بۆچی كوردانی رۆژئاوا نەچوونە پاڵ هێزەكانی ڕژێمی سوریا؟

جیهان

04/11/2019‌ 4437 جار خوێندراوه‌ته‌وه

شارپرێس:
ڕژێمی سوریا هەوڵ دەدات سوود لە گۆڕانكارییە سیاسی و مەیدانییەكانی ئەم دوایەی سەر گۆڕەپانی سوریا وەرگرێت بۆ قایمتركردنی پێگەی خۆی و فراوانكردنی ڕووبەرە خاكێكی زۆرتر، بۆیە 30 ئۆكتۆبەر داوای لەهێزەكانی سوریای دیموكرات كرد، بێنە پاڵییەوە بۆ بەرەنگاربوونەوەی داگیركارییەكەی توركیا، ئەمەش دوای بڵاوەپێكردنی بەشێیك لەهێزەكانی لە باكووری سوریا، بەڵام سەیر ئەوەیە تەنانەت دوای ئەو هەنگاوە لێكتێگەیشتنەی نێوانیان، كەچی شەڕڤانان ڕەتیانكردەوە بچنەپاڵ هێزەكانی حكومەتی سوریاوە، بەو پێیەی پێیان وایە ئەم هەنگاوە ناتەبایە لەگەڵ دیدگا و بۆچوونەكانیان، كە واقعە تازەكە سەپاندوویەتی.

فشاری بەردەوام
دواكارییەكەی ئەم داوایەی ئەسەد بۆ كوردەكان هاوكاتی دوو پەرەسەندنی گرنگە، یەكەم: گرێدانی یەكەم دانیشتنی لیژنەی دەستووری سوریا لە جنێف، كە 150 كەس تێیدا بەشدارن و كراون بەسێ بەشەوە (50 بۆ ڕژێم سوریا، 50 بۆ هێزەكانی ئۆپۆزسیۆن، 50 بۆ كۆمەڵگای مەدەنی). 

ئەوان هەر‌ لە سەرەتاشەوە شێلگیربوون، كە خۆسەری بەرێوەبەری باكووری ڕۆژهەڵاتی سوریا و هێزەكانی سوریای دیموكرات، لەو لیژنەیە دوورخەنەوە، ئەمەش بە فشاری توركیا لە ئاكامی  لێكتێگەیشتنەكانی لەگەڵ هەریەك لە ڕوسیا و ئێران لە ئاستانە.

لەبەرانبەردا شەرڤانانی سوپای سوریای دیموكرات هەسەدەش ڕایگەیاند، كە ئاكامەكانی كۆتایی ئەو دانیشتنانەی  لیژنەكەی بەلاوە گرنگن نین، بەو پێیەی هەر لە سەرەتاوە دوورخراوەتەوە لە بەشداریپێكردن، سەرباری ئەوەی ژمارەیەكی گرنگە لەهاوكێشەكەی سوریا و ڕۆڵێكی گەورە و كاریگەریشی لە جەنگی دژ بە داعش گێراوە، كە كۆتا ڕۆڵی كوشتنی ئەبوبەكری بەغدای بوو.

دووەم: كشانەوەی هێزە كوردییەكان لە ناوچە سنوورییەكانی سوریا بە قووڵایی 30 كیلۆمەتر، ئەمەش بە گوێرەی ڕێككەوتنی سوچی نێوان توركیا و ڕوسیا لە 22 ی ئۆكتۆبەری مانگی پێشوودا، ئەمەش كەوتنێكە بۆ كوردەكان بەهۆی لێكتێگەیشتنەكانی توركیا لەگەڵ هەریەك لە ڕوسیا و ئەمریكا.

ئامانجی جۆراوجۆر
بێگومان ڕژێمی سوریا لەڕێگەی‌ ئەو داواكارییەوە لە هەسەدە،‌ نیازی گەیشتنە بە چەند ئامانجێك، یەكەم: پاڵپشتیكردنی پێگەی سیاسی و دانوستانكاری خۆی لە هەمبەر هێزەكانی ئۆپۆزسیۆن، كە توركیا پشتیوانیان لێدەكات، سەرباری ئەوەش دانیشتنەكانی ئەو لیژنەیە پەرە بە دۆزینەوەی چارەسەرێكی سیاسی دەدات، بەڵام ئەمە واتای ئەوە نییە لیژنەكە ئاستەنگ و كوسپ و تەگەرەی نایەنەڕێ، ئەمەش لە سایەی ئەو ناكۆكییانەی لە نێوان لایەنە بەشداربوونەوەكاندا هەن (ڕژێم، ئۆپۆزسیۆن، كۆمەڵگای مەدەنی)، بە ڕادەیەك هەندێك پێیان وایە پێویستە زۆر گەشبین نەبین بە ئاكامەكانی ئەو لیژنەیە، بۆیە ڕژێمی سوریا شیمانەی ئەوەی كردووە كە پێكدادانە چەكدارییەكان دەستپێبكەنەوە، هەر بۆیەش گەرەكییەتی كەناڵەكانی پەیوەندی بە هێزە كوردییەكانەوە دانەخات.

دووەم: فراوانكردنی جوغزی بژاردە بەردەستەكان لە بەردەم ڕژێمی سوریا لە چۆنییەتی مامەڵەكردن لەگەڵ جوڵە سەربازییەكانی توركیا لە باكوری سوریا. بۆیە چاودێران بەدووری نازانن دیمەشق پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئەنقەرە بە كراوەی بێڵێتەوە، ئەمەش‌ دوای ئەوەی هێزە ئۆپۆزسیۆنە پاشكۆكانی سەر بە توركیا، دەستیان بەسەر چەند شوێنێكدا گرت كە پێشتر كوردەكان تیایدا باڵادەست بوون، لێرەشەوە دیمەشق هەوڵی ئەوپەڕێ ڕادەی فشارخستنەسەر ئۆپۆزسیۆن دەدات كە توركیا پشتیوانیانە، دەشتوانێت ئەم خاڵە لە گفتوگۆكانی لیژنە دەستوریەكە لە بەرژەوەندی خۆی بقۆزێتەوە. توركیاش لەسەر زاری مەولود چاوش ئۆغڵۆی وەزیری دەرەوەی وتی: پەیوەندییان بە دیمەشقەوە نەپچڕاوە و ئەمەشی بە ئاسایی  لە قەڵەمدا.

سێیەم: برەودان بە توانستە مەیدانییەكانی ڕژێم لە دەستگرتن بەسەر زۆرترین ڕووبەری خاك، ئەمەش دوای پاشەكشەكردنی هەژموون و چالاكی هێزە ئۆپۆزسیۆنەكان و ڕێكخراوە تیرۆرستە چەكدارەكان لە مانگی پێشوودا.

دژە ئاراستەیەك
كوردەكان بەخێرایی داواكەی دیمەشقیان ڕەتكردەوە، ئەمەش بەدەرە لەپێدراوەكانی ئەو پەرەسەندنە مەیدانی و سیاسییانەی لەم دواییەدا ڕوویاندا، چونكە هاتنەپاڵی شەڕڤافان بۆ ناو ڕێزەكانی سوپای حكومەتی سوریا، دەبێتە هۆی بارگرژبوونی پەیوەندییەكانی لەگەڵ هێزە دەوڵەتییە پەیوەندیدارەكانی تەنگژەی سوریا. 

سەرباری ڕەخنەكانی كوردەكان لە سیاسەتی ئەمریكا لە باكووری سوریا، بەوەی لە 7 ی ئۆكتۆبەر،  هێزە سەربازییەكانیان كێشانەوە، كەچی هێشتا ئەمە پاڵیان پێوە نانێت هەنگاوێكی لەو جۆرە بهاوێژن، كە لەوانەیە ببێتە هۆی وەستاندنی ئەو پشتیوانییە نێودەوڵەتییەی لێیان دەكرێت، ئەمەش لەبەرانبەر ئەو ڕۆڵە گرنگەی لە جەنگی داعشدا گێڕاویانە.

سەرباری ئەوەی ئەگەر كوردەكان ئەو هەنگاوەش بنێن، گەرەنتی ئەوەیان مسۆگەر نییە، كە لە ئایندەدا دەستكەوتی سیاسییان دەست دەكەوێت، بە تایبەتیش زۆرینەی ئەو هێزانەی نوێنەرایەتییان دەكەن لە لیژنە دەستورییەكە دوورخراونەوە، كە هەنگاوی یەكەمی ڕێخۆشكەرە بۆ چارەسەرێكی سیاسی لە سوریا، بەمەش لە كۆتایدا لە سەرجەم تەگبیرسازییە سیاسییەكان بێبەش دەبن كە ئێستا كار بۆ داڕشتنیان دەكرێت لە سوریا.

لێرەوە، كوردەكان‌ سەرجەم ئەو كەناڵانەی پەیوەندییەكانیان بە كراوەیی دێڵنەوە‌ بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ هەر پێشهاتێكی تازە، هەماهەنگیش لەگەڵ هێزەكانی ڕژێمی ئەسەدا دەكەن لەباكووری سوریا، ئەمەش تا ئەو كاتەی پێدراوی تازە دێنە ‌ئاراوە، كە بەهۆیەوە بتوانن باشترین بژاردە هەڵبژێرن بۆ ئایندەی پەیوەندییەكاینان لەگەڵ ئەوانی دیكەدا.

سەرچاوە: موستەقبەل
وەرگێران: لوقمان حاجی قادر