فوئاد سدیق

لە هەر شوێنێكدا هزر باڵای نەكردو، گەشەی بە رۆح نەكرد، ئەو رۆحە تەنیا فەرامۆش ناكرێت، بەڵكو خامۆش دەكرێت، بوون بۆ دووبارەبوونەوەیەكی بێمانا دەگۆڕێت و،  مەعریفە دەبێتە پاشماوەیەكی بێ رۆح. پاشماوەی بێ رۆحیش، پڕە لە دڕندەو ئەفسانەو، پڕە لە درۆی شاخدارو ژاوەژاوی كەس لە كەس نەبوو. پێچەوانەكەیشی كە  ململانێی فیكریی دیالێكتیكییە، تیایدا ڕەخنە دەبێتە دیالۆگ دەبێتە پردی گەیشتن بە حەقیقەت، رۆحیش باڵا دەكات و دەگاتە ترۆپكی وشیاری و حەقیقەت و عەدالەتخوازی.

تەنیا لە رێگای ئەو ململانێیە فیكرییەوە دەتوانرێ بێدەنگی بشكێنرێت و كۆیلایەتی ریسوا بكرێت و جوانییەكانی مرۆڤی باڵا وەكوو خۆی نیشانبدرێت. ئاخر ململانێی فیكری، تەنیا بزوێنەری فەلسەفە نییە، بەڵكو نەخشەڕێی گەشەی شارستانییەت و هەناسەیەكی ڕەسەنە بۆ  هەموو مرۆڤایەتی، چەسپێنەری مانای وجودییە.كە هێشتا كورد كێشەی گەورەی لەگەڵ وجوددا هەیەو پێی نەگەیشتووە.  لەم گۆڕەپانە میتافیزیكییەدا، چەمكەكان وەك چەكی لۆژیكی، دەبنە بنەمای گەشتێكی فەلسەفی بەرەو ڕووناككردنەوەی بوونناسی و گەیشتن بە تێگەیشتنێكی قووڵتر لە خود و جیهان. ئەم پڕۆسەیە، لە ڕێگەی ئاڵۆزیی ململانێی فیكری و سەرلەنوێ داڕشتنەوەی بەردەوامی مەعریفەوە دێتە دی، كە تیایدا ئەقڵ لە دیلیی چەقبەستوویی ڕزگاری دەبێت و بەرەو ئاسۆیەكی نوێی مەعریفی هەنگاو دەنێت، ئاسۆیەك تیایدا كۆدەكانی مانای وجود دەكاتەوە.

   مێژووی فەلسەفە، لە بنەڕەتدا، گێڕانەوەی ناكۆكییە فیكرییە قووڵەكان و دیالۆگی فەیلەسووفە مەزنەكانە. هەر نەوەیەك، بە خوێندنەوەیەكی ڕادیکاڵانە و ڕەخنەگرتن لە بنەما قایمەكان، هەوڵدەدات ڕێچكەی نوێی بۆ تێگەیشتن لە وجود لە مەعریفەو  بەهاكان بدۆزێتەوە. ئەم پڕۆسەیە، زیاتر لە وەڵامدانەوەی پرسیارەكان، بریتییە لە پرسیاركردنەوەی وەڵامە باوەكان و تێكشكاندنی قاڵبە پێشەکییەکان، بۆ ئەوەی حەقیقەت لە سروشتی ڕەسەنی خۆیدا دەربكەوێت.
   لە میانەی مێژووی فەلسەفەدا، ململانێی نێوان ئەفلاتوون و قوتابییە زیرەكەكەی ئەرستۆ زۆر روون و بەرچاوە. ئەفلاتوون، دەستوورێكی بنچینەیی بۆ جیهانی فۆرمەكان و ئایدیاو میتافیزیك دانا كە بە حەقیقەتی ڕاستەقینەی دەزانی، بەو تێگەیشتنەی كە دیاردە هەستپێكراوەكانی جیهان تەنیا سێبەر و وێنەیەكی ناتەواوی ئەو فۆرمە ئەزەلییانەن. بەڵام ئەرستۆ، هەرچەندە سەرەتا لەژێر كاریگەری ئەفلاتووندا بوو، بەڵام دەستوورێكی بنچینەیی بۆ پەرەسەندنی فیكریی دانا و ڕەخنەیەكی قووڵی لە تیۆری فۆرمەكان گرت. ئەو پێی وابوو كە حەقیقەت لە ناو خودی شتەكاندا و لە ڕێگەی لێكۆڵینەوەی ئەزموونی و شڕۆڤەی لۆژیكییەوە دەدۆزرێتەوە، نەك لە جیهانێكی سەروو هەستپێكراوی ئایدیاكاندا. ئەرستۆ، جەختی لەسەر پۆلێنكردن، شرۆڤەكردنی سروشت و ڕەگەزەكانی بوون دەكردەوە، بەو باوەڕەی مەعریفە لە تێبینی ورد و لۆژیكی دێت. ئەم جیاوازییە تێۆلۆژییە، بنەمای دوو ڕێچكەی سەرەكی لە مێژووی فەلسەفەدا دامەزراند: ئایدیالیزم و ئیمپریزم.

    نموونەیەكی بەرچاو لە ململانێی فەلسەفیی كۆن بریتییە لە بیرۆكەكانی سوقرات، باوكی فەلسەفەی ڕۆژئاوا، كە بنەمای بۆ گفتوگۆی فیكری دانا. سوقرات، لە ڕێگای لۆژیك و دیالۆگی مەیۆتیك(شێوازی  پرسیاركردن و گفتوگۆ)ی خۆیەوە، هەوڵیدا بنەماكانی ئەخلاق و زانین لەسەر ئەقڵ دابمەزرێنێت، بەو باوەڕەی ئەقڵ دەتوانێت مرۆڤ بەرەو ژیانێكی ڕەسەن و پڕ بەها ببات. ئەم بنەمایە، نزیكەی 1700 ساڵ دواتر، بووە جێگای ڕەخنەی توندی فەیلەسووفێكی بزۆزو گەورەی وەك فرێدریك نیچە. نیچە پێیوابوو ئەم هەژموونییەی ئەقڵ، سەرەتای دابەزین و لاوازبوونی ڕۆحی مرۆڤایەتی بوو، بانگەشەی بۆ گەڕانەوە بۆ ئیرادەی دەسەڵات و بەها ئەرستۆكراتییەكانی پێش سوقرات دەكرد. ئەم ڕەخنەگرتنە قووڵە، پێداچوونەوەیەكی ڕادیکاڵانە بوو بە تەواوی ڕێچكەی فەلسەفەی كلاسیكی ڕۆژئاوا و بنچینەی میتافیزیكی و ئەخلاقییەكانی.

لە گۆڕەپانی فەلسەفەی مۆدێرنیشدا، ڕێنیە دیكارت، وەك باوكی ئەم سەردەمە، ڕەخنەیەكی بنچینەیی ئاراستەی تێڕوانینە باوەكانی ئەرستۆ كرد، بەتایبەتی لە بواری لۆژیك و میتۆدی زانستیدا. دیكارت پێیوابوو سیستەمی لۆژیكی ئەرستۆ و میتۆدەكەی بۆ وەرگرتنی زانین، ناتوانێت گەیشتن بە حەقیقەتێكی بێگومان و بنچینەیی، مسۆگەر بكات.  دیكارت بەدوای میتۆدێكی زانستی و فەلسەفی نوێدا دەگەڕا كە لەسەر گومانكردنی ڕادیکاڵ و دڵنیایی ئەقڵی بونیادنرابێت، وەك ئەوەی لە ڕستە بەناوبانگەكەیدا خۆی دەردەخات: من بیردەكەمەوە، كەواتە من هەم. ئەم ڕەخنەیە، ڕێگای بۆ سەرهەڵدانی سەردەمی ڕۆشنگەری و فەلسەفەی ئەقڵانی نوێ خۆش كردو ، گۆڕانكارییەكی ئەپیستمۆلۆژی بنچینەیی دروستكرد.

   لە سەدەی نۆزدەهەمیشدا، ململانێی نێوان ئارتۆر شۆپینهاوەر و جۆرج ویلهێلم فرێدریش هیگڵ، دەرخەرێكی قووڵ بوو بۆ دوو جیهانبینیی تەواو دژبەیەك. هیگڵ سیستەمێكی فەلسەفیی مەزن و دیالێكتیكیی ئاڵۆزی بونیادنا، تێیدا حەقیقەت و مێژوو و ئەقڵ لە پڕۆسەیەكی بەردەوامدا بەرەو گەیشتن بە ڕۆحی ڕەها گەشە دەكەن. بەڵام شۆپینهاوەر، بە ڕەخنەیەكی توند، فەلسەفەكەی هیگڵی بە ئاڵۆز و قەرەباڵغ و دوور لە حەقیقەت و تێگەیشتن زانی و، فەلسەفەكەی هیگڵ ی بە فەلسەفەیەكی خزمەتكار بۆ دەسەڵاتی دەوڵەت و كڵێسا ناوزەد كرد.  شۆپینهاوەر، فەلسەفەكەی هیگڵی وەك گەمەیەكی فێڵبازانە تەماشا دەكردو، جەختی لەسەر ئیرادە وەك بنەمای مێتافیزیكی ڕاستەقینەی بوون دەكردەوە، كە پێچەوانەی ئەقڵانییەتی هیگڵ و ڕۆحی ڕەها بوو. ئەم ململانێیە، تەنیا ناكۆكی لەسەر بیرۆكە نەبوو، بەڵكو ڕەنگدانەوەی دوو تێڕوانینی بنچینەیی بوو لەسەر سروشتی حەقیقەت، بوونناسی و ڕۆڵی فەلسەفە لە ژیانی مرۆڤدا.

   لە سەدەی بیستەمیشدا، ململانێی نێوان ژان پۆل سارتەر و ئەلبێر كامۆ، دوو هاوڕێی دێرین و دوو ستوونی فەلسەفەی ئێگزیستێنسیالیزم، لەسەر چەمكی ئازادی، بەرپرسیارێتی و سروشتی مانای ژیان گەیشتە لوتكە. سارتەر، بە باوەڕی قووڵی بە بوون ی پێش بنچینە، پێیوابوو مرۆڤ تەواو ئازادە و بەرپرسیارە لە هەڵبژاردنەكانی و، هیچ بنچینەیەكی پێشینە نییە ڕێگای بۆ دیاریبكات. بەڵام كامۆ، هەرچەندە لەسەر بێمانایی بوون هاوڕا بوو، جەختی لەسەر سنووردارێتییەكانی ئازادی و پێویستیی مرۆڤ بۆ دروستكردنی مانایەكی ناوخۆیی دەكردەوە، بەتایبەتی لە چوارچێوەی سنوری بێمانایی وجودیدا. ناكۆكییەكانیان، بەتایبەتی لەسەر پرسی توندوتیژی و شۆڕش، بووە هۆی پچڕانی پێوەندییەكانیان و دەرخستنی دوو ڕێچكەی جیاواز لەناو فەلسەفەی بوونگەراییدا، یەكێكیان زیاتر ڕادیکاڵ و ئەوی تر زیاتر مرۆڤدۆستانە.

   لە ناوەندی ڕۆشنبیریی فەڕەنسای پاش جەنگی جیهانی دووەمیشدا، ململانێیەكی تری قووڵ لە نێوان ژان پۆل سارتەر و ڕیمۆن ئارۆن ڕوویدا. ئەم دوو فەیلەسووفە، لە سەرەتاوە هاوڕێی نزیك بوون و پێكەوە لە ئەڵمانیا فەلسەفەی فینۆمێنۆلۆژیایان خوێند، لە دواتردا ڕێگایان لە یەكتر جیابووەوە. سارتەر زیاتر بەرەو ماركسیزم و ڕادیکاڵیەتی سیاسی دەچوو، هەموو  ژیانی  بۆ پشتیوانیكردنی بزووتنەوە شۆڕشگێڕەكان و حیزبی شیوعی بوو.داكۆكییەكی سەرسەختی لە حیزبی شیوعی دەكرد. بەڵام ئارۆن، وەك سۆسیال دیموكراتێكی لیبراڵ و یان نەتەوەییەكی لیبڕاڵ ڕەخنەی توندی لە سیستەمە تۆتالیتارییەكان دەگرت(كە زیاتر مەبەستی حیزبە شیوعییەكان بوو)، تێڕوانینەكانی سارتەری بە مەترسیدار و بێئاگایی لە واقیع دەزانی. ئیتر ناكۆكی نێوان  سارتەرو ئارۆن لەسەر چەمكی مێژوو، ئازادی و بەرپرسیارێتیی ڕۆشنبیر قووڵبووەوە. سارتەر، ئارۆنی بە خۆفرۆش یان پاسەوانی بۆرژوازی(سەرمایەداری) ناودەبرد، لە كاتێكدا ئارۆن، سارتەری بە پێغەمبەرێكی ڕادیکاڵ دەزانی كە چاوەكانی لەسەر واقیعی تاڵی كۆمۆنیزم داخستووە. ئەم دابڕانە، دابڕانێكی فیكری و كۆمەڵایەتی بوو دەیان ساڵی خایاند، بەڵام لە چەند ڕۆژێك پێش مردنی سارتەردا، ئارۆن سەردانی كردو ئەوانیش، لە پاش دەیان ساڵ لە دووری و ناكۆكی، بە شێوەیەكی هێمنانە و پڕ لە بیرەوەریی هاوڕێیەتی، ئاشتبوونەوە. ئەمەش نیشانەیەك بوو لەوەی سەرەڕای ناكۆكییە فیكرییە قووڵەكان، ڕێز و خۆشەویستی مرۆڤی دەتوانێت لە كۆتاییدا زاڵ بێت.

    لە لایەكی ترەوە، فەیلەسووفی مەزنی نەمساوی، كارل پۆپەر، بە كتێبی كۆمەڵگای كراوە و دوژمنانی، ڕەخنەیەكی قووڵ و بونیادنەری لە فەلسەفەی سیاسیی ئەفلاتوون و هیگڵ گرت. پۆپەر، بە توندی دژی ئەو فەلسەفانە بوو كە بانگەشەی بۆ سیستەمێكی سیاسیی داخراو و تۆتالیتار دەكەن. ئەو پێیوابوو ئەفلاتوون، بە بیرۆكەی دەوڵەتی نموونەیی و حوكمی فەیلەسووف-پاشاكان، بنچینەكانی ئەو جۆرە سیستەمەی داناوە كە دژ بە ئازادیی تاك و گەشەی كۆمەڵایەتییە. بە بۆچوونی پۆپەر، تیۆری فۆرمەكانی ئەفلاتوون، وایلێكرد وێنای كۆمەڵگایەكی نەگۆڕ و بێ جوولە بكات، كە تیایدا گۆڕانكاری بە مەترسی دەزانرێت و ڕێگری لە پەرەسەندنی فیكری دەكرێت.
   هەروەها، پۆپەر ڕەخنەیەكی توندی لە هیگڵ گرت، بەوەی كە فەلسەفەكەی، بە تایبەتی دیالێكتیكی مێژوویی و چەمكی ڕۆحی ڕەها، یەكێك بووە لە سەرچاوە فیكرییەكانی سیستەمە تۆتالیتارییەكانی سەدەی بیستەم، وەك فاشیزم و كۆمۆنیزم. پۆپەر هیگڵی بە "شۆڕشگێڕی چەواشەكار" و "فەیلەسووفی دەوڵەتی پروسیا" ناودەبرد، و پێیوابوو  فەلسەفەی هیگڵ ڕێگا خۆشدەكات بۆ گەیشتن بە دەسەڵاتی ڕەها و سەرەتایەكی فیكرییە بۆ نەهێشتنی كۆمەڵگای كراوە و ئازادیی تاك. پۆپەر لە بەرامبەر ئەم فەلسەفانەدا، داكۆكی لە كۆمەڵگای كراوە دەكرد، كە تیایدا گۆڕانكاریی بەردەوام و ڕەخنەی هەمیشەیی بە بنەما دادەنرێت و حكومەت دەتوانرێت بە شێوەیەكی ئاشتییانە و بێ توندوتیژی بگۆڕدرێت. ئەم ڕەخنەگرتنە قووڵە، تەنیا ناكۆكی لەسەر بیرۆكەیەك نەبوو، بەڵكو پێداچوونەوەیەكی ڕادیکاڵانە بوو بە تەواوی ڕێچكەی فەلسەفەی سیاسی و ڕۆڵی فەیلەسووف لە چەسپاندنی بەها دیموكراسییەكاندا.پۆپەر دەیوت  هیگڵ بە هۆی تەمومژی و نالۆژیکی بیرۆکەکانییەوە، زانست و کۆمەڵگای مرۆڤایەتی بەرەو وەرچەرخانێکی خراپ بردووە.
    لەم چوارچێوە فەلسەفییە فراوانەدا، ڕوانینێكی قووڵ بۆ ناو كۆمەڵگەی كوردی، وەك ئاوێنەیەكی ڕوون، ژینگەیەكی دیكەمان نیشاندەدات كە پێویستی بە تێڕامانێكی جدی هەیە. لێرەدا، سەرەڕای هەوڵە تاكە كەسییەكان، هێشتا ململانێی فیكری بەو مانایە قووڵ و دیالێكتیكییە كە فەلسەفە پێویستی پێیەتی، نەگەیشتووەتە قۆناخێكی پێگەیشتووی ئەپیستیمۆلۆژی. وەك نەمامێكی ساوایە كە تازە سەری لە زەوی دەرهێناوە، هێشتا لق و پۆپی نەكردووە و لەبەردەم با و توفانی ژیانی كۆمەڵایەتیدا مەترسی لەسەرە، چونكە هێشتا زۆر لاوازو بێ هێزە. لێرەدا، كاریگەریی پێوەندییە كۆمەڵایەتییەكان و پێكهاتە سۆسیۆلۆژییەكان زۆرجار بەسەر ژیانی فیكریدا زاڵدەبێت ، واتە پێوەندییە كەسایەتییەكان، دڵسۆزییە تایبەتییەكان، یان تەنانەت كینە و ڕقی شەخسی، دەبنە هێزی بزوێنەری ململانێكان، نەك بیرۆكە و چەمكە فەلسەفییەكان. ئەم دیاردەیە، نەك هەر ڕێگری لە گەشەی فەلسەفە دەكات، بەڵكو ڕێگا لە دروستبوونی ژینگەیەكی تەندروست بۆ ڕۆشنبیریی ڕاستەقینە دەگرێت و دەبێتە هۆی وشكبوونی بیركردنەوەی ڕەخنەگرانە.
  ڕاستییەكی زۆر تاڵە، بە داخەوە، لە ئێستادا، فەیلەسووفی ڕەسەن كە بتوانێت سیستەمێكی فیكریی نوێ دابڕێژێت، یان بە قووڵی لە بنەما فەلسەفییەكان بڕوانێت، لە كوردستاندا بوونی نییە. ڕۆشنبیریش، بەو مانایە چڕ و قووڵەی كە پێویستە، تا رادەیەك سنووردارە. ڕۆشنبیر تەنیا كەسێك نییە دیوانە شیعری كۆپیكراو، یان چەند ڕۆمانێكی حیكایەتئامێز چاپبكات. ئەم نازناوە، خەڵاتێك نییە بە ئاسانی بەسەر هەر كەسێكدا دابەشبكرێت. ڕۆشنبیر، چەمكێكە، دۆخی بوونێكە، پابەندبوونێكی قووڵە بە پرسیاركردن، بە شێواندنی باوەڕە باوەكان و تێكدان و هەڵتەكاندنیان و، سیستەمێكی نوێ بۆ بونیادنانەوەیان.     ئاخر ڕۆشنبیر، كەسێكە كە توانای لێكدانەوەی چەمكەكان و شیكردنەوەی دیاردەكانی ژیانی هەیە لە ڕوانگەیەكی قووڵ و فەلسەفییەوە. ئەو كەسەیە كە لە ڕێگەی بیركردنەوەی ڕەخنەگرانەو كەمترین كارلێكی سۆزدارییەوە، دەتوانێت چاودێری بیرۆكەكان بكات و بنەمای چوارچێوەی گفتوگۆكان لە سنووری دیواری چایخانە و قاوەخانەكانەوە بگوێزێتەوە بۆ ناوەندی گفتوگۆی فیكریی ڕەسەن و پڕ بایەخ.
سەیركردنی كێشە و ناكۆكییەكانی نێوان نووسەر و ئەدیبەكانی كورد، زۆرجار ئەم واقیعە تاڵە پشتڕاست دەكاتەوە. زۆربەی ململانێكان، مەگەر بە دەگمەن نەبێت، لەسەر بنەمای فیكری و فەلسەفی نەبوون، بەڵكو زیاتر خولگەی كەسایەتی بوون. بەڵام هەندێك نموونەی درەوشاوە هەن كە هیوا بەخش دەبن. محەمەدی مەلا كەریم، وەك یەكێك لەو كەسایەتییە دەگمەنانە، ململانێكانی زیاتر لەسەر بنەمای فیكری و مەعریفی بوون، جا چ لەگەڵ جەمال نەبەز و كامل ژیردا، چ لەگەڵ كەمال مەزهەردا، یان لەگەڵ كۆمەڵێك نووسەر كە لە نیوەی یەكەمی ساڵانی حەفتاكان رووبەڕوویان دەبووەوە. ململانێكانیش لەو روانگە فیكرییانەوە بوو  كە ئامانجی سەرەكی قووڵكردنەوەی تێگەیشتن لە چەمكەكان بوون، دوور لە موزایەدەی شەخسی. گەورەیی محەمەدی مەلا كەریم لەوەدا بوو سەرەڕای هەموو ئەو ململانێ فیكرییە قووڵانە، پێوەندییە كۆمەڵایەتییەكانی تێك نەدەدان. ئەو توانای جیاكردنەوەی نێوان ڕەخنەی فیكری لەسەر بیرۆكە و ڕێزگرتنی كەسایەتی بەرانبەری هەبوو، ئەمەش نیشانەی پێگەیشتوویی و ئاستێكی بەرزی ڕۆشنبیری بوو. بۆ نموونە، سەرەڕای ئەوەی كتێبێكی لەسەر كەمال مەزهەر نووسی و تیایدا بە قووڵی ڕەخنەی لێدەگرت، بەڵام لە كۆڕ و سیمینارەكاندا بە ڕێزەوە باسی دەكرد. ئەم شێوازە، نیشانەی پێگەیشتوویی فیكرییە، نیشانەی ئەوەیە  ململانێی ڕاستەقینە، لەسەر چەمك و بیرۆكەیە، نەك لەسەر كەسایەتی و میزاجی شەخسیی. ئاستی مەعریفی ئەو دوو لایەنەیە كە دەبێت بە فیكر و مەعریفە بەرامبەر بە یەك بوەستن، نەك بە شەخسییەت و هەستە سادەكانی مرۆڤ.
  ئەگەر چی جیاوازی ئایدیۆلۆژی  نێوان دكتۆر عیزەدین مستەفا رەسوول و دكتۆر مارف خەزنەدار، گەیشتبووە لووتكە. بەڵام گرفتەكە ئەوەبوو، رۆژێك ئەو ململانێیەیان بۆ سەر رووپەڕی رۆژنامەیەك ، گۆڤارێك نەگوازتەوە ، بەڵكو ململانێكەیان بۆ ناكۆكی كەسیی گوازتەوە. هەرچەندە ئاستی مەعریفی دكتۆر عیزەدین، بەهیچ شێوەیەك لەگەڵ ئاستی مەعریفەی دكتۆر مارف بەراورد ناكرێ. دكتۆر عیزەدین نامەی دكتۆراكەی(ریالیزم لە ئەدەبی كوردیدا)، لێكۆڵینەوەیەكی زۆر وردی پێشكەش كرد، ئەمە جگە لە كتێبەكەی لەسەر ئەحمەدی خانی، تا ئێستاش ئەو كتێبە نەك هەر گرنگی خۆی لەدەست نەداوە، بەڵكو باشترین و قووڵترین كتێبە كە لەسەر خانی نووسرابێت.
   لە راستیدا ململانێی فیكری، هێزێكی بونیادنەر و مەكینەیەكی بزوێنەرە كە تەنیا فەلسەفە نا، بەڵكو گەشەی مرۆڤایەتی بەرەو ئاسۆیەکی ڕوونتر و قووڵتر دەبات. لە گۆڕەپانی ئەم ناكۆكییە دیالێكتیكییانەدایە كە ڕووناکی حەقیقەت بە دیار دەكەوێت و مرۆڤایەتی لە خەوی نەزانی و چەقبەستوویی ڕادەچڵەكێنێت.  بوون، بەبێ ڕەخنە و پرسیاركردن، وەستاو و بێ رۆح دەمینێتەوە. بۆ گەیشتنی كۆمەڵگەی كوردی بە قۆناخی پێگەیشتوویی فیكری و فەلسەفی، پێویستە ئەم نەمامە ساوایەی ململانێی فیكری بە قووڵی بچێنێت و پەرەی پێ بدات. ئەمەش بە دروستكردنی ژینگەیەكی فەلسەفی و بێ ترس و پڕ لە ڕێز بۆ گفتوگۆی فیكری دێتە دی، ژینگەیەك تێیدا چەمكەكان لەسەر كەسایەتییەكان زاڵ بن و حەقیقەت ببێتە تاكە ڕێبەری گەشتە فیكرییەكانی مرۆڤ. تەنها لەو كاتەدا دەتوانین بڵێین، ڕۆحێكی زیندوو لە ناوەڕاستی كۆمەڵگەدا دەستی بە هەناسەدان كردووە و ڕێگای بەرەو ئاسۆیەكی نوێی مەعریفی كردووە.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی