شارپرێس: هەندرێن
مەدحەت كاكەیی لە ئەزموونی پێشوویدا، كە بریتی بوون لە تابلۆگەلێكی گرافیكیی و هێلكاریی و بابەتی ژیاندا، توانی شوێنپیی خۆی و ژیانی رووحی كوردی بگوازێتەوە بۆ ناو رەنگەكان، كەچی كاكەیی لەو ئەزموونە نوێیەدا لە خەمی ئەوەدایە، كە لە یەكایەتییەكی ‌ یەكڕەنگی و رووبەرێكی بەربڵاودا لە هێلكاری و فگیورەكان، لە ئاسۆیەكی نادیاریی ئەفرێنەراودا، ئەو یادەوەرییە هەراسانەی كورد كە بە دەستی وێرانكاریی و پەژارای پێناسەكردنی ئەو قەدەرە دەناڵێنێ، بێدەنگانە ئامادە بكاتەوە. ئەو تابلۆیە نوێیانەی هەنووكەی مەدحەت، بە چین لەسەر چینی رەنگەكانیانەوە، لە بۆشاییەكی رەنگڕێژدا گەردوونێك لە شەبەنگی رۆشنایی، تێڕامانێكی خەڵوەت ئامێز ، سەرابێك لە تەرمی خاكێكی ئەنفالكراو،‌ گەردوونێكی چۆلكراو لە مرۆڤ، نمایشدەكەن. 

ئەم نووسینە دەخوازێ بە نیگایەك لە چڕایەتی گۆشەنیگای راستینەی "تشتایەتی شتەكان"ەوە، كە مارتین هایدیگەر لە كتێبە دانسقەكەی "رەچەڵەكی كاری هونەریی"دا (1) دەیانهزرێنێ و لە روانگەی ئارتۆر رامبۆی "راوانینوان"ەوە بۆ پرسی دۆزینەوەی "نادیاریی"، كە لە نامەكانی روانینوانێك"دا (2) لەسەری دەپەیڤێ، كە لە كن من، ئەو دوو تێڕوانینە لە ئەفراندن بەهایان لە بن نایێ، ئەو ئاسۆیە بێدەنگەی كە لەمدیوی یەكایەتی ئەو قەوارە رەنگیی تابلۆیەكانی مەدحەتدا ئامادە دەبێت، بخوێنێتەوە. 

هەڵبەتە مەدحەت سەرەتا لە حەفتاوە تاكوو ناوەڕاستی حەفتایەكان بە كارە هونەرییە گرافیكییەكانی، لە كۆمەڵێك پۆرتەرێت و هێڵكاریی جیاواز لە شێوەی سروشتخوازیی "ناتورالیزم"ی و دەربڕینییدا، تایبەتمەندییەكانی ناخی هاومرۆڤەكان، سروتی ژیانی كاكەییەكان و هاوسێیە دوور و نزیكەكانی شوێنگەكەی خۆی و نیگای شوێنپێی ئەڤین و دڵڕەقی و ناڵە و تریقانەوەكانی مرۆڤی كوردی لەناو جیهانی رەنگی رەش و سپی و هەندێ جاریش رەنگیی هاوئاهەنگ لەگەڵ یەكتردا، ژیاندەوە، دواجاریش هەر لە نەوەتەكانی سەتەی رابردوودا، بەو شێوازەی ئێستاییەوە، بەرەو گەردوونێكی دیكەی "نادیار" كارە هونەرییەكەی دەستی پێكرد. ئەو ئەزموونەشی لە شێوازێكی رووتكاریی (ئەپستراكت)، ‌ یەكایەتییەكی رەنگی "ئەركریول"ی شەپۆڵاوی، لووس، لێڵ، پرشنگدار و بێدەنگیدا، پەنگیان دایەوە و لە پانتایی تابلۆیە یەكڕەنگیەكاندا لەنگەریان گرت. 

مەدحەت لەو شێوازە هونەرییەدا، پەژارەی مرۆڤەكان بۆ چارەنووسەكانیان، نیگایە ئەڤین ئامێزەكان، دیمەنی جوولەداری ئەو تشتانەی كە لە خاكدا دەژین، دابڕان و شوێنپێی رووحی برینداری كوردان ... هتد، لە یەكاتی بۆشاییەكی چڕكراوەدا جێنشیندەكا، كە هەندێك جار تابلۆیەكان، هەر دەڵێی وارێكن لە كۆتایی گەردوون و هەندێ جارییش، مینا خەڵوەتگەیەكن لە سرووتی توانەوەی دۆنا ودۆنانەییانەی كاكەییەكان. 

لە نیگایەكی دیكەدا، كە مرۆڤ لەو تابلۆگەلە نوێیانەی مەدحەت رۆدەچێ، هەردەڵێی ئەو ژیانە سوتەمەرۆ و لێكترازەوەی كوردان و بگرە خودی سروشتی تشتەكانی خاكەكەشەتی، چیتر هێماگەل و هێڵ كێشانەكان ناتوانن راستییەكانی ناخیان ئاوێنە بكەنەوه. لەبۆیە ئەمدیوی تابلۆیەكانی لە وێناندنی خاكێك دەچێ، كه رووحگەلێكی تراویلەكەیی، شوێنپێیەك لە ژانی خاكێكی ئەنفالكراو قووڵاییەكانی بۆشایی ژیانی دایپۆشیوه.‌ بە واتایەكی دیكە، ئەو رەنگ و شەپۆڵە هێورانەی كە لە یەكایەتییەكدا روانینێكی خەڵوەت ئامێزدا نمایشدەكەن، هاوارە خەفەتاوییەكەی كۆمەڵناسیی ئەلمانی، ئەدۆرنۆ (Theodor W Adorno)مان

بە یاد دێننەوە، كە لە مەڕ كۆستی كۆكوژی جوولەكەكان بە لە رۆژگاری رژێمی نازی ئەلمانیدا "ئاوشوێس" دا گوتبووی: " من نامەوێ دەربڕینەكەم نەرمتر بكەمەوە كە دوای ئاوشوێس بەردەوامبوون لە شیعر نووسین بەربەریەتە". (3) هەرچەندە ئەدۆرنۆ چەند ساڵ دوای ئەو هاوارنامەیە، دوای 1966، وێڕای دوو دڵیشی لەوەی كە شیعر لە توانای دابێ ئەو ئازارە دەربڕێ، بەڵام پێی وابوو كە پۆل سیلان، شاعیری بە رەگەز جوولەكەی ئەڵمانی كە "تاكە نووسەرێكی داهێنەری دوای شەڕی جیهانی دووەمە كە دەكرێ لەگەڵ ساموێل بێكێتدا بەراورد بكرێ". (4) بەمجۆرە ئەدۆرنۆ لە پەیوەندی بە دەستڕنگینی پۆل سیلان بەردەوام دەبێ و دەڵێ: " ئەو ئازار كێشانە لە بن نەهاتووانەی كە هاوئاستی گەورەییاندا مافی خۆیەتی وەك ژانێكی قووڵ گوزارەیان لێبكرێ: بۆیە لەوانەیە هەڵەیەك بوو بێ كە دوای ئاوشوێس چیتر شیعر بنووسرێ". (5)

لە پەیوەندی بەوەی گوترا، گەردوونە خەڵوەت ئامێزەی كە لە یەكایەتی رەنگی "ئەریوكل"ی تابلۆیەكانی ئێستای ئەو شێوەكارە دەیبین، رەنگە بكرێ وەك چەشنە هاوارنامەیەكی بێدەنگ؛ ئاوێنە بوونەوەی خەفتگەلێك لە شەپۆڵی مەستانەی رەنگ، پێناسە بكەین. چونكە رەنگە دوای ئەو تەنگانە رووحی و دەروونییەی كە مرۆڤی كورد لە ژێر زەبری ئەنفال، كۆچڕەوی و نووشستی راپەڕین، پێیوەیانەوە دەناڵێنێ، هێما، هێلكاریی و وێنەكان شەكەت بووبن لەوەی كە ئەو هەموو شەپۆڵە ژانەی كورد دەرببڕن. هەر بۆیە ئەو شێوازە نوێیەی مەدحەت‌ هەوڵدانێكە تاكوو ئەو نیگا، دیمەن، رووداو و كۆی خەمی بوونایەتی كورد لەناو خاكی رەنگاكاندا بتوێنێتەوە. 

كاتێك مەدحەت پێشتر، لە ئەزموونی وێنە ئامێزدا هەوڵیدا بەو هزر، بابەت و هێمایە جودایانەی خۆیەوە، ئەو هەموو پەژارە و پەرێشانیانە لە گەردوونی تابلۆگەلێكی رەش و سپی و رەنگییدا لە ستایلی دەربڕینیی نمایشبكا، بەڵام دواجار كاتێك هەستیكرد، كە ژانە بێكۆتاییەكانی مرۆڤی كورد لە دەستی یادەوەرییە كەڵەكەكراو و مەحاڵییەتی گۆڕان رزگاریان نابێ، ئیتر كۆی ئەو تشتگەلە هەراسانانەی ژیانی هاومرۆڤەكانی بۆ ناو گەردوونێكی بێدەنگ گواستەوە. بەمجۆرە ئەو یەكایەتییە رەنگییەی تابلۆیەكان، هەردەڵێی قەوارەیەكن لە رۆچوونی بوونی تشتەكانی ژیانی كورد؛ واتا ئارامگەیەكە بۆ كۆی ئەو یادەوەرییە پەژارە ئامێزەی كورد. مرۆ كە لەبەردەمی ئەو تابلۆیانە دەوەستێ و بە وردی دەڕوانێتە پانتایی بۆشایی رووخساری تابلۆیەكان، هەستدەكا بینایی رۆدەچێنە ناو خاكێكی كەڵەكەكراو یان تەختكراو، هاوكاتیش بێدەنگییەك لە نەوا، پرسیاریی بینایی بەتاڵ دەكاتەوه. ئەو كارە هونەریانە لە رێگەی ئاوەڵاكردنەوەی گەردوونێك لە بێدەنگی رەنگ، لە غەمی ئەوەیە كە یەكایەتییەكی رووحی، وەك خەڵوەتگەیەك، بە بینەر ببەخشی. لەبۆیە دەكرێ ئەو شێوازەی ئێستای هونەرمەند، وەك جۆرە پەیامنامەیەك بۆ گەڕانێكی هێورانە بە دوای تێگەیشتن لە گەوهەری راستیی و هاوكاتیش كردنەوەی ئاسۆیەك بۆ بیركردنەوەیەكی دۆستانە لە نێوان سروشتی مرۆڤی كورد و ئەو"تشتگەلە"ی كە لە ژیانیدا ئامادەن، وێنا بكەین. 

ئەو "راستیە" لە تابلۆدا "شتایەتی تشتە". نادیارەكان بەدیار دەخات. كەواتە بە واتای هایدیگەر‌ "وەرچەرخانی راستی لە نێو كار {تابلۆ}دا لە چاڵاكیدایە. هاوكاتیش "راستی لە گەوهەرەكەیدا هەبوونەكەی بەردەوامە، راستیش وەك خۆی هەبوونەكەی لە نێو دینامیكی، جوولەی رۆشنایی و پەنهانییەكی لە رادەبەدەردایە. راستیی جەنگی جەنگەكانە، لەوێدا لە نێو هەموو رۆژگارەكاندا ئاوەڵایی بە جۆرێك لە جۆرەكان براوەیە، كە هەڵگری هەموو تشتێكیشە و لە دەرەوەشڕا هەموو ئەو تشتانە خۆیان دەكێشنەوە، ‌هەر تایبەتمەندییەك لە بوونایەتی ئەو راستییە خۆی بە دیار دەخا و دەشارێتەوە. هەر كاتێك و چۆن ئەو جەنگە دەستپێبكا و وەرچەرخێ، بەمجۆرە جەنگاوەرەكان لە رێگەی ئەو جەنگەوە رێدەكەن – رۆشنایی و پەنهانی- لێكدابڕاو لەگەڵ یەكتردا. بەم شێوەیە لەو جەنگەدا ئاوەڵایی سەردەكەوێ. راستی ئەو ئاوەڵایە ئاوەڵایەیە. (6) 


لێرەدا پرسیاری ئەوەیە، كە كه لە تابلۆیەكانی مەدحەتدا رۆشنایی ئەو راستییه،‌ چۆن ئەو جەنگە هەبوونایەتیانە‌ رۆشندەكەنەوە؟ بە واتایەكی دیكە، لەناو ئەو جەنگە چارەنووس سازەدا، چۆن دیمەنێكی كپ یان رۆشنی تشتەكان، نیگای تایبەتی كیژێكی سۆزدار، پیاوێكی شلەژاوی راماو لە ژیانە ئاڵۆزەكەی ...هتد، لە یەكایەتی چین لەسەر چینی تاك رەنگی بەرهەمەكانی ئەو دوایەی مەدحەتدا هاوئاهەنگییەك لە شەپۆڵی جووڵەكانیاندا ئامادە دەبن؟ وەك لە دەستپێكدا گوتم، كە مەدحەت لە كارە هونەرییەكانی‌ حەفتا- ناوەڕاستی حەفتایەكانیدا، لە رێگەی هێڵگاریی، وێنە، پۆرتەرێت و دیمەنە سروشتیەكانەوە، جەنگی "شتایەتی ئەو تشتانە"ی كە لە ژیانی مرۆڤی كورد و مرۆڤایەتیدا هەن‌، نمایشدەكرد. كەچی لەو ئەزموونە نوێیەدا پەنهانییەكان لەگەل پرۆسەی جەنگی چین چینی رەنگەوە پانتایی تابلۆیەكان دەتەننەوە. هاوكاتیش لە رووی دەرەكیی ئەو تابلۆیانەوە، تشتەكان بەناو یەكدا رۆدەچن و رۆشنایی رەنگەكانیش پەنهانییەكانی ئەودیوی تابلۆیەكان ئاوەڵا دەكەنەوە. 


ئەوەی كە بیناییمان بەرەو "جەنگی راستیی تشتەكان" بێدار دەكاتەوە، بەند نییە بە خودی هێمایەكان‌، وەك ئەوەی لە زۆر كاری هونەریی كوردییدا هێماگەلێكی وەك: جەمەدانی، شاخ، وێنای شەهید و رووداوە تراژیدیایەكان بۆ وێناكردنی ژیانی كورد ئامادەییان هەیە، بەڵكو بەندە بە چۆنییەتی و چڕكردنەوەی بادیارخستنی ئەو راستییانەی كە لەمدیوی ناوەكی رەنگەكاندا پەنهانن . لێرەوە "جەنگی ئەو راستییە" لە تابلۆیەكانی مەدحەتدا، بە گەرمی و تۆخی رەنگ و شەبەنگی رووناكی و سێبەری هێڵەكانیانەوە، رەچەڵەكی رەگەكانی ئەمدیوی ژیانی مرۆڤی كورد، بە بینراو دەكەن، بۆ ئەوەی بینایمان بەرەو دیمەنێكی تری نەبینراوەكاندا بێدار بكەنەوە. ئەو كارە هونەرییانە لە تایبەتمەندی نیگا و ورووژاندنی رەنگەكانییەوە ژیان بەو تشتگەلەی كە لە ژیانمان و لە سروشتی خاك و ناخی ئێمەدا هەیە دەبەخشێ و ئێمەش لەگەڵ سەیركردنی ئەو تشتگەلە ئاشنای جیهانێكی نوێ دەبین، كە پێشتر بۆ ئێمە ئامادەییان نەبوو. 


لەو روانگەیەوە ئەو شێوازە هونەرییەی مەدحەت لە رێگەی گەردوونێكی بێدەنگانەی یەكایەتی ئەو رەنگانەوە، ئەو مەودایەی نێوان بینایی بینەر و یەكایەتی ئەو تشتگەلەی كە لە گەردوونی تابلۆیەكاندا ئامادەن، كۆدەكاتەوە و یەكیاندەخات. دوای ئەوەی ئەو مەودایانەی نێوان بینەر و تشتەگەل، نێوان رووح و جەستە، نێوان ئاسمان زەوی لە ناو گەردوونی تابلۆیەكاندا تێكەڵی یەكتر بوون، ئیتر بەتاڵبوونەوەیەك، یان چێژێك لە بێدەنگی، یەكایەتی ئەو بوونایەتییە لە ئامێز دەگرێ.


كەواتە كاتێك مرۆڤ بە دەستی دۆشدامان و ئازاەكانییەوە دەتلێتەوە، ئەركی داهێنان ئاوەڵا كردنەوەی ئاسۆیەكی بێمەرجی جوانیناسانەیە، تاكوو بەهایەك بەو بوونە مرۆڤایەتییە گەمارۆدراوەمان ببەخشێ. بە واتایەكی دیكە، ئەركی هەموو داهێنەر و داهێنانێك، وەك ئارتۆر رامبۆ لە كاتی خۆیدا گوتی: "شاعیر {هونەرمەند} پێویستە ئەو نادیارییە گەمارۆ بدات كە لە سەردەمی ئەودا خەرمانەیەكی لە ناخی جیهانیدا فەراهەم كردووە." (7) بەڵام داهێنەری "روانینوان" بۆ دۆزینەوەی ئەو نادیارییە، شێوەی تازەی پێویستە."(8) لەو گۆشەنیگایەوە، تابلۆیەكانی مەدحەت چڕكردنەوەی ئەو گەردوونە "نادیار"ەیە لە یەكایەتی رەنگەكاندا. رەنگە خەمی دۆزینەوەی ئەو "نادیار"ییه و ئاوەدانكردنەوەی ژیانێكی نوێ لە "بەتاڵبوونەوە"ی ژانەكان‌ لەو تابلۆیانەدا، تەنیا ئاسۆیەك بێ بۆ بیركردنەوە و گفتوگۆ لە داهاتووی پێناسی بریندار و گەمارۆدراوی كورد. چونكە ئەركی بە راستی هونەر، بریتی نییە لە پێناسەیەكی دیاریكراوی راستی؛ "تشتایەتی تشتەكان"، بەڵكو كردنەوەی ئاسۆیەكە بۆ رووناك كردنەوەی ئەو گەردوونە "نادیار"ەی كە "تشتەكان"ی تێدا جێنشینە، یان دۆزینەوەی ئاسۆیەكە بۆ جەنگێكی ئاوەڵای راستیی ئەو ناسنامە نادیارە.
لەو دیدەوە تابلۆیەكانی مەدحەت، لە ئاستێكی هونەری جوانیناسیییەوە، چەشنە دۆزینەوەیەكی ئەو "نادیار"ییە و ئاشناكردن و دواندنی ئەو "تشتگەلە" كە لەو گەردوونە نادیارەی ئێمەدا فەرامۆشكراون . بۆیە گەردوونی تابلۆیەكان‌، وەك خەڵوەتگەیەك لەناو ئەو ژیانە وێرانكراو، یان "ئەنفال"راوەی كوردیەدا، "شەفا"یەكی جوانیناسیییانە بە رووحی پەژارەی ئەو خاكە وێرانكراوە و "تشتگەل"ەكانی ناو ئەو ژیانە حوزنبارەمان دەبەخشن. دەكرێ ئەمەش هەوڵدانێك بێ كە لە یەك كاتدا، هەم وەك لاواندنەوەیەكی ئەو یادەوەرییە گەمارۆدراوەی كورد و هەمیش وەك ئەوەڵاكردنەوەی "نادیار"ییەك بۆ ژیان پێبەخشینی ئەو یادەوەرییە، بخوێنینەوە. كەواتە لەو گەردوونە نوێیەی كە ئەو ئەزموونە هونەرییە دەیبەخشێ، دەكرێ ئاسۆیەكی ئاوەڵاكراوی بەتاڵ بۆ ئەو رووحە "ئەنفال"كراوەی كورد بە دیار بخا و بەمەش ئاشتبوونەوەیەك لەگەڵ ژیان و بوونەكەی دەستپێبكا.


لەم روانگەیەوە، رووناكی ئەو تابلۆیانە لە یەكایەتییە گەردوونییە كشوماتەكانیاندا، سەبووریەك بە كۆیادەوەری كورد دەبەخشن. بینەر دەتوانێ بە بوونی شتە رووحدارەكانی خاك لەگەڵ سەما و رووناكی كپی رەنگدانەوەی رەنگاكاندا، و قووڵایی و تەنكی رووبەری تابلۆیەكان، ئاشت بێتەوە، كە بە بەرزی نزمیان، هەر دەڵێی بەشێكن له لۆچ و گرژی‌ رووخسار و نیگای ژنێكی كۆست كەوتووی پاشماوەی ئەنفالەكان، یان هەر دەڵێی رەنگی خەڵوەتگری مندڵێكی هەڵەبجەیە، كە بە هەنسكەكانی هەنییەی تابلۆیەكان، شوێنكات، خەستر دەكاتەوە. 
بەمجۆرە بەدەم روانینی ئێمەوە، رووحێكی "نادیار" لەبن ئەو رەنگە خەستە كەڵەكەكراوانەدا هەناسە دەدا، یان لە زەیڕۆحدان و ناڵە و رامانە.‌ تەواوی ئەو تابلۆیە نوێیانەی مەدحەت لە یەكاتییەكانیاندا، پێكدادانی سیمای دژوار و رووحی تاڵانكراوی مرۆڤی كورد ئامادە دەكەن. له پانتایی‌ تابلۆیەكاندا، جووڵە و شەپۆڵی نیگای مرۆڤ و درەخت و دیمەنی شوێنەكان ، لە ئاوێزانبوونێكی بەناو یەكتر تواوەدا، بیناییمان خەڵوەتگیر دەكەن. بە هاوئاهەنگییەك لە نێوان ئەمدیوی شەپۆڵی رەنگی تابلۆیەكان و نیگایەكانی بینەرەوە، "تشتایەتی شتەكان" سەرەتاتكێ دەكەن. 


بە دیوێكی دیكەشەوە، دەكرێ ئاماژە بەوە بكەین، كە لەو ئەزموونەی نوێیەی مەدحەت كاكەیی دا، خود/سۆبژە و بابەت/ئۆبژە، بەناویەكدا وەردەبن و لە یەكایەتی رەنگدا دەتوێنەوە. چونكە ئەمڕۆ بە گشتی لە جیهانبینی داهێناندا، "یاری"ییە هونەرییەكان بزواو و لێكئاوێزانن: بابەت، كەرەسە و روانگه هونەرییە كۆنینەكان، بە شێوازێكی نوێ لە گەردوونی كاری هونەریدا ئامادە دەبنەوە. ئەو شێوازە نوێیە لە هونەری شێوەكاریدا، كە لە ژێر چەتری "پۆستمۆدێرنیزم" ناودێر دەكرێ، هەر لە كۆتایی شەست و سەرەتای حەفتایەكانەوە، لە ئەمریكا، رۆژئاوا و لەوانەش لە سوێد، بە كردنەوەی پێشەنگەیەكانی "مارۆ دۆشمان"، ئەندی وارۆل"، "باربرۆ بلوم"، "سندی شارمان"، "شاڕی لێبین" ... هتد دەستی پێكرد و شێوازی "مۆدێرنیزم"ی خستە ژێر پرسیار، یان بە واتەی فەیلەسووفی فەڕەنسیی، ژاك دێریدا، ئەو شەپۆڵە نوێیە لە جیهانی هونەردا، ئەو گەردوونخوازیی و ناوەندخوازییەی كە هونەری پێوانە دەكرد "هەڵوەشاندەوە". ئیتر دوای ئەو ریزە پیشانگەیانەی كە سەرەتا لە ئەمەریكە دەستی پێكرد، سنوورەكانی جوانیناسیی ئاوێتەی یەكتر بوون. لەو شێوازە واقیع هەم وەك خۆی و هەمیش وەك وەقیعێكی خەیاڵێنراو بە شێوەگەل بەرهەمدەهێنرێتەوە و نمایشدەكرێ. 


لەو ناوكۆیەوە (كۆنتێكست) ئەگەر سەیری پرۆسەی گۆڕانی شێواز و گۆڕانەكانی تابلۆیەكانی مەدحەت دەكەین، دەبینین، هەر لە ناوەڕاست و سەرەتای هەشتایەكانەوە، بەرەو ئەزموونێكی نوێ هەنگاو دەنێ، لەوێوە بە چەشە و تامێكی تایبەت بە خۆی، شێوازێكی رووتكاریی (ئەپستراكت) هەڵدەبژێرێ. بەمجۆرە دوای ئەوەی كە لە ئەوروپا و كوردستاندا لە چەندین پێشانگەی ناسراودا، بەرهەمەكانی نمایشدەكا، توانی بە تایبەتمەندییەك لە هەڵبژاردن و ورووژاندنی رەنگ و چەشەی جوانیناسیی، جیاوازی خۆی رابگەیەنێ.


مەدحەت لە گالێریەكی ناسراو Aronowitsch لە ساڵی 2001 دا،‌ لە ستۆكهۆڵم، پێشەنگەیەك دەكاتەوه، لەوێدا مەدحەت بە نمایشكردنی تابلۆگەلێك لەو ئەزموونەی نوێیەی، جەنگی راستیی هونەرەكەی بۆ بردنەوەی پەنهانیی ئاوەڵا دەكاتەوە.
دوای ئەم پێشانگەیە، مەدحەت بە تام و رەنگێك لە سرووشتی دەشتایی، گەرمیانی كورد، تایبەتمەندێك لە شێوازەكەی خۆیەوە، پێناسەیەكی تایبەت بۆ شێوازی هونەرەكەی دەستەبەر دەكا.
لەو ناوكۆییەوە دەكرێ دیدی بینەر بۆ وێنەیەكی دیكە بكێشین، كە لە رووخساری تابلۆیەكانی مەدحەت ئامادەن. ‌ئەگەر بینەر لە سروشتی ژیانی سروشتیانەی كورد بە یادی خۆی بێنێتەوە، دەتوانێ چەشنە گواستنەوەیەك لە كردەی هونەریانەی قووڕكاری لە تابلۆیەكان ببینێ. وەك دەزانین، شێوازی چێكردنی خانوو و سواغدانی به قووڕە سوورەی خوساو، شێوازێكە سەلیقە و چێژێكی هونەری تایبەتمەندی كوردییانەی تێدایە، كە دەكرێ وەك تەرزە هونەرێكی خۆماڵییانە، چێژێكی جوانیناسییی كوردیی لە تەلارسازییدا سەیری بكەین. ئەو كردە هونەریەش رەنگدانەوەی باری سروشت و ئامادەیی خودی "تشتەكان"ە لە ژیانی كوردیدا. بۆیە كە مرۆڤ بە بینین بۆنی بۆشایی بەماناكراوی تابلۆیەكان دەكا، هەستدەكا بەدیار دیمەنی ژینگەیەكی تایبەت، فەزایەكی چین لەسەر چینی قووڕێكی سوور، كەسك، قاوەیی... هتد تامدار لە رووحی خاكی سەربان و ریزە دیوارەكانی ماڵ، وەستاوە. درزەكانی سەر رووی دەرەكیی تابۆلیەكانیش، هەردەڵێی ناخی پیرە ژنێكە، كه لە ئاسۆی زەردەپەڕێك، یان ئاقاری كازیوەیەك دەڕوانێ و تیرێژەكانی لۆچەكانی سەر روومەتیشی ختۆكە دەدەن. هاوكاتیش مرۆ ئەگەر سەرنج لە بۆشایی رووخساری رەنگینی تابلۆیەكاندا بدات، كە لە خودی سروشتی خاكی كوردستاندا چنراونەتەوە ئەو دیمەنگەلە لە یەكاتییە رەنگینانەی بەرچاو دەكەوێ.‌ ئەو شێوازە كاتێك دەترنجێتە ناو چێژی هونەری مەدحەت، كە كورد، دوای "ئەنفال"، كۆڕەو و شكستەكانی، بۆ بە واتاكردنی شووناسەكەی، پێویستی بە گوتارێكی جوانیناسیی نموونەیی، یان دۆزینەوەی گەردوونێكی نادیارە، كە لە ناخی خۆیدا پەنهانە. كەواتە سەیركردنی ئەو تابڵۆیانەی مەدحەت كاكەیی، تەنیا چێژ وەرگرتن و لێكدانەوەی رەنگەكان نییە، بەڵكو ئامادەكردنەوەیەكی "دۆناو دۆن"یانەی شەپۆڵی جوولەی كۆی ئەو "تشتان"ەیە كە لە یادەوەریی ئێمەدا تاڵانكراون، ئەمەش وادەكا ئاسۆیەك لە جوولە و لەرینەوەی بوونایەتی ئەو خاكە لە بینایماندا ئامادە بێ. مرۆ كاتێك بە بیناییەكی هێورانە لەو تابلۆیە نوێیانەی مەدحەت دەڕوانێ، رۆدەچینە ناو تووناوتوونییەك لە بێدەنگی، كە لەوێدا قسەكردن و لێكدانەوەكان؛ هێڵگەل و وێنە، یان بەخشینی شێوە بە یادەوەرییەكی تاڵانكراو، ئەو هەموو ئاوارە و ئەنفالكراوانەی ئێمە، چیتر ناتوانن بەهای ئاشتبوونەوە، سەبووریی و بەناو خودچوونەیەك بەو قەدەرە هاوبەشەی كورد؛ مەرگ و ژیانە بازنەییەكەی، ببەخشن. 


كەواتە كارە هونەرییەكانی مەدحەت كاكەیی بە رەنگە چین لەسەر چینەكانەوە، تشەتەكان، ئەزموونی مێژوویی، واتە بۆشایی یادەوەریی كوردیی دەچنێتەوە، بە رۆشناییە نیشتووەكانی سەر تابلۆیەكانەوە، بۆشایی نێوان ئاسمان و زەویی، ئێرەو ئەوێی بەربڵاوی یادەوەریی لێكگرێدەدەتەوە، بەمەش تاكوو رووحی كورد لە نەوای بۆشایی رەنگەكاندا، جێنشینبكات.


بۆ زیاتر زانیاری، وتارێك بە ژاپۆنی لەسەر كارە هونەرییەكانی مەدحەت كاكەیی


http://www.art-it.asia/u/admin_ed_contri9_j/bHuSe2hvoOPDMf5906UT/?lang=ja


ژێدەرەكان:


(1) Martin Heidegger, Konstverkets ursprung. Över från tyska till svenska: Richard Matz, Daidalos, Göteborg, 1987.
(2) ئارتۆر رامبۆ، نامەكانی روانینوانێك و مەرگ، وەرگێڕانی بۆ كوردیی: هەندرێن 
(3) RES PUBLICA, teoretiska och litträra tidskrif, Lund, 1998, nr, 39, s. 130.
(4) هەمان سەرچاوە، ل: 130
(5) هەمان سەچاوە، ل: 130
(6) Martin Heidegger, Konstverkets ursprung, ل: 60-61
(7) ئارتۆر رامبۆ، نامەكانی روانینوانێك و مەرگ، وەرگێڕانی بۆ كوردی، ل: 26 
(8) هەمان سەرچاوە.