شارپرێس:
سەرچاوە سیاسییە ئاگادارەكان باسیان لەوە كردووە، فرمانە دیوانییەكەی عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق سەبارەت بە حەشدی شەعبی لەسەر ویست و ئارەزووی بۆ گەڕانەوەی (مەڕجەعیەت) شیعەی باڵای نەجەف سیستانی بووە.

ئەو هەنگاوە بۆ ئەوەیە حەشد بەدوور بگیرێت لەوەی ڕاستەوخۆ لەگەڵ ئەمریكا پێكدادات، عەبدولمەهدیش وەك كەسایەتییەكی بەهێز نیشان بدات، كە دەتوانی جڵەوگیری میلیشیا چەكدارەكانی سەر بە ئێران بكات، بەڵام ئەم هەنگاوە شەقامی عێراقی خستووەتە مەترسییەوە لەوەی ئەو میلیشیایانە بگۆڕێن بەحەشدێكی نهێنی لەناو دامەزراوەكانی دەوڵەتدا، گەرای تێدا بنێنەوە و قەوارە و لاگیری خۆیانی تێدا بپارێزن.

سەرچاوەكان بۆ پێ"ەی "عەرەب" ئاشكرایانكرد، سیستانی نامەیەكی بۆ عەبدولمەهدی ناردووە، كە تێیدا مەترسی خۆی نیشان دەدات لەوەی حەشدی شەعبی جڵەوگیر نەكرێت، بە تایبەتیش ئەگەر ڕووبەڕووبوونەوە لە نێوان تاران و واشنتۆندا بەرپا بێت.

بە گوێرەی سەرچاوەكان عەبدولمەهدی ڕاوێژە بە موقتەدا سەدر و عەمار حەكمیی سەركردەی ڕەووتی حیكمەت كردووە.

سیستانی وەك سەدر و حەكیم و زۆر لایەنی شیعەی دیكە لەوە دەترسێت لە ئەگەری ڕووبەرووبوونەوەی ئێران و ئەمریكادا، هەندێك لایەنی حەشدی شەعبی لە كردەی سەربازییەوە بگلێن دژ بە ئەمریكا، ئەمەش پاڵنەری عەبدولمەهدیە كە بكەوێتە جوڵە.

عەبدولمەهدی لەو بارەوە زنجیرەیەك بڕیار و ئاراستەی تایبەت بە حەشد و بارەگانیان و لایەنە سیاسییەكانیان دەركردن، بە گوێرەی ئەو بڕیارانە دۆخی یاسایی و ئاراستەی پەیوەندییەكانی حەشد و ناو و ناونیشانە سەربازییەكانی دیاری كردن.

چاودێرە عیراقییەكان پێیان وایە ئەوەی كراوە لە چوارچێوەی ئەو یاسایە دەرناچێت كە 3 ساڵ پێشتر پەرلەمانی عێراق یاساكاری بۆ كردووە و ڕێنمایی یاسایشی بۆ دەركردووە. لێرەدا گرفتەكە هەڵوێستی ئەو هێزانەیە لە بەرامبەر حكومەتدا.

زۆرێك لە عێراق پێیان وایە زۆرینەی لایەنەكانی حەشدی شەعبی لە دەرەوەی دەسەڵاتی حكومەتی عێراقدا كار دەكەن، بۆیە حكومەت ناتوانێت لێپێچینەوەیان لەگەڵدا بكات و بشیانجوڵێنێت، ئەمەش لە میانەی پەیوەندییەكانی عێراق بە دەوڵەتانی ناوچەكەوە بەغدا ڕووگیر دەكات، بە تایبەتیش پەیوەندییەكان لەگەڵ ئەمریكادا.

چاودێران پێیان وایە نابێت زێدەڕووی لە گەشبینی بكەین سەبارەت بەم پرسە، ئەمەش بە هۆی پەیوەندی پتەوی ئەو لایەنانەی حەشد بە ئێرانەوە كە توانست دەدەنە ئەو لایەنە چەكدارانە دەستی عێراق ببەستن، ئەگەر حكومەتی گەرەكی بێت دەسەڵاتیان بەسەردا بسەپێنێت، دەبێت ئەوەی لەبەرچاو بێت بە چەك ڕووبەڕوویان ببێتەوە، ئەم بژاردەیەش دڵخوازی ئەمریكایە و كاری بۆ دەكات.

لە ڕووبەڕووبوونەوەیەكی لەو جۆرەدا، دەبێت هەڵوێستی ئێران لەبەرچاو بگیرێت كە ڕێگە بە پاكتاوكردنی هیزێكی هاوپەیمانی وەك حەشد نادات لەو كاتەی لەگەڵ واشنتۆن لە ملبەملەدایە.

زۆرێك پێیان وایە هاتنەسەرخەتی سیستانی لەو پرسەدا بۆ جڵەوگیری حەشد هەڵوێستی حكومەت بەهێز دەكات بۆ پراكتیزەكردنی پلانەكانی، گومانیشیان لە توانستی عەبدولمەهدی هەیە كە بتوانی لەو جوغزەدا زۆر ڕێ بكات و بەردەوام بێت.

چارەنووسی عەبدولمەهدی پەیوەستە بەو پشتیوانییەی فراكسیۆنی فەتح بۆ دەستەبەر دەكات كە زۆرینەی هێزە شیعییەكانی تێدان و هادی عامری نزیك لە ئێران سەرۆكایەتی دەكات. بێ هەڵوەشاندنەوەی هاوبەشبەندییە سیاسییەكەی (شەراكە) لەگەڵ فەتحدا عەبدولمەهدی ناتوانێت لەگەڵ ئەو هێزانەدا پێكدادات، بەو واتایەی نرخی ڕووبەڕووبوونەوەكە لەوانەیە گلانی حكومەتەكەی بێت.

فراكسیۆنی سائیرون لایەنێكی دیكەیە كە عەبدولمەهدی پشتیان پێ دەبەستێت و سەدریش سەركردایەتی دەكات و یەكێكە لە كارتە بەهێزەكان لە گۆڕەپانی سیاسی شیعەدا.

چاودێران پێیان وایە ئەو سەنگەی هەریەك لە سیستانی وسەدر هەیانە، پشتیوانی ئەمریكاش بۆ پرسەكە، پشتیوانی زۆرینەی هێزە سیاسییە سونی و كوردییەكان بۆ جڵەوگیركردنی حەشدی شەعبی، كارتی بەهێزن بەدەست سەرۆك وەزیری عێراقەوە بۆ هاویشتنی هەنگاویكی لەم جۆرە.

چاودێرانی سیاسی چاوەڕوانی فرمانێكی دیوانی دیكەی عەبدولمەهدین لەو بارەوە بۆ جڵەوگیركردنی حەشدی شەعبی كە لەوانەیە باس لە ووردەكاری چۆنییەتی جڵەوگیری ئەو هێزە بكات لەوەی بارەگاكاینان بگوێزرێنەوە و سەركردەكانیان ئاڵوگۆڕیان پێبكرێت یان بخرێنەپاڵ دەزگای دیكەی ئەمنییەوە و لەبن دەستی سەركردایەتییەكی فەرمیدابن، لەوانەیە ئەو هەنگاوەش ڕووبەڕووبوونەوەی نێوان حكومەتی عێراق و هاوپەیمانە پاشكۆكانی ئێرانی لێبكەوێتەوە.

لەولاشەوە چاودێرانی دیكە ئەگەری بەریەككەوتنی نێوان حەشد و عەبدولمەهدی بەدوور دەزانن، پێیان وایە عەبدولمەهدی قورتوقولاپ دەكات تاوەكو  هێزی خۆی لە بەرامبەر واشنتۆندا نمایش دەكات، دەشزانی هەر ڕووبەڕووبوونەوەیەك لەگەڵ تاران و هاوپەیمانەكانی بە سووی ئەو تەواو نابێت، بۆیە ئەوەی ڕوو دەدات زیاتر بە مانۆڕێكی  هاوبەشی نێوان بەغدا و تاران دەچێت بۆ هەڵمژینی توڕەیی ئەمریكا دژ بە میلیشیاكان.

چ ئەوەی عەبدولمەهدی پشتیوانی سیستانی هەبێت یاخود نا، ناتوانێت جوڵەی میلیشیاكانی حەشدی شەعبی جڵەوگیر بكات لە پرسی نێوان ئیران و واشنتۆندا، تەنها مەگەر لەگەڵ لایەنە گەورەكانی حەشدا هەمانگكاری بكات.

چاودێرێكی سیاسی عێراق بەدووری زانی حكومەتی عێراق بڕیارێكی شوككەر بدات و دواتریش لە كاتی سەرهەڵدانی ململانێیەكی چەكدار تووشی ڕووگیری ببێت. چاودێرەكە پێشی وایە ئەوەی عەبدولمەهدی كاری لەسەر دەكات چەند بڕیارێكی ڕوخسارین (شكلی)  كە مەبەست لێی ڕازیكردنی چەند دەوڵەتێكە.

بە گوێرەی لێدوانی چاودێرەكە بۆ "عەرەب"  ئەو بڕیارە ڕوخسارییانە لەوانەیە بۆ ماوەیەكی كاتی دۆخەكە هێوركەنەوە، تاوەكو وویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا فشارەكانی لەسەر بەغدا كەمكاتەوە. لەوانەش دیمەنەكە بەوە كۆتایی بێت كە جڵەوگیری چەند جوڵانەوەیەكی حەشدی بچوك بكەن، ئەمەش بۆ هەردوولا بەسوودە.

سەرچاوە: عەرەب
وەرگێران: لوقمان حاجی قادر