چۆن لە پەیامەکەی ئۆجالان تێبگەین؟

08/05/2019

سەلاح خدر

لە دوو ڕۆژی ڕابردوودا چەند شرۆڤەی جیاواز بۆ دیدار و پەیامەکەی ٢ی ئایاری ئەمساڵی ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالان کرا، شۆرڤەکان بەپێی هێڵە سیاسیەکان جیاوازن، هەرچی تورکیا و ئەو دەوروبەرە سیاسیانەی بە میدیاکانیشەوە لە ئەنقەرەوە نزیکن، دەیانهەێت دیداری ٢ی ئایار لە بەرژەوەندی سیاسی و دەستکەوتە کاتیە حزبییەکانی خۆیان لەقازانج پڕۆسەی هەڵبژادنەکان شرۆڤە بکەن، کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) هەر ڕۆژێک دواتر ڕاگەیاندنی خۆی لەوبارەیەوە بڵاوکردەوە و ڕاستی پەیامەکەی ئۆجالانی وەک خۆی بۆ خەڵک شرۆڤە کرد و گوتی: ته‌نیا بۆ كۆتایی هێنان به‌ فشارەکانی ڕایگشتیی ناوخۆ و ده‌ره‌وه‌ كه‌ به‌ به‌رخۆدانی مانگرتوان هاتووه‌ته‌ ئاراوه‌، پارێزه‌ران ڕه‌وانه‌ی ئیمڕاڵی كراون و گۆشەگیری کۆتایی نەهاتووە.

دیداری ٢ی ئایار ئەنجامی بەرخۆدانی گەلی کورد و دۆستانیەتی، ئەنجامی ئەو مانگرتانەیە کە بەپێشەنگی لەیلا گوڤەن و هەڤاڵانی لە کوردستان و جیهان و زیندانەکان تا ئێستاش بەردەوامی هەیە، ئەنجامی تێکۆشانەکانی دایکانی ئاشتیە کە لە باکوری کوردستان و تورکیا بۆ هەڵگرتنی گۆشەگیری و ئازادی ئۆجالان شەو و ڕۆژ لە کوچە و کۆڵانەکان ڕوبەڕووی هێرشی هێزە ئەمنیەکانی دەوڵەت دەبنەوە.

ئەو مانگرتنە و سووربونی گەلی کورد لە خەباتی ئازادی دا بوو کە زەبری کەمەرشکێنی لە ئاکەپە و ئەردۆغان دا و لەهەڵبژاردنە لۆکاڵیەکانی ٣١ی ئاداردا تێکیشکاند.
گەلی کورد و ڕێبەر ئۆجالان باش تێگەیشتوون لەوەی کە سیاسەتی لەناوبردن و نکۆڵیکردنی ئاکەپە و دەوڵەتی تورک  بەرامبەر کوردان نەگۆڕاوە، ئەو زهنیەتە دەسەڵاتدارەی ٨ ساڵە گۆشەگیری دژواری بەسەر ئۆجالان دا سەپاندووە، ئێستاش هەمان زهنیەت دەسەڵاتدارە، سیاسەتی نکۆڵیکردنی کوردان لەلایەن ئاکەپەوە بەتایبەتی دوای هاوپەیمانی لەگەڵ پارتی ڕەگەزپەرسی تورکی (مەهەپە) دژوارتر بوو، دەنگی مەهەپە بەئاشکرا لە گەروی ئاکەپەدا دەبیسترا ، وەک چۆن ئەردۆغان نکۆڵی لە بوونی کورد و کوردستان کرد و گوتی "کێ دەڵێت کوردم بابچێت بۆ باکوری عێراق" تەنانەت ئەو کوردە فریوخواردوانەش کە کەوتبوونە ژێر کاریگەری پڕوپاگەندەکانی ئاکەپەوە  بەڕێکەوتنی ئاکەپە - مەهەپە نیگەران ببوون، هەربۆیە لە هەڵبژاردنە لۆکاڵیەکاندا سزایان دا، ئاکەپەش لە ئەنجامی هەڵبژاردنەکاندا تێگەیشت کە چی زەبرێکی لێکەوتووە.
(ئایا دانوستاندن و دیالۆگ لەئارادایە؟)

ئاکەپە و ڕاگەیاندنەکانی تورکیا و چەند حزبێکی باشوور و زۆرێک لە ڕاگەیاندنە کوردیەکان بە زانایی یان نەزانی دەیانهەوێت تابلۆیەکی وا نیشان بدەن کە قۆناغێکی نوێی ئاشتی لە تورکیا بە دەستپێشخەری ئەردۆغان دەست پێدەکات و سیاسەتی ئاکەپە بەرامبەر کورد نەرم دەبێت و کوردیش پێشوازی لێدەکات، دەخوازن پەیامەکەی ئۆجالان وەک دانوسان لەگەڵ تورکیا و ڕێکەوتن لەگەڵ ئەردۆغان نیشان بدەن، لەکاتێکدا خودی ئۆجالان هەرلەسەرەتای پەیامەکەیەوە دەڵێت (پێویستە بزاندرێت کە ئەم دەقە نە دەقێکی دانوستاندنە و نە دەقێکی ڕێکەوتنە).

 لە دیداری ٢ی ئایاردا نیازی تەکتیکی تورکیا بەئاشکرا دەبینرێت، لەوەدا کە دوای ٨١٠ جار ڕەدکردنەوەی داخوازی پارێزەران بۆ دیتنی ئۆجالان تەنها ڕێگە بە ٢ پارێزەر دراوە بچنە ئیمراڵی، ڕێگەشیان نەداوە پارێزەرەکان هیچ کاغەز و قەڵەمێک لەگەڵ خۆیان ببنە ژورەوە و هیچ شتێک بنوسن، ڕێگەیان نەداوە سێ گیراوە سیاسەکانی دیکەش ببینن، پاش ٤ ڕۆژ پەیامەکەی ئۆجالانیان گەیاندووەتە دەستیان، هەر ڕۆژی شەشی ئەم مانگە لەوکاتەدا کە پارێزەران لێدوانی چاپەمەنیان دەدا، دەسەڵاتدارانی تورکیا ڕێگەیان نەدابوو بە کەسوکاری ئۆجالان بچنە ئیمراڵی و ئۆجالان ببینن، وەک پارێزەرەکان خۆشیان دەڵێن، ئەوی ئێمە بینیمان کەشتی هەڵگرتنی گۆشەگیری سەر ئۆجالان نەبوو، چونکە تا ئەم دەقەیەش تیڤی و ڕادیۆ و ڕۆژنامەی و ناردن و وەرگرتنی نامەی لە ئۆجالان قەدەغەکراوە. 

کەواتە هیچ زەمینەیەکی ڕەخساو بۆ دانوسان لەئارادا نیە، بەڵکو ئەردۆغان دەمامکێکی نوێی بەستوە و دەیهەوێت دیسان گەمەیەکی چەپەڵ بکات.
پێداگری ئۆجالان لەسەر ئاشتی و بەتایبەت جەختکردنەوە لە نەخشەڕێی چارەسەری ٢٠١٣ی نەورۆزی ئامەد تا لێکتێگەیشتنی ٢٨ی شوباتی ٢٠١٥ ی دۆڵمەباخچە، نیشانەی سووربونی ئۆجالان و پەکەکەیە لە سیاسەتی چارەسەری ئاشتیانەی پرسی کورد، بەڵام کاتێک ئەردۆغان زانی ناتوانێت ئامانجە تەکتیکیەکانی خۆی بەرامبەر کوردان بپێکێت و دانوسانەکان دەچێتە قۆناغێکی جدیەوە، مێزی دانوسانەکانی تێکدا و لە ٢٤ی مانگی نیسانی ٢٠١٦ دا لە ئەدەنە ڕایگەیاند کە هیچ شتێک نیە بەناوی لێکتێگەیشتنی دۆڵمەباخچە، چونکە ئەردۆغان لە لوتکەی دکتاتۆریەتدایە، بێگومان هیچ کات دکتاتۆرەکان ئاشتی لە بەرژەوەندی خۆیاندا نابینن، بەڵکو هەردەم هەوڵ دەدەن بۆ مانەوەی خۆیان لەدەسەڵاتداری لەجێی ئاشتی زەبری زەنگ پیادە دەکەن، سەرکەوتنی ئاشتی تێکشانی دکتاتۆریەتە.

(پەیامی ئاشتی ئۆجالان و  تێکدانی گەمەکانی ئەردۆغان)

ئۆجالان لە پەیامەکەی ٢ی ئایاردا ڕوو لە دەوڵەتی تورک دەڵێت (دەتوانین کێشەکانی تورکیا و ناوچەکە بە ئارامی چارەسەر بکەین، واتا بە عەقڵ و سیاسەت و هێزی کولتووری نەوەک بە شەڕ و بەکارهێنانی تووندووتیژیی فیزیکی)، لێرەدا ئۆجالان مافی پاراستنی ڕەوای لە کورد نەسەندوەتەوە بەڵکو ڕووی خیتابی لە دەوڵەتی تورکە کە ناتوانێت بەشەڕ و توندوتیژی بەردەوام بێت و دەبێت ڕێبازی دیموکراتی بەبنەما بگیرێت، وەک کەجەکەش دەڵێت (ئه‌م هه‌ڵسه‌نگاندنانه‌ كه‌ ڕێبه‌ر ئاپۆ وه‌ك هه‌ڵوێستی خۆی ڕایگه‌یاند، له‌ بنه‌ڕه‌تدا په‌یامێكه‌ بۆ توركیا و هێزه‌ دیموكراتییه‌كان و گه‌لان، بانگی ئۆجالان به‌ته‌واوی هه‌وڵدانه‌ بۆ گرتنه‌به‌ری ڕێبازه‌كانی دانوستانی دیموكراتی له‌سه‌ر بنه‌مای ئاشتی و چاره‌سه‌ریی دیموكراتی) قۆناغی ئاشتی کەلە ٢٠٠٩ وە لە ئۆسلۆ دەستی پێکرد تا کۆتایی بەدەستپێشخەری ئۆجالان و پەکەکە بووە.

ڕێی تێدەچێت ئەردۆغان بیهەوێت گەمەیەکی دیکەی بکات و دیداری ٢ی ئایاری ئیمراڵی بۆ مەرامێکی سیاسی بەکاربهێنێت، چونکە ئەو باش دەزانێت بەسیاسەتی ڕەگەزپەرستی، دەنگی کوردی لە دەستداوە، یەک کورد نیە لە باکور بەداگیرکردنی عەفرین لەلایەن تورکیاوە خۆشحاڵ بێت، ئەردۆغان لە ئەنجامی هەڵبژاردنە لۆکاڵیەکاندا تێگەیشت لەوەی کورد هێزی بنچینەیی گۆڕانکارییەکانن لە تورکیا و دەتوانن هاوسەنگیەکان بگۆڕن.

چونکە ئەردۆغان سیاسەتی خۆی لەسەر ئەساسی شەڕ و ڕەگەزپەرستی داڕشتووە، ئێستا لەبەردەم دوو ڕیانێکدایە، لەوەی هەوڵ بدات کوردەکان ڕازی بکات کە ئەمەش مەحاڵە، لەوەی دەستبەردان یان بەردەوام بێت لە شەڕ و کارکردن لەسەر شۆڤێنیزمی تورکی، بەم شێوەیە پەیامی ئاشتی ئۆجالان گەمەکانی ئەردۆغانی تێکدا و خسویەتیە گێژاوەوە.
ئەگەر ڕیالیستانە سەیری دۆخەکە بکەین و تێگەیشتنمان هەبێت بۆ پەیامەکەی ڕێبەر ئۆجالان و کەجەکە و ئەو هۆشیاریەی کۆمەڵگای کورد لە باکوری کوردستان هەیەتی، ئەوا ڕوون دەبینین کە ئەردۆغان ناتوانێت گەمەیەکی دیکە بکات و کوردان فریو بدات، کورد بۆیە لەگەڵ جەهەپە ڕێکەوت تا کۆتایی بە دکتاتۆریەتی ئەردۆغان پێبهێنن، ئەوە بڕیارە و گەڕانەوەی بۆ نیە، هەدەپە لەوبارەیەوە هەڵوێستی نەگۆڕی خۆی ئاشکرا کرد و گرێدراوی ستراتیژی خۆیەتی، سەزای تەمەلیی هاوسەرۆکی هەدەپە دوێنێ سێ شەممە گوتی (دوێنێ هەڵوێستمان چی بووە ئەمڕۆش هەر ئەوە دەبێت).

(پەیامی ئۆجالان بۆ سوریا و ڕۆژئاوا و هێزە نێودەوڵەتیەکان)
هەرچی پەیوەندی بەپەیامی ڕێبەر ئۆجالانەوە هەیە لەمەڕ سووریا، جەختکردنەوەیەتی لە پەیامەکانی پێشووی کە گرتنەبەری ڕێبازی دیموکراتییە بۆ چارەسەری کۆنفیدراڵێزمی دیموکراتی لە سوریا و ڕۆژئاوای کوردستان.

پەیامی ئۆجالان نەک تەنها بۆ کورد بەڵکو بۆ هەموو گەلانی سوریای و هێزەکانی ناو سوریایە بە (ئەمەریکا و ڕووسیا)وە کە بەڕێکەوتن لەگەڵ هێزەکانی سوریایی دیموکراتی و مەجلیسی سوریایی دیموکراتی، وەک خۆی دەڵێت ( بە شێوەیەک کە دووربێت لە فەرهەنگی پێکدادان، لە چوارچێوەی یەکێتیی سووریا و بە مسۆگەرکردنی دەستووری سووریا، بە لەبەرچاوگرتنی دۆخ و پێگەی هەنووکەیی و بە شێوەیەکی دیموکراسی گەیشتن بە چارەسەر بکرێتە ئامانج).

ئۆجالان باش لە هەستیاریەکانی تورکیا لەمەڕ ڕۆژئاوای کوردستان تێگەیشتووە، ئەو لە ساڵانی ڕابردووشدا پەیامی ئەوەی دابووە ڕۆژئاوا کە هێزی خۆیان تەدارەک بکەن بەڵام خۆیان لەهەرجۆرە شەڕ و پێکدادانێک لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ بپارێزن، ئەوەشمان لە خیتابی سیاسی ڕۆژئاوای کوردستان دا بینی، چونکە هەرچی تورکیایە هەوڵ دەدات سوریا و ڕۆژئاوا لە شەڕ و ئاڵۆزیدا بهێڵێتەوە، چونکە بوونی ئەو لەسووریا و ڕۆژئاوا بەندە بە بەردەوامی شەڕەوە، هەربۆیە هەمیشە کاری پەلکێشکردنی کوردانی ڕۆژئاوا بووە بۆ شەڕێکی ماڵوێرانکەر، وەک ئەوەی لە کۆبانێ و عەفرین بینیومانە، لەئێستادا هەڕەشە و مەترسیەکانی داگیرکاری تورکیا لەسەر کانتۆنەکانی دیکەش نەڕەویوەتەوە.

(گفتوگۆکانی هەسەدە و تورکیا)

لەگەڵ ئەوەشدا لەئێستادا بەشێوەیەکی سنوردار و بەناوبەینکاری ئەمەریکا گفتوگۆ لەنێوان ئیدارەی خۆسەری دیموکراتی ڕۆژئاوای کوردستان و باکوری سوریا لەگەڵ تورکیا هەیە، هاتن و چوونی "جیمس جێفری" نوێنه‌ری ئیداره‌ی تره‌مپ بۆ سووریا لەنێوان تورکیا و ڕۆژئاوای کوردستان بۆ هەمان مەبەستە، ڕۆژی یەکشەممە ٥ی ئایار یاریده‌ده‌ری وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا، دێنیس ناتالی، لەبارەی ئامانجی واشنتن له‌ سووریا رایگەیاند "هاریكاری دیپلۆماسی له‌گه‌ڵ توركیا به‌رده‌وام ده‌بێت بۆ دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌رێكی گونجاو كه‌ نیگه‌رانییه‌كانی توركیا به‌ هه‌ند وه‌رده‌گرێت، به‌ڵام له‌هه‌مان كاتدا هێزه‌كانی سووریای دیموكرات كه‌ هاوبه‌شمان بوون و، رۆڵێكی گرنگیان گێڕاوه،‌ ده‌پارێزێن".
لە چەند ڕۆژی ڕابردوشدا مەزڵوم کۆبانێ فەرماندەی هەسەدە ڕایگەیاند کە گفتوگۆمان لەگەڵ حکومەتی تورکیا دەستپێکردووە و دەمانەوێت کێشەکان بەدیالۆگی ئاشتیان چارەسەر بکەین، تەئیکیدی لەوەش کردەوە کە دەبێت عەفرین بگەڕێنێتەوە بۆ خەڵکەکەی خۆی، ئۆجالانیش هەمان شتن دەڵێت، پەیامەکەی ئەو لەوبارەیەوە هەوڵدان بۆ نەرمکردنی تورکیا و هاندانی ئەو گفتوگۆیانە و چارەسەری دیموکراتی بۆ سوریا بەمسۆگەرکردنی مافی کورد لەدەستووری نوێ دا. 

ئەو پێکە و دیفاکتۆیەی ئێستا لە ڕۆژئاوای کوردستان و باکوری سوریا هەیە، بەرهەمی ساڵانێک خەبات و تێکۆشانی خودی ئۆجالانە لە سوریا، هەربۆیە پەرسپەکتیڤەکانی ئەو بۆ چارەسەری و پێشکەوتنەکان لەلایەن کورد و سوریەکانەوە بەجیدی دەگیرێت، ئەمەریکاش گەیشتووەتە ئەو قەناعەتەی کە ناتوانێت کاریگەری ئۆجالان و پەکەکە لەسوریا لەبەرچاو نەگرێت.

(پەیامی ئۆجالان بۆ باشووری کوردستان)
بەگشتی دەتوانین بڵێن ئەو ئاشتیەی ڕێبەر ئۆجالان داوای دەکات، ئاشتیە بۆ هەرچوار پارچەی کوردستان کە بەئیرادەی کوردان خۆیان و بەمسۆگەرکردنی مافە نەتەوەیی و نیشتمانیەکان بێت، پەیامی ئۆجالان ئاڕاستەی دەسەڵاتدارانی باشووری کوردستانیشە چونکە بەرلەهەرشت پێویست بەئاشتی ناوخۆیی هەیە، ئاشتی کورد - کورد ئاشتی لەنێوان هەر چوارپارچەی کوردستان.

پێگەی هەرێمی کوردستان لەبەر هەڕەشەی لەناوچووندایە لەلایەن تورکیا، عێراق و ئێرانەوە لە ڕیفراندۆم دا ئەو ڕاستیە بینرا، بۆیە پێویستە دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستان سیاسەت و پەیوەندیەکی نوێ لەگەڵ تورکیا داڕێژن، سیاسەتێک پاراستنی دەستکەوتە سیاسی، ئابووری،دیرۆکی و کۆمەڵایەتییەکانی باشووری کوردستان بەئەساس بگرێت و پشتیوانی خەباتی ئاشتی و ئازادی پارچەکانی دیکەی کوردستان بێت.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی

بەپەلە