ئەم یاسایە وەک ناو هیچ ناوێکی نییە چونکە یاساکە هەرچەندە لە شەش مادە پێک هاتووە وە تەنها ماددەی یەکەمی ماددەیەکی سزاییە وە بریتییە لە هەمواری ماددە ١٥٦ یاسای سزادانی عیراقی ژمارە ١١١ سال ١٩٦٩ کە ئەصلی ماددەکە بریتیە لە ( یعاقب بالإعدام من ارتكب عمداً فعلاً بقصد المساس باستقلال البلاد او وحدتها او سلامە أراچیها وكان الفعل من شأنه أن یۆدی إلی ژلك) واتا سزا دەدرێت بە اعدام هەرکەسێک بە ئەنقەست هەستێت بە ئەنجامدانی کارێک بەمەبەستی زیانگەیاندن بە سەروەری وولات یان یەکپارچەی یان زەویەکانی وە بەهۆی ئەوکارەیەوە .
وە لەهەموارەکەی هەرێمی کوردستان لە دانیشتنی ژمارە ٣٣ بەرواری ٢٠٠٣/٩/٢٥ ئەو مادەیە بەم شێوەیەی لێکراوە کە بریتیە (هەرکەسێک بەدەستی ئەنقەست و بەهەرشێوەیەک ببێ لەکارێک تێوەگلێ بەمەبەستی زیاندان لە ئاسایش و سەقامگیری و سەروەری دامودەزگاکانی هەرێمی کوردستانی عێراق و ببێتە هۆی کەوتنەوەی ئەو زیانە، بەبەندکردنی هەتا هەتایی یان بە بەندکردنی کاتی سزا دەدرێت ) .
ئەوەی جێگای تێبینی و سەرنجە ئەم ماددەیە زۆر لاستیکیە وە تەنها بۆ پارێزگاریکردنە لەدەسەلات وە بێدەنگ کردن و سەرکوتکردنی هاوڵاتیانە کە کاتی خۆی دەسەلاتی رژێمی بەعس لە دژی نەیارەکانی بەکاری هێناوە بۆیە رەوایدان بەم مادەیە رەوایدانە بەسەرجەم ئەوکارانەیە کە رژێمی پێشووی عیراق لەدژی پێشمەرگەو کورد و سەرکردایەتی کورد وە سەرجەم هێزە نەیارەکانی ناوەراست و باشوری عیراق ئەنجامی داوە ، چونکە هەموارەکەی هەرێم تەنها سزاکەی گۆڕیوە ئەمە لەکاتێکدایە کە دەسەلاتی کاتی هاوپەیمانان لە عیراق بەفەرمانی ژمارە ٧ لەبەرواری ٢٠٠٣/٦/١٠ کارکردنی بەم مادەیە وەستاندووە واتا بە سێ مانگ پێش ئەم هەموارە .
با لە مێژووی هەمواری ئەم ماددەیە بڕوانین دەبینین لە خولی گواستنەوەی پەرلەمان ٢٠٠٢-٢٠٠٥ دەرچووە واتە نیوان خولی یەکەم وە خولی دووەم لە سەردەمی دوو ئیدارەی وە فیفتی بە فیفتی لەدوای شەرێکی ناوخۆیی خوێناوی هێزە سیاسیەکانی کوردستان بەئەنجام گەیەنراوە کە یەکەم دانیشتنی ئەم خولە لە بەرواری ٢٠٠٢/١٠/٤ واتا نزیکەی ساڵێک بووە پەرلەمان دەست بەکاربۆتەوە لە دوای رێکەوتنەکەی ئاشتی واشەنتەن لە ئەمەریکا کە پەرلەمان لە ٥١ ئەندامی پارتی وە ٤٩ یەکێتی + زەحمەتکێشان وە ٥ کورسیش بو کلدان و ئاشوری بوو .
لەلایەکی دیکە بابەتی تیرۆر وە رووداوەکانی ١١ سیبتەمبەر بالی بەسەر جیهاندا کێشابوو وە کاریگەری خۆی هەبوو ، بەلام ئەوەی کە لەوکات جیاوازی دەردەخات لەگەل ئێستا ئەوەیە لەوکات ئینتەرنێت تازە هاتبوو وە بەکارهێنەری کەم بوو وە تۆرەکۆمەلایەتیەکان نزیک بوو لە نەبوون وە چاودێری کردنی یاساکانی پەرلەمان نەبوو وە تێپەراندنیان بێ لێکدانەوە کارێکی ئاسایی بوو وە کەسیش لەوسەردەمە لەوخەیالەدا نەبووە کە رۆژێک دێت دەسەلاتی کوردی بەناوی ئابوری سەربەخۆ هاولاتیانی دەچەوسێنێتەوە وە مووچەت پێنادات وە خزمەتگوزاریت بۆ فەراهەم ناکات وە دەشتخاتە ژێر باری قەرزێکی زۆر وە نیشتیمان لەسەر خۆیان تاپۆ دەکەن وە نیشتیمان پەروەری بەخەلک دەدەن وە کارێک دەکەن هەستی نەتەوایەتی و نیشتیمانی خەلک لاواز دەکەن تا ئەورادەیەی خەلک داوای نان و ئازادی وە بەشی خۆشگوزەرانی و لایەنی کەمی مافەکانی بکات وە رێپێوان و خۆپیشاندان وە هوتافی دژی دەسەلاتی کوردی بلێتەوە .
سەرەرای ئەمەش چەندان یاسای نوێ و گرینگ و پێویست لەخولەکانی دواتری پەرلەمان دەرچووە کە دەکرێت وە پێویستە شوێنی ئەم مادەیە بگرێتەوە لەوانە یاسای رۆژنامەگەری وە یاسای رێگریکردن لە خراپ بەکارهێنانی ئامێری پەیوەندی وە یاسای رێکخستنی خۆپیشاندان .
ئەوەی لە ئێستادا گرینگ وە پێویستە کارکردنە بۆ وەستانی ئەو ماددەیە چونکە لەگەل پرەنسیپەکانی مافی مرۆڤ وە ئازادی رادەربڕین و دیموکراسی وە داواکردنی ماف ناگونجێت ، وە ئەگەر دەسەلات دەیەوێت خەلک خۆپیشاندان نەکات فەرموو خەمسارد مەبن مافەکانی هاوڵاتیان بدەن چونکە ئەگەر ژیانی خەڵکان واپێلێناکرێت وەک خۆتان بژین ئەوە بە دڵنیایی خەلک دەیەوێت ژیانتان والێبێت وەک خەلک بژین .
لێکۆڵەرەوەی دادوەری
یادگار جلال احمد
ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی