شارپرێس: 
راپۆرتێكی گۆڤاری فۆرین پۆلیسی ئەمەریكی باس لەوە دەكات سەرەرای خۆپیشاندانە بەردەوامەكانی بەغدا و رۆیشتنی ژمارەیەكی زۆری دیپلۆماتكاری رۆژئاوایی لەبەر هۆكاری ئاسایشی، بەڵام روسیا بوونی خۆی لەعێراق زیاتر كردووە، بەجۆرێك نەك هەر باڵیۆزخانەی روسیا لە بەغدا كراوەیە بەڵكو مانگی رابردوو سێرگی لاڤرۆڤی وەزیری دەرەوەی روسیا سەردانی بەغدا و هەولێریشی كرد .

بەپێی راپۆرتەكەی فۆرین پۆلیسی، سەردانەكەی لاڤرۆڤ لەچوارچێوەی سەردانێكی دیپلۆماتی ڕێكخراودا نەبوو، هیچ ڕیكەوتنێكیش واژوونەكرا، بەڵام زۆربەی بەشداربووانی دیدارەكان لەنوێنەری كۆمپانیا نەوتی و گازییەكانی روسیا بوون وەك گاز پرۆم، رۆز نەفت، سویزنفتگارد، لۆك ئۆیڵ، ئەوە جگە لە نوێنەری كۆمپانیای تەكنۆپرۆم ئێكسپۆرت، كە كۆمپانیایەكی تایبەتە بە دروستكردنی دامەزراوەكانی وزە، هەروەها نوێنەری خزمەتگوزارییە فیدراڵییە روسییەكان بۆ هەماهەنگی سەربازی و تەكنیكی .

سەرچاوەیەكی نزیك لەسەرۆكوەزیری عێراق، كە ناوی خۆی ئاشكرانەكردووە باسی لەوە كردووە سەردانەكەی لاڤرۆڤ تەنیا بۆ باسكردنی پەیوەندییە بازرگانییە دوولایەنەكان كورت بووەتەوە.

هەروەها دەڵێت: روسەكان دەیانەویست دڵنیابن لەوەی سەبارەت بە پرۆژەكانی كۆمپانیا روسییەكانی بواری وزە هەموو شتێك بەشێوەیەكی ئاسایی دەچێتە پێشەوە، جگە لەوەی سەرچاوەیەكیش لە هەرێمی كوردستانیش هەمان زانیاری سەبارەت بەسەردانەكەی لاڤرۆڤ بۆ لای بەرپرسانی حكومەتی هەرێم باس كردووە.

ئەو سەرچاوە باسی لەوەش كردووە، ئیتر جێگای سەرسووڕمان نییە، كە لەماوەی نۆ ساڵی رابردوودا روسیا ١٠ ملیار دۆلاری لەكەرتی وزەی عێراق خەرج كردووە، گرنگیپێدانی روسیا بەعێراق بەزۆری لەسەر مەترسییە بازرگانییەكان وەستاوە .

هەروەها دەڵێت: بەپێی سروشتی ئەو گرێبەستانەی كۆمپانیا روسییەكان لەبواری نەوت و گاز بۆ دوورمەودا لەگەڵ عێراق كردوویانە وادەكەن بەتێپەڕبوونی كات پشكیان لەبازاڕی روسیدا زیاتر بێت، بۆ نموونە لەساڵی ٢٠٠٩ كۆمپانیای لۆك ئۆیڵ گرێبەستێكی سەرەتایی بردەوە بۆ پەرەپێدانی كێڵگەی رۆژئاوای قوڕنە ٢ لەبەسرە، كە وابڕیارە پرۆژەكە ٢٥ ساڵ دریژە بكێشێت بەو ئامانجەی تا ساڵی ٢٠٢٤ بتوانێت رۆژانە ٨٠٠ هەزار بەرمیل نەوت بەرهەمبهێنێت، بەڵام ئێستا تەنیا ٤٠٠ هەزار بەرمیل نەوت بەرهەمدەهێنێت، لەگەڵ ئەوەشدا ٩%ی هەموو نەوتی خاوی عێراق و ١٢%ی هەموو هەناردەی نەوتی عێراق لەو كێڵگەوەیە .

ئەوە جگە لە چەندین گرێبەستی تر، كە لە ساڵی ٢٠١١وە كراون بە بەهای ٢،٥ ملیار دۆلار لەلایەن كۆمپانیای گازپرۆم و هاوبەشەكانی لەناوەراستی عێراق و هەرێمی كوردستان، بەشێوەیەك كۆمپانیای گاز پرۆم توانیویەتی ٣ ملیۆن بەرمیل نەوت لەكێڵگەی سەرقەڵا لەگەرمیان بەرهەمبهێنێت، جگە لەوەی چەندین پرۆژەی گەڕان و پشكنینی نەوتی لەهەڵەبجە هەبووە. 

لەهەمان كاتیشدا كۆمپانیای سترۆیتەرگازی روسی گرێبەستێكی بردەوە بۆ ماوەی ٣٤ ساڵ بۆ دەرهێنانی نەوت و گاز لە پارێزگای ئەنبار، كە لەكاتی سەردانەكەیدا لاڤرۆڤ بەتایبەت سوپاسی عێراقی كرد لەسەر ئەو گرێبەستە  .

هەر بەر بەپێی راپۆرتەكە، روسیا هەر گرنگی بە كێڵگە نەوتییەكان نادات بەڵكو رۆزنەفت خاوەنداری ٦٠%ی بۆڕی گواستنەوەی نەوتی كوردستان دەكات، جگە لەوەی لەساڵی ٢٠١٨ رۆزنەفت رایگەیاند، لەگەڵ وەزارەتی سەرچاوە سرووشتییەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان گرێبەستێكی كردووە بۆ پەرەپێدانی ژیرخانی بەوت و گازی هەرێمی كوردستان، لەوانەش راكێشانی بۆڕی گواستەوەی گازی سروشتی، كە ساڵانە توانای هەناردەكردنی ٣٠ ملیار مەتر سێگۆشە گازی سروشتی هەیە، كە ئەوە دەكاتە ٦%ی هەموو داواكاری ئەوروپا بۆ گازی سرووشتی .

هاوكات سیاسییەكی عێراقی، كە داوای كردووە ناوەكەی ئاشكرا نەكرێت باسی لەوە كردووە بەو گرێبەستە روسیا هێزێكی سیاسی گەورەی لە عێراق دەستكەوتووە، كە خۆی لە نزیكەی ٩٦%ی هەموو هەناردەی نەوتی عێراق دەبینێتەوە، بەڵام بەبی بوونی بۆری گواستنەوە، نەوت بەتەنیا هیچ بەهایەكی نییە، لەبەر ئەوە ئێستا روسیا بەشێوەیەكی سەرەكی دەستی بەسەر ئەو هەناردەیەدا گرتووە .

راپۆرتەكەی فۆرین پۆلیسی ئاماژەی بۆ ئەوەش كردووە، كە هەژموونی روسیا بەسەر نەوتی عێراق و سوریا هەر تەنیا گورزێكی ئابووری دوورمەودا نییە لە ئەمەریكای دەدات، بەڵكو گورزێكی سیاسیشە، نەوت دراوی سەرەكی ئەو دوو وڵاتەیە، لەبەر ئەوە ئەوەی دەستی بەسەردابگرێت ئەوە ڕۆڵێكی سەرەكی لە جوگرافیای سیاسی ناوچەكەدا دەبێت .

وەرگێڕان: ئاكۆ عەبدوڵڵا ئاڵی