شارپرێس:
ئەردەڵان عەبدوڵا
دامناوە ناوبەناو باسی ئەو سەركردانە بكەم كە لە مێژوودا كونجێكیان بۆ خۆیان داگیركردووەو ساڵانێكیش ئەستێرەیەكی درەوشاوەی مەیدانی سیاسی جیهانی بوون، هەریەكەشیان خاوەنی ئەزموونێك ب

ووە، هەیانە خراپ بووەو هەشیانە باشبووە. لەهەمانكاتیشدا دەمەوێت لە داهاتوودا تیشك بخەمە سەر ئەو سەركردە سیاسییانەی، كە تاڕادەیەكی زۆر ئێمەی كورد بە تایبەتی نەوەی نوێ نایناسن. بۆ ئەمجارەش رابەر و سەرۆكی پێشوویی ئەلبانیا « ئەنوەر خۆجە» م هەڵبژاردووە هیوادارم، لە نزیكەوە بە خوێنەری هێژای بناسێنم و ئەزموونی سیاسی و ئیداری ئەم سەركردە ئەلبانییە باسبكەین.

لەوانەبێت نەوەی نوێ كاتێك ناوی « ئەنوەر خۆجە» یان بەرگوێ دەكەوێت، نەیناسن و بەلایانەوە كەسێكی نامۆ بێت، لێ نەوەی كۆن بەتایبەتی نەوەی شەست و حەفتاكان، زۆرباش ئەم پیاوە دەناسن و ئەوانەشی كە پێشتر چەپ بوون، لە سەردەمی لاوێتیدا پێی سەرسام بوون. ئەنوەر خۆجە هیچی لە « گیڤارا و ماوتسیوتنگ و لینین» كەمتر نەبووە، لە هەموو قوژبنێكی جیهاندا، كە ناوی كۆمۆنیستی هاتووە، ناوی ئەنوەر خۆجەش وەكو ئەستێرەیەكی درەوشاوە دیاربوو.

ئەو بەلای نەیارانییەوە دیكتاتۆرێكی دڕندەو نەخۆش بووە، چونكە وڵاتەكەی كردبووە سەربازگەیەكی گەورەو بۆ هەر كیلۆمەترێك بازگەیەكەی سەربازی دانابوو، جگەلەوەش لە سایەی ئەوەدا، ئەلبانیا هەژارترین وڵاتی ئەوروپا بوو. گەرچی بەلای دۆست و ئەحبابییەوە، ئەنوەر خۆجە رابەرێكی مەزن و مامۆستایەكی گەورەی شۆڕش و خەباتی پارتیزانی بووە.

من و ئەلبانیا
من بۆیەكەمجار كە ناوی ئەلبنیام بیست لە ئەڵمانیا بووم، ساڵی 1996 لە كەمپێكی پەنابەران بووم لە یەكێك لە شارەكانی باكووری ئەڵمانیا. لەوێندەر كۆمەڵێك كەسی قژ زەردو سپی پێستی زۆری تێدابوون كە سیمایان لە ئەڵمانییەوە نزیك بوو، دواتر پێیان وتم ئەمانە خەڵكی ئەلبانیان. ئێمە لە كەمپەكە كۆمەڵێك كوردبووین پێكەوە گرووپێكمان دروستكرد بوو، ئێواران یاری بالەمان دەكرد و زۆربەی جاریش لەگەڵ ئەلبانییەكان یاریمان دەمانكرد و ئەوانیش زۆر باشبوون زۆرجار لە ئێمەیان دەبردەوە. ئەوە یەكەمجارم بوو، كە ناوی ئەلبانیا و خەڵكی ئەلبانیا بناسم.

لەناو ئەو ئەلبانییانەدا، پیاوێكی تەمەن 50 ساڵی لێبوو، یاری بالەی زۆرباش دەزانی ، پێم سەیر بوو لەو تەمەنەدا ئەو پیاوە ئاوا یاری بكات، دواتر كە زیاتر یەكترمان ناسی، زانیم كە كاتی خۆی لەسەردەمی ئەنوەر خۆجەدا بەرێوبەری یانەیەكی وەرزشی بووە. هەر لەرێگەی ئەویشەوە، ناوی ئەنوەر خۆجەم بیست.
ئەلبانیا كوێیە؟

ئەلبانیا وڵاتێكی ئەوروپییە دەكەوێتە ناوچەی بەلقان، دراوسێی سربیا و یۆنان و مەكەدۆنیا و كۆسۆفۆیە. كۆی گشتی رووبەری ئەم وڵاتە 28748 كم چوارگۆشەیە، واتە وڵاتێكی بچووكە، لە ڕووی ژمارەی دانیشتوانیشەوە بەهەمانشێوە، ژمارەیەكی كەمی دانیشتوانی هەیە و دەگاتە نزیكەی 2.800.000. گەورەترین شاریشی ، تیرانای پایتەخەتە كە كۆی گشتی دانیشتوانی دەگاتە 617 هەزار كەس.

ئەلبانیا تاكە دەوڵەتی موسڵمانە لە ناوچەی بەلقان و ئەوروپادا، رێژەی موسڵمانن دەگاتە نزیكەی 70% دانیشتوانی، 20% مەسیحی ئەرتەدۆكسین، 10% مەسیحی كاتۆلیكین. لە رووی ئابووریشەوە، هەمیشە ئەم وڵاتە هەژارترین وڵاتی ئەوروپا بووە، لە ئێستاشدا بەهامنشێوە هەژارترین وڵاتی ئەوروپایە، كۆی داهاتی نیشتمانی ئەلبانیا نزیكەی 11 ملیارد یۆرۆیە، داهاتی تاك لەم وڵاتەدا زۆر كەمە بە تایبەتی لە ناوچە گوندنشینەكانی.

وڵاتێك لە نێو بەرداشی زلهێزە ناوچەیی و زیهانییەكاندا

گەورەترین كێشەی ئەلبانیا ئەوەبوە، كە كەوتۆتە نیوان كۆمەڵێك زلهێز و دەوڵەتی بەهێزەوە، پێشتر لە باشوورەوە دەوڵەتی عوسمانی بوو، لە باكووریشەوە ئیمپراتۆریەتی نەمساویی بوو، لە رۆژهەڵاتیشەوە دەوڵەتی سربیا بوو، كە دەوڵەتێكی بەهێزبوو. لە رۆژئاواشەوە ئیتالیا بووە، كە تەنها 70 كم لە دەریاوە لێی دوورە. هەرئەمەش وایكردووە، كە هەمیشە ئەم وڵاتە وەكو پاروویەكی چەور وابێت، بۆ دەوڵەتە بەهێزەكانی دەوروپشتی و هەمیشە رووبەروی هەڵمەتی تاڵانیی و دزینی دەوڵەتە بەهێزەكان بۆتەوە، بە تایبەتی توركە عوسمانییەكان.

هاتنی تورك و سەرەتای نەهامەتی

تورك چووبێتە هەرشوێنێكەوە لە دزین و كوشتن و نەهامەتیی و ماڵوێرانی بەولاوە، هیچی تریان پێ نەبووە. ئەلبانیاش بەر حوكمی چەتەگەری تورك كەوت. ساڵی 1389 دەوڵەتی عوسمانی لە جەنگی كۆسۆفۆدا، دەتوانێت سەركەوتن بەدەستبهێنێت و ئەم وڵاتە داگیر دەكات. لێرەشەوە ئەم وڵاتە جوانە كەوتە ژێردەستی چەتەگەری عوسمانی و لە ماوەی 5 سەدەی حوكمی عوسمانیدا، جگە لە هەژاریی و دواكەوتووی، هیچی تریان بەخۆوە نەدی. ئەلبانیا وەكو هەموو شوێنێكی تری ژێر دەسەڵاتی عوسمانی، ساڵانی حكومی تورك، بە خراپترین و نەهامەترین ساڵانی ژیانییان دادەنرێت. ئەلبانیان تەنها وەكو گوندێكی هەژاری ئەوروپا بووە، هیچ سیمایەكی پیشەشازیی و ژێرخانی ئابوورییەكی بەهێز نەبووە. بگرە هۆكاری سەرەكی ئەم هەژاریی و دواكەوتوویەی ئەمڕۆی ئەلبانیا، دەگەڕێتەوە بۆ ساڵانی داگیركاری عوسمانی،چونكە ئەوان هەژاریی و دوواكەوتوویان لەگەڵ خۆیان بۆ گەلی ئەلبانیا هێنا.

خۆشبەختانە پاش نزیكەی 5 سەدە لە ژێردەستەیی، ساڵی 1912 دەوڵەتی عوسمانی جەنگ لە دژی روسیا دەدۆرێنێت و ئەلبانیاش سەربەخۆیی خۆی وەردەگرێت. بەمەش بۆ یەكەمجار لە پاش پێنج سەدە لە تاریكی، كەمێك چرای رۆشنایی بەر ئەم وڵاتە دەكەوێت.

لەنێوان هەردوو جەنگدا

لە پاش رزگاربوونی دووبارە ئەلبانیا كەوتەوە بەرچاوی داگیركەران، دەوڵەتی سربیا هەرێمی كۆسۆفۆی بۆخۆی داگیركرد، مەكەدۆنیا بەشێكی لە رۆژهەڵاتی برد، لە باشووریشەوە یۆنانیش هەندێك ناوچەی لێ داگیركرد.

هەمیشە سربیاش دەستی ئاژاوەگێڕی لەئەلبانیا دەگێڕا. ساڵی 1920 دان بە سەربەخۆیی ئەلبانیا نراو بوو بە ئەندامی رێكخراوی « كۆمەڵەی گەلان»، بەڵام لەناو ئەلبانیادا، جەنگ و ململانێی گەورە لە نێوان باڵە لیبڕاڵ و كۆنەخواز و چەپڕەوەكان بەرپابوو، كە نەیدەهێشت هیچ كاتێك ئەم وڵاتە ئارامی بەخۆوە ببینیت، هەتاوەكو ساڵی 1925 ئەحمەد زوگو ئیعلانی كۆماری ئەلبانیای كردو كۆتایی بەو كەمە ئازادییە هێنا، كە لە پاش رزگاربوونی چنگی ئەم وڵاتە كەوتوبوو.

بەڵام ئەم كاك ئەحمەدەش هەر زوو لە بەڵێنی كۆماریی پەشیمان بوویەوەو ساڵی 1928 خۆی كردە مەلیكی ئەلبانیا و هەتاوەكو كۆتایی ساڵی 1939 و لەكاتی بەرپابونی جەنگی دووەمی جیهانی، ئەحمەد زوگو حوكمی ئەلبانیای كرد، بەڵام پاش چەند ساڵێكی تر، كاك ئەحمەدێكی ترمان بۆ پەیدا دەبێت، كە ئەویش مەلیكێكە بەڵام بەرگی چەپخوازی لەبەردایە.
داگیركاری نازی ئەڵمانی

لە ساڵی 1939 ەوە ئەلبانیا سەرەتا لە لایەن دەوڵەتی ئیتالیای فاشیست بەسەرۆكایەتی مۆسۆلینی دەگیرێت، بەڵام ئەم داگیركەرەش رووبەروی بەرەنگارییەكی گەورەی گەلی ئەلبانیا دەبێتەوە، پاشانیش ئەلبانیا لەلایەن سووپای داگیركەری ئەڵمانییەوە داگیر دەكرێت و هەتاوەكو ساڵی 1943 بە ئاگروئاسن حوكمی ئەلبانیا دەكەن، بەڵام پاشان بەهۆی لاوازبوونی نازییەكان و بەهێزبوونی سووپای رزگاریخوزی ئەلبانیا، ساڵی 1944 سوپای رزگاریخوازی ئەلبانیا بە سەرۆكایەتی ئەنوەر خۆجە، ئەلبانیا رزگار دەكات. بەمشێوەیەش سەرەتای حوكمی تەمەندرێژترین دیكتاتۆری ئەوروپا و جیهان سەرهەڵدەدات.

ئەنوەر خۆجە، شۆڕشگێڕێكی دیكتاتۆر

باسەرەتا بزانین ئەم ئەنوەر خۆجەیە كێیە؟ ساڵی 1908 لە شارۆچكەی جیرۆكاسترە ئەنوەر خۆجە لەدایك دەبێت. باوكی دەرمانخانەی دەبێت. دەتوانین بڵێین ئەنوەر خۆجە لە بنەماڵەیەكی دەوڵەمەند لە دایكبووە. خوێندنی سەرەتایی و دواناوەندی لە ئەلبانیا تەواو دەكات، پاشان لە ساڵی 1930 دەچێتە فەرەنسا هەتاوەكو ساڵی 1934 لە شاری مۆنپەییە دەبێت. ساڵی 1934 تا1936 لە زانكۆی بروكسێل یاسا دەخوێنێت لەهەمانكاتیشدا لە كونسوڵگەری ئەلبانیا لە بروكسێل، كار دەكات.

گەڕانەوە بۆ ئەلبانیا
ساڵی 1936 دەگەڕێتەوە بۆ ئەلبانیا و لە تیرانای پایتەخت وەكو مامۆستای زمانی فەرەنسی لە قوتابخانەكان وانە دەڵێتەوە، بەڵام هەر زوو تێكەڵی سیاسەت دەبێت و بەتایبەتی لەگەڵ كۆمۆنیست و چەپەكانی ئەلبانیا، هەرئەمەش وای لێدەكات، كە ساڵی 1939 لە مامۆستایی دووربخرێتەوەو لە مووچەخۆری دەوڵەت دەربكرێت. بە پێی هەندێك سەرچاوە بێت، ئەنوەر خۆجە بۆ بژێوی ژیانی لە ساڵی 1940 ەوە دوكانێكی بچووكی دادەنێت و جگەرە دەفرۆشێت.

دورستكردنی پارتی كۆمۆنیستی

ساڵی 1941 پاشئەوەی ناوبانگی ئەنوەر خۆجە لەناو خەڵكیدا بەهێز دەبێت، بە هاوكاری كۆمۆنیستەكانی سربیا، ئەنوەر خۆجە و هاوڕێكانیان توانیان پارتی كۆمۆنیستی ئەلبانیا دابمەزرێنن. هەر لەهەمان ساڵیشدا « سووپای رزگاریخوازی ئەلبانیا « دابمەزرێنن، كە دەستدەكات بە خەباتی پارتیزانی لە دژی سوپای داگیركەری ئەڵمانیی و دواجار سوپای رزگاری ئەلبانی ساڵی 1944 تیرانای پایتەخت داگیر دەكات و سوپای ئەڵمانیای نازی لە وڵات دەردەكات و بەمەش سەرەتای قۆناغێكی نوێ لە ئەلبانیا دەستپێدەكات.

كۆمارەكەی ئەنوەر خۆجە
لە ساڵی 1944 ەوە ئەنوەر خۆجە دەبێتە سەرۆك كۆماری ئەلبانیا و سیستەمێكی سۆسیالیستی مۆدێل سۆڤێتی لە ئەلبانیا دادەمەزرێنێت. لەمەشدا سۆڤێت لە سەردەمی ستالیندا، بێ ئەندازەو بە سەخاوەتەوە هاوكارتی ماددیی و سەرزبایی و تەكنیكی و كشتوكاڵی دەكەن. ئەنوەر خۆجە دەستدەكات بە لێسەندنەوەی زەوی لە دەرەبەگاكان و بەسەر جووتیارەكاندا دابەشی دەكات، پاشان دەوڵەت دەست بەسەر سامانی بازرگان و دەوڵەمەندەكان دەگرێت، هەموو كەرتەكانی پیشەشازیی و بازرگانی، دەوڵەت مۆنۆپۆڵی دەكات و خۆی دەیبات بەرێوە.

سەرەتاكانی ساڵانی حوكمی ئەنوەر خۆجە، ئەلبانیا توانی گڕوتینێكی باش بە خۆی بدات و لە رووی ئابووری و كشتوكاڵیی و پیشەشازییەوە هەنگاوێكی زۆر باشی نا، هەروەها دەستكرا بە پرۆسەی خوێندەواریكردنی گەل و رێژەی نەخوێندەواری كەمبوویەوە. پەرە بە زانكۆ و پەیمانگەكان درا. لە رووی كۆمەڵایەتییشەوە مافی ژنان باشكراو لە زوڵمی سەدان ساڵەی كۆمەڵی پیاوسالاری رزگاركرد و ژنی كردە ئەندامێكی ئەكتیفی كۆمەڵگای ئەلبانیا، دەتوانم بڵێم ئەمە یەكێكە لە باشترین كارەكانی ئەنوەر خۆجە.
تێكچوونی لەگەڵ سۆڤێت
لە پاش مردنی ستالین و هاتنە سەركاری نیكیتا خرۆتشۆف، كێشەكانی ئەنوەر خۆجە لەگەڵ سۆڤێت و خرۆتشۆف دەستپێدەكات، هەرئەموش وا دەكات كە لە ساڵی 1961 تەواوی پەیوەندییەكانی لەگەڵ سۆڤێت بپچرێت و پشت بكاتە مۆسكۆ و روو بكاتە پكین.

فۆتۆكۆپی كردنی بیری ماویزم
لە پاش تێكچوونی لەگەڵ سۆڤێت لە ساڵی 1961 ەوە هەتاوەكو ساڵی 1979 ، ئەنوەر خۆجە باشترین و بەوەفاترین دۆستی چین و سەرۆكە كاریزماكەی ماوتسیتونگ بوو. تەواوی فكر و سیاسەتەكانی ماوی فۆتۆكۆپی دەكرد و لە ئەلبانیا جێبەجێی دەكرد. بەڵام بە نەمانی ماویش، ئەنوەر خۆجە دژی سیاسەتە ریفۆرخوازییەكانی دێنگ خیاوپینگ وەستایەوەو پەیوەندییەكانی لەگەڵ چینیش پچڕاند. بەم شێوەیە ئەنوەر خۆجە بە گۆشەگیری مایەوە هەتاوەكو ساڵی 1984 كۆچی دواییكرد.
رووخانی مزگەوتەكان و یەكەمین دەوڵەتی مولحیدی جیهان

وەكو وتم لە پاش نەمانی ستالین، ئەنوەر خۆجە بووە هەوادار و دۆستی نزیكی ماوتسیتونگ و هەموو فكرەكانی ئەوی بەڕاست دەزانی و لە ئەلبانیادا جێبەجێی دەكرد. لەگەڵ سەرهەڵدانی شۆڕشی كولتووری لە چین، ئەنوەر خۆجە هەمان شتی دەستپێكرد، ئەوەبوو لە ناوەڕاستی شەستەكاندا، هەڵمەتێكی گەورەی لە دژی مزگەوت و پیاوانی ئایینی دەستپێكرد، بەشی هەرە زۆری مزگەوكەتانی ئەلبانیای رووخاند، هەروەها لە ساڵی 1967 دا خۆجە ئیعلانی عیلمانییەتی وڵاتی كرد، وەكو خۆی دەیوت « یەكەمین دەوڵەتی مولحید لەجیهاندا> كرد و چیتر رێگەی بە بڵاوكردنەوەی ئاینەكان لە وڵات نەداو هەرچی مزگەوت و كڵێساش هەبوو، هەموویانی سووتاند، لەمەشدا لاوانی كردبووە سەربازی ئەو فكرە هەڵەیەی.

170 هەزار مۆڵگەی سەربازی
یەكێك لە كێشەكانی ئەنوەر خۆجە ترس بوو، ترس بوبووە دێوەزمەیەكی گەورەو بەسەر تەواو فكر و سیاسەتەكانیدا زاڵبوو. هەرئەمەش وایكردبوو كە تەواوی وڵاتەكەی بكاتە سەربازگەیەكی گەورە. ئەو هەمیشە ترسی لەوە هەبوو كە یەكێتی سۆڤیت، وەكو چۆن پەلاماری هەنگاریا و چیكوسلۆفاكیای دا، ئاواش پەلاماری ئەلبانیاش بدات و داگیری بكات. لە هەمانكاتیشدا ترسی هەبوو كە لە رۆژئاواوە سوپای ناتۆ پەلاماری وڵاتەكەی بددەن، هەرئەمەش وایكرد، كە بۆ هەر دوو كم چوارگۆشە، مۆڵگەیەكەی سەربازی دروستبكات و وڵاتەكە بكاتە سەربازگەیەكی گەورە، جگەلەوەش سیاسەتی ملیتاریزەكردنی گەلی دەستپێكرد و هەموو هاوڵاتییانی كردبووە سەرباز، لەمەشدا كەمێك لە سەدام دەچوو.
گەورەترین حەشارگەی ئەتۆمی

ترسە گەورەكەی ئەنوەر خۆجە بێ سنوور بوو، ئەمەش وایلێكردبوو كە شتی سەیرو سەمەرە دروستبكات. ئەو تەنها لە هێرشی لەشكری وشكانی نەدەترسا، بگرە ترسی لە هێرشی ئەتۆمیش هەبوو، هەرئەمەش وایكرد كە گەورەترین حەشارگەی ئەتۆمی لە نزیك تیرانای پایتەخت دروست بكات. لە سەرەتا ساڵانی حەفتادا دەستكرا بە دروستكردنی ئەم حەشارگەیە، كە نزیكەی 2500 كم چوارگۆشە دەبێت و نزیكەی35 كم لە تیرانای پایتەختەوە دوورە. ئەم حەشارگەیە نزیكەی 100 مەتر قووڵە و 106 هۆڵی گەورەی تێدایە، كە هەرهەموویان تەواوی شتە گرنگەكانی ژیانی تێدایە. هەر هۆڵە بۆ بەرپرسێكی حكومیی و سەربازی دانراوە. تاكە سوودی ئەم حەشارگەیە بۆ گەلی ئەلبانیا ئەوەبوو، كە لە ئێستادا ئەم حەشارگەیە بۆتە شوێنێكی گەشتیاریی و خەڵكی رووی تێدەكەن و گاڵتەش بە عەقڵی ئەنوەر خۆجە دەكەن .
زیندانیكردنی 200 هەزار كەس

ئەنوەر خۆجە بەشێوازێكی دیكتاتۆری و تاكڕەوانە حوكمی ئەلبانیای دەكرد، هەركەسێك دژی حوكمی بوەستایەتەوە، ئەوا یەكسەر زیندانی دەكرا. ساڵانی حوكمی ئەو ، بە ساڵانی ترس و تۆقاندن دەناسرێت، بە پێی هەندێك سەرچاوە بێت، نزیكەی 200 هەزار ئەلبانی لەسایەی ئەودا زیندانی كراون، ئەمە لە كاتێكدا خۆی ئەلبانیا دوو ملیۆن كەس بووە.
چەپی كورد و ئەنوەر خۆجە

بە حوكمی ئەوەی كورد نەیتوانییوە یان نوخبەی سیاسی و رۆشنبیری كوردی نەیتوانیوە فكرێكی سیاسیی خۆماڵی بەرهەم بهێنێت، بۆیە هەمیشە ئێمە خەریكی فۆتۆكۆپیكردنی فكری خەڵكی تربووین ، زۆرجاریش بە سەقەتی كۆپیشمان كردووە. هەروەها بووینەتە دەروێشی خەڵكی تر. لە ساڵانی شەست و حەفتاكاندا، ناوبانگی ئەنوەر خۆجە، تەواوی جیهانی گرتبوویەوە، بە تایبەتی لەناو وڵاتانی جیهانی سێهەمدا، زۆر گروپ و لایەنی سیاسی ئەویان بە رابەر دەزانی . لە ناو چەپی كوردشیدا ئەنوەر خۆجە، هەواداری زۆری هەبووەو كاریگەری گەورەشی لەسەر زۆر گرووپی چەپی كوردی هەبووە، بۆ نموونە لەسەر كۆمەڵەی ماركسی لینینی، كە دواتر بوو بە كۆمەڵە‌ی رەنجدەران.

بە پێی زۆرێك لە سەرچاوە مێژووییەكان هاتنی گروپی چەپی ئێرانی بەسەرۆكایەتی كۆرشی لاشایی كە پێشتر لە ئەلبانیا خوێندوویەتی، كاریگەری گەورەی بەسەر فكری چەپەكانی سلێمانی و كوردستانەوە هەبووە، كە دواتر كۆمەڵەی ماركسی لینیان دروستكردووە.

كێشەی گەورەش لەوەدایە كە هیچ كاتێك بیر لەوە نەكراوەتەوە ئایا بۆچی دوای كەسێك بكەویت و بیكەیتە مامۆستای خۆت، كەهیچ سوودێكی بۆ ئێمە نییە، یان تەنانەت دۆستی وڵاتەكەشمان نییە. لە هەمانكاتیشدا بە هیچ شێوەیەك ئەزمونی ئەنوەر خۆجە بە فكرێكی رەخنەگرانەوە سەیر نەكراوە، بەڵكە دەروێش ئاسا گەنجی ئەو زەمانە دوای كەوتوون. بەداخەوە ئەم هەڵەیە بەردەوامە و لە ئێستادا لاوی كورد، كوێرانە دوای هەندێك فكری توندڕەویی ئیسلامی و سەركردەی ئیسلامی كەوتووە، كە جگە لەنەهامەتی هیچیان بۆ كورد نەهێناوە.
دوا قسە
بە دڵنیاییەوە سەردەمی ئەنوەر خۆجە بەسەرچوو، بەڵام ئازارو مەینەتییەكانی ئەو كەسانەی كە بوونە قووربانی ئەم رژێمە دەمێنێتەوە، لەوانەش بێت زۆركەسیش بڵێت، ئینجا ئێستا ئێمە چ پەیوەندییەكمان بەمەوە هەیە؟ لەوەڵام دا منیش دەڵێم: مێژوو بریتییە لە ئەزمونی باش و خراپ، هەروەك چۆن سوود لە ئەزموونە باشەكان وەردەگیرێت، سوودیش لە هەڵەكانی وەردەگیرێت، تاوەكو ئێمەش ئەو هەڵانەی پێش خۆمان و خەلكی تر نەكەینەوە.
سەرچاوەكان :
1. https://www.auswaertiges-amt.de/ albanien
2. أنور خوجە، لزعیم الاوروبی الژی حاصر شعبه ب 200 ألف پكنە عسكریە. ساسە بوست.
3. . https://www.tagesspiegel.dekommunismus-fuer-touristen-alban…
4. www.deutschlandfunk.de/ehemalige-bunker-in-albanien
t