شارپرێس: حەسەن رۆحانی سەرۆك كۆماری ئێران بۆ یەكەمجار سەردانی عێراقی كردو بەرپرسێكی عێراقیش لە بەغدا دووپاتیكردەوە، كە پەیامێكی روونی بە بەرپرسە عێراقیەیكان داوە ، بەوەی پێویستە پەلە بكرێت لە دەركردنی هێزە ئەمەریكیەكان لەو وڵاتە. بە گوێرەی قسەی بەرپرسەكە، سەردانیكردنی رۆحانی بۆ عێراق بەمەبەستی مۆركردنی ئەو رێككەوتنانەیە، كە پێشتر لێكتێگەیشتنیان دەربارەی هەیە و بە روونی بە عێراقییەكانی راگەیاندووە هەبوونی هێزە ئەمەریكییەكان مەترسییە بۆ سەر ئاسایشی ئێران و پێویستە پەلەبكەن لە كۆتایی هێنان بەو مەترسییە. هەروەها جەختی لەوەش كردەوە رۆحانی هەمان پەیامی گەیاندوە بەبەرپرسەكانی هەرێمی كوردستان، و وای داناوە هەبوونی ئەو هێزانە لە ناو هەرێم مەترسی زیاتر لەسەر وڵاتەكەی دروست دەكات لەچاو ئەو هێزانەی لە ئەنبارو بەغدا و نەینەوا هەیە. هەمان سەرچاوە، كە لەگەڵ بەرهەم ساڵح ئامادەی پێشوازییەكە بووە، باسی ئەوەی كردووە سەرجەم دۆسییەكانی تر دۆسیەی ئاسایی بووە لەبەرانبەر هەبوونی هێزەكانی ئەمەریكا، و دووپاتیكردەوە نیگەرانی ئێرانییەكان لەبارەی ئەو بابەتەوە روون بووە، كە بڕوایان نەبووە بە چالاكبوونی سەركردە سیاسییەكان لە دۆسیەی دەركردنی سوپای ئەمەریكا لە عێراق. ئەم نیگەرانەیەی ئێران لە وتەكانی رۆحانیدا رەنگی دایەوە كاتێك لەكۆنگرە رۆژنامەوانیەكەیدا لەگەڵ هاوتا عێراقییەكەی وتی: پەیوەندییمان لەگەڵ عێراقدا تازە نیە، بەڵكو دەگەڕێتەوە بۆ هەزاران ساڵ لەمەوبەر، پەیوەندییەكان رۆشنبیری و سیاسی و مێژوویی و هەرێمایەتین، واز لە پەیوەندییەكانمان لەگەڵ عێراق ناهێنین، بەلكو تواناكانمان دەخەینە گەڕ بۆ بەرەوپێشبردنی ، پەیوەندییەكانمان لەبەرژەوەندی گەلانی هەردوولادایە. رۆحانی ئاماژەی بۆ ئەوە كرد بواری زۆر فراوان هەیە لە نێوانمان بۆ ئەوەی هاوكاری یەكتری بكەین، گفتوگۆكانی نێوانمان زۆر باش بوون و خاڵی ناكۆكیمان نییە، و تواناكانمان دەخەینە گەڕ بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەكانمان و بەهێز كردنی پەیوەندیەكانمان لەگەڵ عێراق. باسی لەوەش كرد، گفتوگۆمان دەربارەی دۆسیەی بازرگانی و وەبەرهێنان و شارە بازرگانیە هاوبەشەكان و ناوچە سنوریە هاوبەشەكان و گەشتیاران و ووزەو گاز و نەوت و بانكەكان و رێگاكان و شەمەندەفەرو رێڕەوە ئاویەكان و ژینگە كردوە. سەرەرای پرسە سیاسی و هەرێمایەتی و نێودەوڵەتیەكان. رۆحانی هێمای بۆ ئەوەش كرد، لەگەل عێراق و سوپاكەیدا لە میانی رۆژە سەختەكان وەستاین، ئەمرۆش دەمانەوێ لەگەڵیدا بمێنینەوە بۆ بەرجەستەكردنی زەمینەیەك و پێشوزای كردنی ئەوانەی دەیانەوێ لەگەڵمان بن، ئەوەی بەلای ئێمەوە گرنگە ئەمن و دیموكراتیە لە عێراق، و ئەو وڵاتەش رۆڵێكی گرنگی هەیە لە پاراستنی سەقامگیری ناوچەكەدا. لای خۆیەوە، سەرۆكی عێراق بەرهەم ساڵح لە كۆنگرەكەدا وتی: پێویستە لەگەڵ ئێران بگەینە ئاستێكی بەرزتر، وڵاتەكەمان لە بەختی هەیە لە دراوسێكانی، ئەمرۆ عێراق خاڵی بەیەكگەیشتنی ولاتانی ناوچەكەیە، و داوای دروست كردنی كۆسیستەمێكی تەواوی كرد لە بەرژەوەندی هەردوولادا. لەو رەوەوە، قسەكانی ئیرەج مەسجدی بالوێزی ئێران لە عێراق زیاتر روون بوو دەربارەی خەمەكانی ئێران و وتی : ئەمەریكا فشارێكی زۆر لە عێراق دەكات بۆ سەپاندنی سزاكانی بەسەر ولاتەكەیدا، و ئاماژەی بەوە كرد بەرپرسە عێراقیەكان ئەم فشارانەیان رەتكردۆتەوە. هەروەها سەردانی كردنی رۆحانی لەم كاتەدا گرنگی و مانای تایبەتی خۆی هەیە، هێمای بۆ ئەوەش كرد، لەماوەی دە ساڵی رابردوودا عێراق گەورەترین مەترسی بوو بۆ سەر ئاسایشی ئێران، بەلام ئەمرۆ بۆتە هاورێ و هاوپەیمانێكی ستراتیژی و دەكرێ پشتی پێ ببەسترێت، و سنوەكان بونەتە سنوری هاورێتێ و هاوكاری ی سەقامگیری. باڵوێزی پێشووی ئێران لە بەغدا حەسەن كازمی قوممی هەوڵیدا سەردانیكردنەكەی سەرۆك بخاتە قاڵبی سەركەوتنی ئێران و هاوپەیمانەكانیەوە، بەوەی وتی : سەردانەكە هاوكاتە لەگەل پەرەسەندنە گەورەكان لە ناوچەكەدا، لە نێویاندا سەركەوتنی بەرەی بەرهەڵستكاران لە عێراق و سوریا و لوبنان و یەمەن، بە یارمەتی ئێران، و گوزارشتی لەوە كرد: ئەمەش بوە هۆی شكستهێنانی سیاسەت و پیلانەكانی ئەمەریكا لە ناوچەكەدا كاتێ ویستی گروپە تەكفیریەكان و تیرۆریستیەكانی لە نمونەی داعش بەكاربهێنێ. دەربارەی ئەم سەردانیكردنە، توێژەری عێراقی لیقا‌و مەكی وتی : ئێران زۆر نیگەرانە لە هەوڵەكانی ئەم دوایەی ئەمەریكا لە عێراق، بەتایبەتی لێدوانەكانی ترامپ بەوەی عێراق بۆ چاودێری كردنی ئێران بەكاردەهێنێ. ئێران لە ئەنجامی شیكاری و زانیاریەكانەوە پێی وایە خۆبەهێزكردنی ئەمەریكا لە عێراق سەرەتایەكە بۆ بابەتێكی گەورەتر و بەرژەوەندییەكانی لەو وڵاتە دەكاتە ئامانج، لە نێویاندا میلشیا چەكدارەكانی سەر بە ئێران، و هێمای بۆ ئەوە كرد، ئەم پێشینانە دوور نین لە واقیعەوە، و لەوانەشە بۆ لە قەڵبدانی بەرژەوەندییەكانی ئێران بێت لە ناوچەكەدا، ئەمەش مانای پێكدادانی راستەوخۆ نییە، بەلام بەلای كەمەوە خۆ ئامادەكردنە بۆ ئەگەرێك لە داهاتوودا. مەكی ئەوەی روون كردەوە، ئێران لە ئێستادا عێراق بە هێڵی بەرگری كۆتایی دادەنێت، و پێدەچێ سوریا بكاتە قوربانی، بەلام ناتوانێ دەستبەرداری عێراق ببێت، و پێی وایە فشارەكان لەسەر حكومەتی عێراقی لە پێناو دەركردنی یاسایەك بۆ دەركردنی هێزە ئەمەریكیەكان، بژاردەیەكی ئێرانیە. مەكی لە كۆتاییدا وتی : دەبێ ئەوە لە یاد نەكەین چەند لایەنێك لە عێراق دەیانەوێ هێزەكانی ئەمەریكا بمێنێتەوە، و هەندێ نێوەندی سیاسی پاڵپشتی مانەوەی دەكەن، ئەمەش بۆتە هۆی بێزاری ئێران و دەیەوێ هاوپەیمانیەتیهكی فراوان دروست بكات، بۆ ئەوەی لە پەرلەمان بڕیارێك دەربكرێت بۆ دەركردنی هێزەكانی ئەمەریكا لەو ولاتە. سەرچاوە: العربی الجدید وەرگێڕان: حلمی رسول رەزا