کاتێک چینیە کۆنەکان دیوارە مەزنە بەناوبانگەکەیان هەڵدەچنی ، ( شورای چینی مەزن ) ، مەبەستی سەرەکیان بەدەستهێنانی ژیانێکی پڕ لە ئاشتی و ئارامی بوو بۆ گەلانی چین ، پێیان وابو هەتا دیوارەکەیان زیاتر بڵند و پتەوتربێت ، باشتر دەتوانێت لە هێرش و پەلاماری دوژمنە تەماح کارو داگیرکارەکان بیان پارێزێ ، ئیمپراتۆری چین بەردەوام شانازی بە بنیاتنانی ئەم شورایەوە دەکرد ، وەکو سیمبولی هێزو ئارامی بۆ پاراستنی گەلانی چین ، بەڵام ئەوەی جێگەی سەرنجە ، دوای بنیاتنانی ئەم دیوارە ، تەنها لە ماوەی سەدەیەکدا ، ئیمپراتۆریەتی چین سێ جار توشی هێرش و داگیرکاری بۆوە ، لە هیچ کام لە هێرشەکاندا دوژمنان پەنایان بۆ بڕین و شکاندن ، یان ڕوخاندن و سەرکەوتن بەسەر دیوارەکەدا نەبردوە ، بەڵکو هەرسێک جار ، لە دەرگا و دەروازەکانەوە ، بە هاوکاری پاسەوانەکان دەهاتنە ژورەوە ، لەڕێگەی بەرتیل و ڕێککەوتن ، واتا کڕینی پاسەوانەکان ، تا دواجار چینیەکان لەوە تێگەیشتن ، ئەوە دیوارو شوراکان نین شارستانیەت و گەلان دەپارێزن ، بەڵکو ئاستی دڵسۆزی وهۆشیاری پاسەوان و ئێشک گرو دەرگەوانەکانە .
لێرەوە تێدەگەین ، بۆ ئەوەی وڵاتەکەت بە باشی بپارێزی ، لە مەترسی دوژمنان ، تەنها ئەوەندە بەس نیە ، سنورەکان مین ڕێژ بکەی ، یان شێوازی تەکنیکی کلاسیکی جۆراو جۆر، لە هەڵچنینی دیوارو هەڵکەندنی خەندەق بەکاربێنی ، یان بە شێوەی سەردەم ، سوپاو داموو دەزگای پۆلیس و سیکوریتی و هەواڵگری بەهێزو پتەو دابمەزرێنی ، چونکە هەمیشە دوژمن بەدوای لاوازترین خاڵدا دەگەڕێ ، لاوازترین خاڵ لە پرسی بەرگری و خۆپارێزی ، لاوازی مرۆڤ خۆیەتی ، بۆ یە هەرچەندە دیوارەکان بەرزو سوپاکان بەهێز و دەسەڵاتەکان جێگیرو پتەو خۆیان بنوێنن ، بەڵام هێشتا ” ستەم و نادادی ، دزی و گەندەڵی ، پەروەردەی نا تەندروست و قۆرخکاری ، نابوتکردنی دەسەڵاتی دادوەری ، گەمارۆدان و هەوڵی بێدەنگ کردنی میدیای ئازاد ، بێکاری و هەژاری ، بەرتەسک کردنەوەی ڕوبەری ئازادی ڕادەربڕین ، هەوڵی تاقەت پڕوکێنی حزبە دەسەڵاتدارەکان بۆ چەواشەکردنی کۆمەڵگا و ململانێی ناتەندروستی ناوخۆ …“ . زامنی متمانەو پارێزبەندی نیشتیمانی ، لە ڕەگو ڕیشەوە هەڵدەتەکێنێ و دڵسۆزی تاک و بەکۆمەڵ ، وەک پێشمەرجی بەرگری لە گۆڕ دەنێت .
هەڵچنینی دیواری بەرزو پتەو بە دەوری دروشمە سیاسیە درۆزنەکان ، بانگەشەی نیشتیمان سازی ساختە و ژیانی فیرعەونانە بۆ دەستەبژێرکی سیاسی ، برسی کردن و داماڵینی کۆمەڵگا لە هەموو جوانیەکانی ، هەمیشە دەروازەکان بۆ دوژمنان دەخاتە سەرپشت ، بۆئەوەی لە دەروازەی لێکترازان و ململانێی ناڕەوا ، قبوڵنەکردنی یەکتر و تۆران و توڕەیی ، ڕق و نیگەرانی و ناڕەزایەتیکانەوە ، نەیاران بێنە ژورەوە ، نەک شکاندنی دیوارە وەهمیەکانی سەر سنور .
هیچ دیوارێک هەرچەندە بڵند و ئەستورو پتەویش بێت ، ناتوانێت بەر بە پەلاماری دوژمنان بگرێ ، ئەگەر هەموان لە چوارچێوەی ئەم دیوارەدا ، هەست نەکەن ماف و کەرامەتیان وەکو یەک پارێزراوە ، هەست نەکەن بەشیان هەیە لەم نیشتیمانەدا ، بە تەنها بەرپرسیارنین لە بەخشین و قوربانیدان ، بەڵکوهاوبەشی ڕاستەقینەن ، وەک چۆن لە بەرگری و ڕاپەڕاندنی ئەرکەکاندا ، بە هەمان شێوە لە ماف و خێرو بێرو دەستکەوتەکاندا . چونکە هەستکردن بە نا ئومێدی لە نیشتیمانی خۆتدا ، مرۆڤ نەک تەنها لاوازدەکات ، بەڵکو وەک پڕۆژەیەکی بەردەوام و ئاسان بۆ زەفەر پێبردن ، دواجار مل کەچکردن و تەسلیم بون ئامادەی دەکات .
ئەو دەسەڵاتانەی زیاتر وەبەرهێنان دەکەن ، لە سلکی سەربازی و ئاسایشدا ، لە بری پەروەردەو فێرکردن ، بوجەی زەبەلاح لە هەڵچنینی دیوارەکان و قایمکردنی سنورەکاندا خەرج دەکەن ، لە بری سەرمایە گوزاری ، لە بنیاتنانی مرۆڤی هوشیارو دڵسۆز . لە دوژمنی ئەودیو سنورەکان زیاتر دەترسن و حسابیان بۆ دەکەن ، وەک لەو گەنجە بێ کارو هەژارو بێ ئومێدو بێ هیوایانەی سەرشەقامەکان . چاویان لەسەر پشتیوانی و هاوکاری دەوڵەتانی دونیایە ، لە کاتێکدا دامودەزگاکان و ئۆفیسەکانی دەوڵەتیان پڕکردوە ، لە بۆمبی چێندراو کەمینی هەلپەرست و گەندەڵکاران ، کوچەو کۆڵانی نیشتیمانیان بە کامیرەی چاودێری تەنیوە ، پێیان وایە باشتر دەبینێ و دەیان پارێزێ لە متمانە بە چاوی هاونیشتیمانیان .
ئەم تایپە لە دەسەڵاتداران ، ئەم نیشتیمانە وەک میوانخانەی پێنج ئەستێرە سەیردەکەن ، خۆشیان وەک موسافیری ڕاگوزەر ، سیاسەت وەک دەڵاڵی لە نوسینگەی عەقارات تێگەیشتون ، نەک فەزیلەت و نیشتیمان سازی ، بۆیە بەردەوام بە ئاگاو هەستیارن بەرامبەر : چرپەیەکی ئازاد ، هەناسەیەکی ناڕازی ، خەونێکی ڕزگاری ، خشپەیەکی بەرهەڵستی ، قەڵەمێکی بزۆزو سەرکێش ، کۆمێنتی مێرد منداڵێکی باوک شەهید ، پژمینی ئۆپۆزسیۆنێکی توڕە ، ترپەی پێی سەرهەڵگرتویەکی بێباک ، ڕازو گلەیی بێوە ژنێکی دڵ شکاو ، تەنانەت خشپەی مارو مێرو لە سەر زەوی و ژێر زەوی . کەچی لەبەرامبەردا هەڵتۆقینی ئەو هەموو ملیۆنێر و ملیاردێرە قات لەبەرە پۆشتەو پەرداخە بێ مۆڕاڵانە نابینن ، بە ناونیشانی سەیرو سەمەرەی جۆراوجۆرەوە ، وڵاتیان سیخناخ کردوە بە کۆمپانیای دزی و تاڵانی ، یان ئەو هەموو میدیا زەبەلاح و میدیاکارە فەیکانەی لەسەر بوجەی گشتی دەلەوەڕێن ، کەچی بەردەوام خوێ دەکەنە ناو زامەکانی نیشتیمان و ژەهر دەکەنە قوڕگی نوساوی ڕاستیەکان . پرسیارە جدیەکە ئەمڕۆ ئەوەیە ، ئەرێ بەڕاست دژە درۆن زیاتر پێویستە ، لە هەلومەرجێکی ئاوادا ، یان ڤاکسینی دژە درۆ ؟.
لە کۆتایدا ، دیواری ڕاستەقینەو هێڵی پێشەوەی پاراستنی نیشتیمان ، لە قوڕو بەردو ئاسن و پۆڵا دروست ناکرێ ، دڵنیابن پەیوەست نیە بە بەرزی و نزمی ، ڕەقی و نەرمی ، زۆری و کەمی هێز ، جۆرو تەکنیکی بەرگری و تەکنۆلۆژیای سەربازی ، یان بینەرو ڤۆڵۆوەری کەم و زۆری میدیایی ، بە قەد ئەوەی پەیوەستە بە بیرکردنەوەی ئازادو ویژدانی زیندو ، مرۆڤی دڵسۆزو ئازا وهۆشیار ، خاوەن پەروەردەو مۆڕاڵی بەرز ، لە گەڵیدا کۆمەڵگای دیموکرات و ئازادی ڕاستەقینەی دادپەروەر ، ڕۆڵی کاریگەر دەگێڕێ لە بنیات نانی ئارامی و ئاسایاشی نیشتیمانیدا ، کە هەرگیز بوار بۆ کڕین و فرۆشتنی ئەم تایپە لە مرۆڤ ، ( شا بێ یان گەدا ، دەرگەوان و پاسەوان بێ یان وەزیرو گزیرو پەرلەمانتار ، میدیاکاری پڕۆفیشناڵ بێت یان پەیجەوان ) ، لە هیچ بارو دۆخێکدا بەردەست نابێت . کۆنفۆشیۆس دەڵێت : ” چاککردنی دەوڵەت لە چاککردنی مرۆڤەوە دەستپێدەکات ، وە چاککردنی مرۆڤ لە چاککردنی دڵ و دەرونیەوە “ . کاتێک دڵەکان کز دەبن و دەکوژێنەوە لە بێ ئومێدی و نامرادیدا ، ئیتر هیچ دیوارو شوراو میدیاو دژە درۆن و سوپایەک فریامان ناکەوێ ، کاتێکیش کۆمەڵگا لە پاڵەخۆدا پتەو ئاسودەو دڵنیاو دادپەروەرو یەکگرتوو ئارام بێت ، هاوڵاتیەکانی هەست بە ئاسودەی بکەن ، ماف و کەرامەتیان پارێزراوبێ ، هیچ جۆرە دوژمن و گروپ و پیلان و درۆن و سوپای داگیرکەرو هێزی عەسکەرو عەنتەری بەرەی دیکتاتۆران نایترسێنێ .
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی