شارپرێس:
جەمیل بایك هاوسەرۆكی دەستەی بەڕێوەبەریی كەجەكە وەڵامی ئەو بانگەشانەی رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆك كۆماری توركیای دایەوە، كە وتبوی "كارە سەركردەكانی پەكەكەمان لەقەندیل بۆردومان كردووە"و رایگەیاند "هەموو ئەو قسانە بە تەواوی درۆن".

جەمیل بایك هاوسەرۆكی دەستەی بەڕێوەبەریی كەجەكە راشیگەیاند، ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا "دەیەوێت بە پڕوپاگەندە و درۆ لەهەڵبژاردندا سەربكەوێت، ئیتر ئەو درۆكردنانە ناتوانێت ئەردۆغان رزگار بكات".

بایك لەبارەی هێرش بۆ سەر قەندیلیش رایگەیاند "سوپای تورك ناتوانێت بێتە قەندیل، ئەوە ئەستەمە بۆیان، ئەگەریش بێت، هیچی دەست ناكەوێت".

قسەكانی هاوسەرۆكی دەستەی بەڕێوەبەریی كەجەكە لەمیانی چاوپێكەوتنێكی بووە لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی فورات (ANF) ، كە ئەمە دەقی چاوپێكەوتنەكەیە.

بایك وتی "توركیا لە دۆخێكدایە، كە بە درۆی گەورە و گوشار و شاتەشاتەوە دەڕواتەوە هەڵبژاردنەوە. تەیب ئەردۆغان ماوەی چەند رۆژێكە لە كۆبوونەوەی جەماوەرییەكاندا دەستیكردووە بە درۆكردن. دەیەوێت بە درۆكانی كۆمەڵگە فریوبدات و بە نەژادپەرستی، شۆڤێنیزم و هاندانی فاشیزم، لە هەڵبژاردندا سەركەوتن بە دەست بهێنێت".

"زیان بە نینۆكی هەڤاڵێكیشمان نەگەیشتووە"
ئەوە چەند رۆژە لە كۆبوونەوە جەماوەرییەكاندا بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن دەڵێن، كاتێك بەڕێوەبەرایەتیی پەكەكە لە قەندیل كۆبوونەوەی هەبووە، بۆردومانمان كردوون و گوایە لەو بۆردومانەدا ٣٥ هەڤاڵی ئێمەیان شەهید كردووە. ئەوە بە تەواوی درۆیە. نەك هیچ هەڤاڵێكی بەڕێوەبەرییمان شەهید نەبووە، بەڵكو تەنانەت شەڕڤانێكیش شەهید نەبووە و زیانیش بە نینۆكی هەڤاڵێكیشمان نەگەیشتووە. ئەوان پڕوپاگەندە لەسەر بنەمانی درۆكردن دەكەن. بەبێ ئەوەی شەرم بكەن دەستیان بەو درۆیانە كردووە.

ئەگەر هەندێك كەس درۆ دەكەن، دەبێت ئێوە هۆكارەی درۆكردنەكەی بە باشی بزانن و لێی تێبگەن. ئەو درۆكردنە مانای ئەوەیە كە تاوانی گەورەی كردوە و ناچارە، بێهێزە، لاوازە، بێزارە و لە ترسی تێكشكاندندا ئەو درۆیانە دەكات. جگە لەو پێناسەیە هیچی تر بۆ دۆخی درۆكردنە ناوترێت.

میدیای تورك وەك ئەوەی ئەو درۆیە راست بێت، دەستیان بە بڵاوكردنەوەی كردووە. ئەو میدیایانە چ میدیاكن كە ئەوە بڵاودەكەنەوە؟ ئەوانە میدیای سەر بە ئەردۆغانن و ئەو میدیایانەن، كە فەرمان لە ئەردۆغانەوە وەردەگرن. پێش هەموو شتێك بە پێی بنەماكانی كاری رۆژنامەوانی، دەبێت ئەخلاق و راستگۆیی لە كارەكەیاندا هەبێت، بەڵام ئێمە دەبینین، كە میدیای توركیا بە گشتی لە خزمەتی ئەردۆغاندایە. ئەردۆغان چ درۆیەك بكات، ئەو درۆیە بڵاودەكەنەوە و زەقیشی دەكەنەوە. لە تەلەفزیۆن و رادیۆییەكاندا بڵاودەكرێنەوە و دەیانەوێت لەو رێگەیەوە كۆمەڵگا فریو بدەن...

لە مسوڵمانێتیدا درۆ نییە
لە مسوڵمانێتیدا درۆ نییە. درۆ بێ ئەخلاقییە. ئەردۆغان بە درۆكردن بێ ئەخلاقی دەكات. دەیانەوێت كۆمەڵگە فریو بدەن. دەیەوێت بە درۆ و فریودان دەسەڵاتەكەی بپارێزێت. دەیەوێت كۆمەڵگە بكاتە كەرەستەیەك و بە بەكاری بهێنێت. لەبەر ئەوەشە درۆ دەكات. درۆ لەبارەی عەفرینەوە دەكات. بۆ ئەوەی هەدەپە سەرنەكەوێت، لە ئیستەنبول بە دزییەوە فەرمانی رێگریكردن لە هەدەپە بە پیاوەكانی دەدات. كۆبوونەوە رێكدەخات. بە ئاژانسی هەواڵی ئەنادۆڵ (ئەی ئەی AA) دەڵێت 'هەواڵ دروست بكەن و تیایدا بنووسن بە ڕێژەی سەدا ٥٢ سەركەوتن بە دەست دەهێنین. ئێوە دەتوانن ئەو هەواڵە بڵاوبكەنەوە'. لە پرسوس وڵاتپارێز دەكوژن و بە بەردەوامیش پڕوپاگەندە دەكەن و دەڵێن، ئەو كۆمەڵكوژییە پەكەكە و هەدەپە ئەنجامیان داوە. ئەوەشیان بە كەم زانی و هەوڵیاندا، ناوی پاڵێوراوی جەهەپە بۆ سەرۆك كۆماری تێكەڵ بەو رووداوە بكەن. بە كورتی دەیانەوێت سەربكەون. ئەوانە بەشی سەركەوتنیان ناكات بۆیە وتیان، كۆبوونەوەی بەڕێوەبەرایەتیی ئێمەیان لە قەندیل بۆردومانكردووە و ٣٥ هەڤاڵی ئێمەیان شەهید كردووە. بە بەردەوامی ئەوە دووبارە دەكەنەوە. بە هەموو ئەو شتانە دەیانەوێت گەلانی توركیا فریو بدەن. دەیانەوێت بە درۆكردن هەڵبژاردن ببەنەوە و دەسەڵاتەكەیان لەسەر كار بهێڵنەوە".

ئیتر درۆكانی ئەردۆغان بڕ ناكەن
لە ناو كۆمەڵگەدا دەوترێت 'تەمەنی درۆ كورتە'. ئیدی درۆكانی ئەردۆغان بڕ ناكەن. تاوەكو ئێستا بە بەردەوامی دەیتوانی بە درۆكانی كۆمەڵگە لە خشتە ببات. زۆر كەس و لایەنەی بە درۆكانی هەڵخەڵەتاند، بەڵام ئیتر كۆتایی بەو درۆیانە هات. ئیدی كەس هەڵناخڵەتێت. ئێستا درۆی ئەوەی كە لە قەندیلیان داوە و گوایە ٣٥ هەڤاڵی ئێمەیان لە كۆبوونەوەیەكەدا شەهید كردووە، درۆیەك بوو كە تەمەنی زۆر كورت بوو. ئەو میدیایەی كە پێی دەڵێن، میدیا لایەنگرەكانی بۆ ئەو درۆیە بوونە ئامڕاز. ئەوەش هەموو شتێك دەخاتە بەرچاومان و هەموو شتێك روون دەكاتەوە. هیچ شتێكی لەو جۆرە نەبووە و رووی نەداوە. نە بەڕێوەبەرانی ئێمە، نە شەڕڤانەكانیشمان، هیچ كەسێك شەهید نەبووە و بریندار نەبوون. ئەوە بە تەواوی پڕوپاگەندەیەكی رەش و قێزەونە.

هەموان دەزانن قەندیل بە بەردەوامی بۆردومان دەكرێت. تاوەكو ئێستا زۆر جار بۆردومانیان كردووە. زۆر فڕۆكەش بەشدارن لە بۆردومانەكەدا. بە بەردەوامی قەندیل بۆردومان دەكەن، بەڵام بۆردومانەكان هەر وەك بۆردومانەكانی پێشووترن و بەردەوامییان هەیە. بەڵام سەرباری ئەوەش دەڵێن 'ئێمە لە قەندیل نزیك بووینەتەوە. ئەوەندە كیلۆمەترمان ماوە بگەینە قەندیل، ئێمە ئەنجام بەدەست دەهێنین' بە بەردەوامی ئەو قسانە بۆ میدیاكان دەكەن. تاوەكو ئێستا لە زەمینەوە نەگەیشتوونەتە قەندیل، بەڵام بە بەردەوامی فڕۆكە قەندیل بۆردومان دەكات. ئەو بۆردومانكردنانە راستە. هەر بە درۆكانیاندا دیارە كە تاوەكو ئێستا بەو بۆردومانانە هیچیان دەست نەكەوتووە.

هاتنە قەندیل ئەوەندەش ئاسان نییە
ئەوەندەش ئاسان نییە بۆیان كە بێنە قەندیل. تەنها كاتێك دەتوانن بێنە قەندیل، كە پارتی دیموكراتی كوردستان (پەدەكە) هاوكارییان بكات و پشتیوانییان لێ بكات و لەگەڵ داگیركردنی قەندیل دا بێت، ئەوا توركیا دەتوانێت لە وشكانییەوە بێتە قەندیل، چونكە تاوەكو قەندیل مەودایەكی دوور و درێژیان لە بەردەمدایە. چیایان لە بەردەمدایە، دۆڵیان لە بەردەمدایە. ئەوەندە ئاسان نییە كە توركیا بتوانێت بە تەنها بێتە قەندیل. ئەگەریش بێن هیچ لە گۆڕیدا نییە تاوەكو ئەنجامی بدەن. دەبێت هەموو كەس لەوە تێبگات.

ئەردۆغان فاشیستەكانی لە دەوری خۆی كۆكردووەتەوە و هاوپەیمانییەكی لەگەڵ فاشیستەكاندا دروستكردووە. بە بەردەوامی لەگەڵ ئەو فاشیستانەدا شاتەشات دەكات و هەڕەشە دەكات. گوشار دەكات، مرۆڤەكان زیندانی دەكات، كۆمەڵكوژی ئەنجام دەدات و هەواڵی درۆ بڵاودەكاتەوە. دەیەوێت لەو رێگەیانەوە كاریگەری لەسەر رای گشتی دروست بكات و لە هەڵبژاردندا سەربكەوێت.

ئەگەر مرۆڤێك بە بەردەوامی درۆ بكات و بە بەردەوامی كار بە مەكینەی درۆ بكات، ئەوە نیشانەی ئەوەیە، كە ئیتر كۆتایی پێهاتووە. نیشانی دەدات، كە ناچارە، دەترسێت و دەیەوێت تاوانەكانی بشارێتەوە.

ئەردۆغان ئومێدی خۆی سەر مەكینەی درۆ هەڵچنیوە
ئەردۆغان مەكینەیەكی درۆكردنە و تەنها كار بە مەكینەی درۆكردن دەكات، چونكە ئومێد و هیواكانی لەسەر مەكینەی درۆ هەڵچنیوە. شوێنكەوتووەكانیشی كار بە مەكینەی درۆ دەكەن. یەكێك لەو كەسە سەرەكییانەی كە كار بە مەكینەی درۆ دەكات سولەیمان سۆیلو-یە. ئەو درۆی زیاتر لە ئەردۆغان بەرهەم دەهێنێت، بەڵام كەس زۆر حساب بۆ درۆكانی ناكات. بۆ نمونە وەك ئەوەی لە پرسوس وڵاتپارێزان كوژران و ئەو هات و وتی 'پەكەكە، هەدەپە و جەهەپە ئەو كارەیان كردووە. لەلایەن موحەڕەم ئینجەوە هاوكاری كراون و ئەوەش هۆكاری رووداوەكەیە'. دەیەوێت بەوشێوەیە شتەكان پێچەوانە بكاتەوە. دەیانەوێت لەو رێگەیەوە لە ناو رای گشتیدا پشتیوانییەك بۆ خۆیان دەستەبەر بكەن.

رەوایەتیی بۆ هەڵبژاردن نەهێشتووەتەوە
ئەو كارانەی ئەوان لە ئێستاوە رەوایەتیی بۆ هەڵبژاردن نەهێشتووەتەوە. ئەم هەڵبژاردنە زۆر بە رەوا نازانرێت. ئەردۆغان بە ئاشكرا دەڵێت 'چی دەبێت با ببێت، دەبێت هەموو دەرفەت و تواناكان بخرێنە كار بۆ ئەوەی هەدەپە لە خوار بەربەرستەكەوە بێمێنتەوە'. ئەو جۆرە فەرمانانە لەبارەی هەدەپەوە بە هەموو كەسێك دەدات. لە پرسوس بە كۆمەڵكوژیی كوردان چاوترسێن دەكەن تاوەكو كەس دەنگ بە هەدەپە نەدات. سەرباری هەموو ئەوانەش دێن، درۆ لەبارەی قەندیلەوە دەكەن. ئەوان دەیانەوێت ورەی هەموو كەسێك بڕوخێنن. دەیانەوێت بێ بڕوایی، بێ متمانەیی و بێ ئیرادەیی بڵاوبكەنەوە تاوەكو لە هەڵبژاردندا سەربكەون.

ئەو فرتوفێڵ و درۆیانە پووچ و بەتاڵن. بەو درۆیانە ناتوانن كۆمەڵگە فریو بدەن. بەڵكو تاوەكو ئێستا ئەنجامێكیان لەو درۆكردنانە دەست كەوتبێت، بەڵام ئیدی ئەنجامی نابێت بۆیان. گەلانی توركیا بە تایبەتی كۆمەلگەی مسوڵمانان ئەوەیان بینی، كە ئەردۆغان تاوەكو چ رادەیەك درۆ دەكات و تا چەند درۆزنە. دوایین درۆشی درۆكردن بوو لەبارەی قەندیلەوە. ئەوەش راستیی كەسایەتیی ئەردۆغان دەردەخات، كە چ كەسایەتییەكی هەیە.

ئەردۆغان و تیمەكانی چیللە و ئاغار
ئەردۆغان هەر یەك لە محەمەد ئاغار، تانسو چیللە ر و دەوڵەت باخچەلیی داوەتە پاڵ خۆی، دەیەوێت بە شاتەشات و هەڕەشەكردن و چاوسووركردنەوە و زیندانیكردن و كوشتن و گوشار بەرامبەر بە ناوخۆ و دەرەوەی توركیا، ئەنجامێكی دەست بكەوێت.

هەندێك لە دەوڵەتە رۆژئاواییەكان هێشتا پشتیوانی لە ئەردۆغان دەكەن. مرۆڤ لەوان تێناگات. باسی مافی مرۆڤ و دیموكراسی دەكەن، بەڵام دەشزانن ئەردۆغان لە توركیا قەڵایەكی فاشیزمە. هەموو شێوازەكانی فاشیزم بەكار دەهێنێت. دەیەوێت هێزە دیموكراسیخوازەكان و گەلان پاكتاو بكات و بیانسڕێتەوە. چۆن ئەوە نابین، كە دەیەوێت لەو رێگەیەوە (لە رێگەی فاشیزمەوە) لەسەر دەسەڵات بمێنێتەوە، چۆن لەوە تێناگەن، چۆن ئەوان (دەوڵەتە رۆژئاواییەكان) بەو ڕادەیە لە بەها و نرخەكانی خۆیان دووردەكەنەوە، من ئەوانە بۆ گەلەكەمان و هێزە دیموكراسیخوازەكان بەجێدەهێڵم.