کێشەی موچەو هەڵوێستەکان!

14 کاتژمێر پێش ئێستا

دلێر محەمەد نوری

هەڵویستی پارتی‌و یەکێتیی:
پارتی و یەکێتی وەکو دوو حزبی قەڵەوی خاوەن هەزارەها کادیری حزبی و چەکداری حزبی و بنەماڵەی سیاسی خاوەن دەیان و سەددان سەر و دەستی بێ ئیش و کار، پێویستیان بە بودجەی زەبەلاحە بۆ مانەوە. هاوکێشەی دەسەڵات و پارە لە تایەک یەکسانە بە مانەوەی پارتی و یەکێتی لە تایەکەی دیکەی هاوکێشەکە. هەر بۆیە ئەوان لە توانایاندا نیە بەبێ دەست خستنە گیرفانی داهاتی گشتی بژین. بۆ مانەوە و بەردەوامی  هەمیشە پێویستیان بە بەشێکە لەو داهات و بۆدجەیەی حکومەت و ماڵی گشتی. هەر بۆیە هەتا وەکو حکومەتی عێڕاقی دەلاقەیەک بۆ یەکێتی و پارتی بەجێ نەهێڵێ له بۆدجە و داهاتی هەرێم ڕێککەوتنی بەغدا و هەرێم بەو جۆرەی بەغدا مکوڕە لە سەری واتا مەرگی یەکێتی و پارتی.

هەڵوێستی ئۆپۆسزیۆن:
لە بەر ئەم هۆکارانەی سەرەوە هەڵوێستی ئۆپۆسزیۆن بە ئیسلامی و نا ئیسلامییەوە زۆر ڕوونە. ئەوان بۆ ئەوەی ئەو بەڕەیە لە ژێر پێی یەکێتی و پارتی دەربهێنن، شێلگیرانە لە گەڵ تەسلیم بوونن بە ئیرادەی بەغدا و ڕازی بوون بەوەی هەموو داهات و سامانی هەرێم لە دەسەڵاتی ناوەنددا بێ. بەو هیوایەی یەکێتی و پارتی لە بێ داهاتیدا بپووکێنەوە و دەسەڵات چۆڵ بکەن بۆ ئەمان. چونکە ئەوان بە باشی لە یارییەکە حاڵی بوون کە مانەوەی دۆخەکە بەم جۆرە واتا هەمیشە پارتی و یەکێتی دەمیان بە یەکێک لەو گووانە پڕ شیرانەی حکومەتەوە بێ، دەژین و دەمێننەوە لە ترۆپکی دەسەڵات. 

هەڵوێستی خەڵک و موچەخۆران:
ئەو خەڵکەی دوێنی لەو پەڕی هەژاری و بێ پارەیی پاڵپشتی هەموو هەڵوێستەکانی حکومەت و حزبەکانی خۆیان بوون بە دروشمی "سەر بۆ مووچە نەوی ناکەین!" ئەمڕۆ بە پێچەوانەوە هیچ شتێکیان بۆ گرنگ نەماوە و تاکە شتێک کە بەرچاوی گرتوون ئەوەیە کە کێ ئەتوانێ سەری مانگان مووچەکەیان بۆ دابین بکات. کاتێک جەماوەر پشت و پەنای حکومەت و حزبی خۆی بوو، کە سەرانی دەسەڵات و حزب لە یەک ئاست بوون و جۆرێک لە هاوبەشی و وەکیەکی هەبوو لە نێوانیاندا لە بژێوی و گووزەراندا، نەوەکو جیاوازی ئێستایان کە بە وێنەی ئاسمان و ڕێسمانە. هەر بۆیە هیچ کاتێک هێندەی ئەمڕۆ دەسەڵاتدارانی هەرێم، سەرکردە باڵاکان، تەنیا و تەریک نین.

هەڵوێستی حزبە پاشکۆکان:
هەندێ حزبی پاشکۆ و بێ کاریگەر و بچووکیش هەن کە هەڵوێستیان نەک وەکو هەڵوێستی حزبە باڵادەستەکانە بەڵکو توندتر لەوان و ئاشکراتر کارتی ئاوگرتنەوە و کارتی تاپۆی ڕەشی رێفراندۆم بە بیری بەغدا دەهێننەوە، یان هەندێکیان خۆیان لێ کردووە بە کەڕەی شەربەت و بە چاک و خراپ هەڵوێست نانوێنن.

هەڵوێستی حکومەتی عێراقی:
جارێکیان گوێم لە کورتە ڤیدیۆیەکی مێژوونووسی عێراقی خزعل ماجدی دەگرت. کە باسی نەتەوە و میللەتانی میزۆپۆتامیای دەکرد. بەچڕی تیشکی خستە سەر هەموو شارستانییەتە کۆن و نوێیەکانی ناوچەکە و قەڵەم بازێکی بە سەرکورددا دا و دایماڵی لە هەموو جێ پەنجە  و کاریگەرییەک لە سەر مێژووی میزۆپۆتامیا. دوای گەڕانێک بۆم دەرکەوت کە ئەمە لە برایانی عەرەبی کەرکووکە و هەمیشە خاوەن پۆست و پلەی خۆی بووە تا لە ناوچوونی بەعس. ئیتر پێویستم بە بیانووی پشتی بیرکردنەوەی تەسکی خەزعەل ماجدی نەما. ئەمە ڕای ئەکادیمییەکی عەرەبی عێراقییە دەربارەی کورد. من بۆ خۆم عەرەبی عێراقی لە دایک بووی ئەوروپام تووش بووە کە لە ژیانیدا عێراقی نەدیوە بەڵام هەمیشە گووتویەتی کورد مافی دەوڵەتی نیە و ئەوان عێراقین. من وای بۆ دەچم ئەمڕۆ مناڵێکی عەرەب لە هەر کوێیەکی ئەم دونیا لە دایک بێ، سبەی هەڵگری هەمان بیروباوەڕە.  

هەر بۆیە هەڵوێستی ئەو عەرەبەی لە بەغدا دادەنیشێت هیچ جیاوازییەکی لە گەڵ هەڵوێستی خەزعل ماجدی و ئەو منداڵە عەرەبەی ئەوروپا نیە. ئەنجامی ئەم دۆخەی ئەمڕۆش بە هەر لایەکدا بشکێتەوە هەر لە قازانجی حکومەتی ناوەندە. ئەگەر ڕێکبکەون بە مەرجەکانی بەغدا تەسلیم بوون و لاواز بوونی هەرێمە و ئەگەر ڕێکیش نەکەون ئەوە ڕووخانی کۆی ئەو سیستمەیە کە ناوی هەرێمە. کورد ئەڵێ ئاو لە سەرچاوەوە لێڵە، ئەوێ ڕۆژێ بنەماکانی دەستوری عێراقتان داڕشت، هەر ئەو کاتە سەروسیمای ئەمڕۆتان بۆخۆتان دیاری کردبوو. جا بەغدا بەو یاسایەشتان لە گەڵ بکات هەر دۆڕاون و کاتیش بکوژێت هەر دۆڕاون.

دەرئەنجام:
کورد لە باشور دوای کەمتر لە سەدد ساڵ خەبات و چاوەڕوانی، ئەنجا توانی لە ٢٠٠٣دا ببێ بە یاریکەری سەرەکی ناو گۆڕەپانی سیاسی عێڕاقی. کەچی بەمەشەوە چەندین گۆڵی لە خۆی کرد. ڕووداوەکان وای لێ دەخوێنرێتەوە کە سیاسییەکانمان  ئەم گێمەی مێژوویان دۆڕاندبێ، مەگەر ڕووداوێکی مێژوویی گەورە ببێتە هۆی لاوازبوونی بەغدا و دووبارە زاڵبوونەوەی هەرێم. یاخود دەبێ چاوەڕوانی لاوازبوونی هەرێم بین و ڕاستەوخۆ خەباتێکی میللی نوێ بۆ مافەکانی گەلی کورد لە گەڵ بەغدا سەرڕێ بخەین.  بەمەش سیاسییەکانمان هێندەی دیکە ڕێگەی خەباتیان درێژکردەوە.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی