لە هەموو عیراقدا، دژی کوردبوونی تۆیە، وەک زمان و مێژو و کڵتور و ئاداب و جەژنه نەتەوەییەکانت  و کۆی هەموو جموجوڵە کڵتورییەکانت، بۆیە بەشداریکردنت لە ژیانی سیاسیی عیراقدا،گرنگییەکی لەڕادەبەدەری هەیە.
بەم پێودانگە، هیوادام کورد لە هەرێمی کوردستان، بەگەرمی بەشداریی لەم هەڵبژاردنەی پەرلەمانی عیراقدا بکەن، دڵنیابن، نوێنەرانی کورد لە پەرلەمانی عیراق، ئەدا و سیاسەتکردنییان سەنگی مەحەک و قورسایی سیاسیی خۆی هەیە بۆ تۆی کورد لە هەرێم. بەڵام تکایە، بەجوانی پلان و ستراتیژیی فیکریی و سیاسیی کاندیدەکان بخوێنەرەوە و، بەجوانیی کاندیدەکەت دیاری کە، ئینجا دەنگی پێبدە.
وەکو دەڵێن، بەشداری نەکردن و دەنگ نەدان لە هەڵبژاردنەکاندا مافە و، بەشداری کردن، هەم مافە و هەم ئەرک. ئەگەر ئەم وتەیە بۆ هەرێمی کوردستان زۆر راست بێت، ئەوە بۆ ناوچە کوردستانییە کیشە لەسەرەکانی دەرەوەی هەرێم، بە ئاستێک گرنگە، کە بەشداریینەکردنت، کوردبوونت بخاتەژێر پرسیارەوە، کەواتە لەم بارەدا، بەشداری کردنت ئەبێت بە ئەرک و ماف، بەلام بەشداری نەکردنت نابێت بە ماف، بەڵکو دەبێت بە خیانەتی نەتەوەیی و نیشتمانیی گەورە لە خاک و ئاوەکەت. لەبەرئەوەی تا دەنگی کورد لەو ناوچانە زیاتربێت، کوردستانی بوونی خاکەکەت سەلمێنراوتر و کورد بوونی خۆت و شارەکەشت پارێزراوتر دەبێت، دەنگی تۆ لە کەرکوک و موسڵ و خانەقین و ناوچەکانی دیکە، ئەو دۆکیومەنتە فەرمییە هەستیار و گرنگەیە کە بە هەموو قەوارە سیاسییەکانی دیکەی ناو عیراق دەڵێیت، کەرکوک کوردستانییە، موسڵ کوردستانییە، خانەقین کوردستانییە، جەلەولا و ... تاد کوردستانیین و، تەعریب پرۆسەیەکی قێزەونی گۆڕینی دیموگرافیای شارەکانە، کە ئەمەش بەهەموو پێوەرەکانی کۆمەڵگە و سیاسەتی نێودەوڵەتی و جاڕنامەی گەردوونی مافی مرۆڤ و مافی قەوارە و کیانە نەتەوەییەکانی ناو وڵاتێکی خاوەن سیستم و سەروەریی، تاوانە.
بۆیە جارێکی دیکە ئەم قسەیە دووبارە دەکەمەوە لەم نوسینەدا:- ئەگەر بەشداری نەکردن لە پرۆسەی هەڵبژاردنەکانی هەرێمی کوردستاندا، ماف بێت و بەشداریی کردن هەم ماف و هەم ئەرک بێت، ئەوە بەشداریی کردن بۆ پەرلەمانی عیراق،، هەم مافە و هەم ئەرکە و هەم ئەخلاق، بەڵام بەشداریی نەکردن ماف نییە، بەڵکو خیانەتی نیشتمانییە.
من بەپێچەوانەی هەموو هاوڕێ و هەڤاڵە ناڕازییەکانی خۆم، کە داوای بایکۆتکردن دەکەن، داواکارم لە هەموو کوردێکی بەشەرەف، لە هەرێم و لە ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی سنوری ئیدارەی هەرێم، هەڵبژاردنی پەرلەمانی عیراق بە چارەنووسساز بزانن و، نەمانی دەنگی کورد، یاخود کەمبوونەوەی لەو ناوچانە، بە مەترسی لە قەڵەم بدەن. تکایە نەکەن بایکۆت بکەن دەخیلتان بم،  دەستم بە دامانتان، دەنگی ئێوە لە کەرکوک، لە موسڵ، لە خانەقین و .. تاد، تەنانەت یەک دەنگیش بێت، بەڵگەو دۆکیومەنتێکی گەورەی کوردستانی بوونی شارەکەتە، لەبیرت بێ، دەنگت دۆکیومەنتێکی فەرمیی ئەسڵییە کە دەیسەلمێنێت کە ئەو شارەی کە شاری تۆیە، کوردستانییە.
ئاگاداربە، نەبوون و قورساییت لە پرۆسەی سیاسیی ئەو وڵاتە داگیرکەرەی ناوی عیراقە، واتە مەرگی هێواشی تۆ، لەناو ئەو کیانە داگیرکەرەی کە ناوی عیراقە. ئەنفال و کیمیاران و روخاندنی گوند و شارەکانت لەبیربێت، ئەو کیانەی ناوی عیراقە، نابێت لە پرۆسە سیاسییەکەیدا نائامادەبیت، ئەگینا دیسان پاکتاوکردن و کۆمەڵکوژیی رووت تێدەکاتەوە. پەیڕەوکردنی پرۆسەی سیاسیی و پەرلەمانیی لە عیراقدا، شتێکی جیاوازترە لە کۆی هەموو خراپییەکانی هەرێم و، نابێت بە تۆڵەکردنەوەی لاوازکردنی پێگەی کورد لە عیراقدا لە حیزبەکانی خۆمان، کورد لە عیراقدا لاواز دەرکەوێت و قورسایی کەم بکات، جونکە ئەو کاتە نابێت بە تۆڵەکردنەوە بەڵکو دەبێت بە خۆکوژیی.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی