120 فڕۆكەی‌ بێ‌ فڕۆكەوان
گەنجێك لەكوردستان لەشەقەی‌ باڵ دەدات

کوردستان

27/01/2018‌ 2640 جار خوێندراوه‌ته‌وه

شارپرێس: نیقاش
گەمارۆی‌ ئاسمانیی بەغدا بۆ سەر كوردستان تەنیا گەشتە نێودەوڵەتییەكانی‌ پەكنەخستووە، بەڵكو رێی‌ لەخولیاكانی‌ گەنجێك گرتووە كە دەیەوێت بەتوانا سادەكانی‌ خۆی‌ لەشەقەی‌ باڵ بدات.

ئاری‌ كامیل (28) ساڵ، گەنجێكی‌ دانیشتووی‌ شاری‌ سلێمانییەو بەهۆی‌ ئەوەوە ناووناوبانگی‌ دەركردووە كە تائێستا دەیان فرۆكەی‌ بێ فرۆكەوانی‌ دروستكردووە.

باس‌و خواسی‌ ئاری‌ لەناو خەڵكی‌ كوردستاندا شتێكی‌ تازە نییە، بەڵام ئەوەی‌ نوێیە ئەوەیە ئێستا هەنگاوەكانی‌ لەدروستكردنی‌ فرۆكەی‌ بێ‌ فرۆكەوانەوە گواستووەتەوە بۆ دروستكردنی‌ فرۆكەیەكی‌ نەفەرهەڵگری‌ بچووك‌و لەوە زیاتریش دەیەوێت لەرێی‌ باڵۆنێكەوە بچێتە بەرزییەكی‌ پێوانەیی‌.

ئاری‌ چەند مانگێكە فرۆكەیەكی‌ بچووكی‌ دروستكردووە كە توانای‌ هەڵگرتنی‌ چوار نەفەری‌ هەیە، بەڵام هێشتا نەكەوتووەتە فڕین‌و چەند پارچەیەكی‌ ماوە، لەگەڵ ئەوەشدا زەحمەتە دوای‌ تەواوبوونی‌ بتوانێت كارەكەی‌ تەواو ئەزموون بكات، لەبەر ئەوەی‌ نە حكومەتی‌ هەرێم مۆڵەتی‌ فەرمی‌ كاركردنی‌ داوەتێ‌، نە بڕیارەكەی‌ بەغداش رێی‌ پێدەدات فرۆكەیەك بەبێ‌ مۆڵەت بەئاسمانی‌ كوردستاندا بفڕێت.

لەبارەی‌ ئەو فرۆكەیەی‌ دروستیكردووە ئاری‌ بە"نیقاش"ی‌ وت "فڕۆكەكە لەجۆری‌ (STOL-CH 750) دیزاینی‌ (كریس هانز)ی‌ ئەمریكییە كە لەئەلەمنیۆم‌و پلاستیك‌و دارو فوم دروستكراوە، تەنیا بزیۆنەرەكەی‌ ماوە لەدەرەوەی‌ وڵات بەدەستم بگات، بەڵام باقی‌ پارچەكانی‌ دیكە 95% خۆم دروستمكردوون".

بەپێی‌ مەزەندەكان فڕۆكەكەی‌ ئاری‌ توانای‌ هەیە هەتا بەرزی‌ كیلۆمەترێك بفڕێت‌و 5 كاتژمێر لەئاسماندا بمێنێتەوە، ئامادەیشی‌ نیشانداوە پاش تەواوبوونی‌ بیخاتە بەردەم هەموو پشكنینە ئەندازەیی‌‌و میكانیكییەكان.

ئەزموونی‌ دروستكردنی‌ فرۆكە بۆ ئاری‌ شتێكی‌ نوێ‌ نییە، بەڵام ئەو پێشتر تەنیا فرۆكەی‌ بێ فرۆكەوانی‌ دروستكردووە، چیرۆكەكەش لەو كاتەوە دەست پێدەكات كە چوارساڵ لەمەوبەر لەئەوروپا بەشداری‌ پێشانگایەكی‌ فرۆكەی‌ بێ‌ فرۆكەوانی‌ كردووەو تێگەیشتووە لەوەی‌ دەتوانێت ئەو ئەزموونە تاقیبكاتەوە، لەم رووەوە دەڵێت "كە فرۆكەكانم بینی‌ پێم وابوو دروستكردنی‌ فرۆكەی‌ بێ‌ فرۆكەوان مەحاڵ نییە".

دواتر لەسەر ئینتەرنێت بەدوای‌ دیزاین‌و شێوازی‌ دروستكردنی‌ فرۆكەدا گەڕاوەو ئەزموونی‌ كردووە‌و چەند فرۆكەی‌ دروستكردووە كە هیچیان توانای‌ فڕینیان نەبووە، تا ئەوەی‌ دواجار فرۆكەكانی‌ باڵیان گرتووەو وەك خۆی‌ دەڵێت "تائێستا 120 فرۆكەی‌ بێ‌ فرۆكەوانم دروستكردووە كە زۆربەی‌ هەرە زۆریان دیزاینی‌ خۆم بوون".

ئەوەی‌ یارمەتی‌ ئاری‌ داوە لەم كارەدا ئەوەیە كە خۆی‌ لەوێنەكێشان‌و پەیكەرتاشیندا بەهرەمەندە، هەرچەندە تا قۆناغی‌ سێی‌ ناوەندی‌ خوێندووە.

فرۆكەكانی‌ ئاری‌ لەفایبەر گڵاس دروست دەكرێن‌و هەر دانەیەكیان بڕی‌ (200 بۆ 500) دۆلاری‌ تێدەچێت، بزوێنەرەكانیشی‌ لەراستیدا بزوێنەری‌ فرۆكە نین، بەڵكو هی‌ چەندین ئامێری‌ دیكەن كە لەدەرەوەی‌ عێراق دەیانكڕێت.

ئاری‌ سەردەمێكی‌ زۆر وەستای‌ دارو تەختەو بیناسازی‌ بووە‌و بڕێك پارەی‌ زۆری‌ كۆكردووەتەوەو هەرچی‌ ئەو سامانەی‌ هەیبووە بەهاوكاری‌ دایكی‌‌و براكەی‌ بۆ ئەو فرۆكانە خەرجی‌ كردووە.

لەشەڕی‌ داعشدا چەندین بەرپرسی‌ سەربازی‌ داوایان لەئاری‌ كردووە سوود لەفرۆكە بێ فرۆكەوانەكانی‌ ببینرێت، چونكە توانای‌ ئەوەیان هەبووە كامێرای‌ چاودێری‌‌و جۆرە چەكی‌ بچووكیان لێ‌ ببەسترێت، بەڵام ئەو رەتی‌ كردووەتەوە، چونكە دەڵێت "داواكاری‌ رەسمی‌ لەحكومەتی‌ هەرێمەوە نەهاتووە، بۆیە نەمویستووە ئەو كارە بكەم".

ئەم هەوڵە تاكە كەسییەی‌ ئاری‌ هەموو شتێكی‌ پێنەكراوە، بۆیە لەگەڵ چەند كەسێكی‌ شارەزای‌ بواری‌ فرۆكەوانی‌ گروپێكیان پێكهێناوە بەناوی‌ "ئاسمانی‌ پێشمەرگە" كە بەنیازبوون بەپاڵپشتی‌ حكومەتی‌ هەرێم كارگەیەكی‌ بچووكی‌ دروستكردنی‌ فرۆكە دروستبكەن‌و راهێنان بەپێشمەرگە بكەن لەسەر چۆنێتی‌ بەكارهێنانی‌ فرۆكەكان، بەڵام تائێستا ئەو هەوڵە سەرپێ‌ نەكەوتووە.

پاڤێڵ عوسمان ئەندامی‌ گروپی‌ "ئاسمانی‌ پێشمەرگە" بە"نیقاش"ی‌ وت "بەداخەوە تائێستا حكومەتی‌ هەرێم رێگرییەكانی‌ زیاترە وەك لەهاوكارییەكانی‌، بۆیە پرۆژەكەمان شوێنی‌ خۆی‌ نەگرتووە".

راستە حكومەتی‌ هەرێم هاوكاری‌ پرۆژەكەی‌ ئاری‌ نەكردووە، بەڵام چەندین كەس لەوانەی‌ لەبواری‌ فرۆكەوانیدا شارەزان پشتیوانی‌ ئەم جۆرە هەوڵانە دەكەن‌و ئەوەندەی‌ كارەكەی‌ ئارییان بینیوە، پێیان وایە ئەگەر ئەم گەنجە پشتیوانی‌ بكرێت كاری‌ زۆر گەورەتر دەكات.

شۆڕش سەعید (58 ساڵ) كە لەوڵاتی‌ روسیا چەند خولێكی‌ دروستكردنی‌ فرۆكەی‌ بچووكی‌ بینیوە بۆ "نیقاش" وتی‌ "ئاری‌ ترسی‌ نییە دەیەوێ‌ هەموو سەركێشییەك تاقی‌ بكاتەوە كە ئەمە خاڵی‌ سەركەوتنی‌ ئەو گەنجەیە".

ئێستا ئاری‌ شەوو رۆژی‌ خستووەتە سەریەك بۆ ئەوەی‌ فرۆكە چوار نەفەرییەكەی‌ تەواو بكات، بەڵام ئەزانێ‌ ئاستەنگی‌ زۆری‌ لەپێشە، چونكە تائێستا رێی‌ پێنەدراوە پارچەكانی‌ بزوێنەری‌ ئەو فرۆكەیە بهێنێت، دەزگا ئەمنییەكانیش پێیان وتووە كە رێی‌ فڕینی‌ پێنادەن.

ئاری‌ وەك خۆی‌ دەڵێت پلانی‌ دوای‌ تەواوكردنی‌ فرۆكەكەی‌ ئەوەیە لەرێی‌ دروستكردنی‌ باڵۆنێكەوە ساڵی‌ داهاتوو خۆی‌ بگەیەنێتە بەرزترین ئاست لەئاسماندا كە باڵۆنەكە توانای‌ هەبێت، لەوێوە بەپەرەشووت خۆی‌ فڕێبداتە سەری‌ زەوی‌.

ئێستا سات بەسات ئاری‌ چاوەڕێی‌ دواهەمین هەواڵەكان دەكات لەبارەی‌ هەڵگرتنی‌ گەمارۆی‌ ئاسمانی‌ سەر كوردستانەوە، چونكە دەزانێ‌ ئەو قۆناغە زۆر نزیكی‌ دەكاتەوە لەتەواوكردنی‌ ئەو پرۆژە گەورانەی‌ لەخەیاڵیدان.