ئەیاد حەمە شەریف

لە جیهانێکی پڕ لە گۆڕانکاری و پێشکەوتنی خێرادا، کە مرۆڤایەتی بەردەوام لە گەڕاندایە بە دوای مانای ژیان و ئامانجە باڵاکاندا، ئەخلاق وەک بنەمایەکی نەگۆڕ و ڕێنمایەکی بەهێز دەمێنێتەوە. ئەخلاق تەنها کۆمەڵێک یاسا یان ڕێسای کۆمەڵایەتی نین، بەڵکو گشتاندنێکی قووڵتر و فراوانترە کە بناغەی دروستکردنی کەسایەتی، پێشکەوتنی کۆمەڵگا، و تەنانەت مانەوەی مرۆڤایەتی دادەنێت.
ئەخلاق، بریتییە لەو بەهایانەی کە ڕاست و ناڕاست، باش و خراپ، دادپەروەرانە و نادادپەروەرانە لێک جیا دەکەنەوە. ئەم بەهایانە لە ناخی هەر تاکێکدا چەکەرە دەکەن و کاریگەرییان لەسەر بڕیارەکان و هەڵسوکەوتی تاکەکەسی و کۆمەڵایەتی هەیە. کاتێک باس لە ئەخلاق دەکرێت، مەرج نییە تەنها باسی ڕێساکانی ئایین یان یاساکانی دەوڵەت بکەین، بەڵکو باس لەو کۆدە ناوەکییە دەکرێت کە مرۆڤ بە سروشتی خۆی هەستی پێدەکات و کاری پێدەکات.
گرنگی ئەخلاق لەسەر ئاستی تاکەکەسی:
بۆ تاک، ئەخلاق وەک کۆمپا ــ قیبلەنما وایە کە لە زریانەکاندا ڕێگای ڕاست نیشان دەدات. مرۆڤی خاوەن ئەخلاق، کەسێکە کە ڕێز لە خۆی و لەوانی دیکە دەگرێت، ڕاستگۆیە، ئەمیندارە، دادپەروەرە و هاوکارە. ئەم سیفەتانە نەک تەنها ژیانی تاکەکەسی خۆی باشتر دەکات، بەڵکو متمانەی خەڵکی پێڕادەکێشێت و دەبێتە کەسایەتییەکی خۆشەویست و کاریگەر. کەسایەتییەکی ئەخلاقی دەتوانێت لە کاتە سەختەکاندا بڕیاری دروست بدات و لەژێر فشاردا بەهێز بمێنێتەوە. ئەخلاق پێناسەی مرۆڤ دەکات و بەهای پێدەبەخشێت.
گرنگی ئەخلاق لەسەر ئاستی کۆمەڵایەتی:
کۆمەڵگایەکی بەهێز و پێشکەوتوو، کۆمەڵگایەکە کە لەسەر بنەمای ئەخلاقی پتەو بنیات نراوە. کاتێک تاکەکانی کۆمەڵگا پابەندی بەها ئەخلاقییەکان بن، متمانە لە نێوانیاندا دروست دەبێت، هاوکاری و پێکەوەژیان پتەو دەبێت. گەندەڵی و نا دادپەروەری کە دوو دیاردەی دزێوی دژ بە ئەخلاقن، دەبنە هۆی داڕمان و لەناوچوونی کۆمەڵگا. بە پێچەوانەوە، کۆمەڵگایەکی ئەخلاقی، کۆمەڵگایەکە کە تێیدا مافەکانی مرۆڤ پارێزراون، دادپەروەری زاڵە و هەوڵی بەردەوام هەیە بۆ باشترکردنی ژیانی هەموو چین و توێژەکان.
ئەخلاق و داهاتوو:
لە جیهانی ئەمڕۆدا، تەکنەلۆژیا و زانست بە خێراییەکی سەرسوڕهێنەر پێشدەکەون. ئەم پێشکەوتنە بێگومان سوودی زۆری هەیە، بەڵام لە هەمان کاتدا پرسیاری ئەخلاقی نوێ دەوروژێنێت. چۆن مامەڵە لەگەڵ زیرەکی دەستکرد، بایۆتەکنەلۆژیا، و گۆڕانی کەشوهەوادا بکەین؟ بێ ئەخلاق، ئەم پێشکەوتنانە دەتوانن ببنە هەڕەشە بۆ سەر مرۆڤایەتی. ئەخلاق وەک ڕێگایەک وایە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە پێشکەوتنەکانمان لە خزمەتی مرۆڤایەتیدا بن و زیان بە کەس و ژینگە نەگەیەنن.
لە کۆتاییدا، ئەخلاق تەنها وشەیەک نییە، بەڵکو فەلسەفەیەکی ژیانە. بانگەوازێکە بۆ گەڕانەوە بۆ بەها مرۆییە ڕەسەنەکان، بۆ بنیاتنانی کەسایەتییەکی پتەو، و کۆمەڵگایەکی دادپەروەر. ئەخلاق تیشکێکە بۆ ڕووناککردنەوەی تاریکاییەکان و هیوایەکە بۆ داهاتوویەکی گەشتر. با هەموومان هەوڵ بدەین ڕێباز و بەها ئەخلاقییەکان بکەینە چەقی ژیانمان، چونکە تەنها بەم شێوەیە دەتوانین جیهانێک دروست بکەین کە شایستەی مرۆڤایەتی بێت.

ئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی