شارپرێس:
سامی بەو كۆمەڵە دەوترێت لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاست، كە هەموویان شێوەزاریان لەیەكترییەوە نزیكە.
زمانی گەلە سامییەكان بەپێی شوێنی جوگرافی دابەشكراوە بەسەر باكووری و باشووریدا، بە باكوورییەكان دەڵێن: زمانی رۆژهەڵاتی، كە ئەوەش زمانی ئەكەدییەو هەموو زمانەكانیان لە بابلی و ئاشوورییەكانەوە وەرگیراوە.
بە باشوورییەكانیش دەڵێن: زمانی خۆرئاوایی، كە زمانی ئۆگاریتی‌و كەنعانییە، كە هەمووی لە عیبری و فینیقی و مەوابی وەرگیراوە.
زمانی باكوورییەكان دابەشبووە بۆ سەر عەرەبی باكووری، كە زمانی خەڵكی یەمەنە، لەگەڵ زمانی حەبەشی، پاشان زمانی رۆژئاوای باشوور، كە زمانی عەرەبی رێزمانییە.
ناوی سامی لەچییەوە هاتووە؟
وشەی سامی لە سامەوە هاتووە، ئەم وشەیە لە تەوراتدا هاتووەو دەگەڕێتەوە بۆ سامی كوڕی نوح پێغەمبەر، بۆ یەكەم جار لە سەڵی ١٧٨١ وشەی سام وەك دەستەواژە بەكارهات و بەو گەلانە وترا، كە لە رەگەز و زمان و مێژوودا هاوبەشن.
گەلە سامییەكان كێن:
دەستپێكی ناسینەوەی نەژادی گەلە سامییەكان لەكۆچاكانییانەوە دێت بەرەو وڵاتی ڕافیدەین و بەشێوەیەكی بەرفراوان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بڵاوبوونەوە ڕای جیاواز هەیە لەسەر نیشتمانی ڕەسەنی سامییەكان، بەڵام لێكۆڵەرەوان لەسەر ئەوە ڕێككەوتوون، كە نیشتمانی ڕەسەنی سامییەكان دورگەی عەرەبییە، دواتر بەهۆی بێ ئاوییەوە كۆچیان كردووە، یەكەم گەل، كە لە سامییەكاندا كۆچی كردووە ئەكەدییەكان بوون، كە بەرەو عێراق كۆچییان كردووە و لەگەڵ سۆمەرییەكاندا لاوێ نیشتەجێ بوون.
پاشان ئاشوورییەكان بەرەو وڵاتی دوو ئاوان رۆشتون لە باكوور، دوا بە دوای ئاشوورییەكان كەنعانییەكان بەرەو شام و كەناراوەكانی دەریای سپی ناوەڕاست كۆچیان كردووە، پاشان ئارامییەكان بەرەو دەشتاییەكانی عێراق و شام كۆچیان كردووە.
كۆتا كۆچی سامییەكان حەبەشییەكان بوون بەرەو كاناراوەكانی دەریای هیندی كۆچیان كرد، بەشێكیش لەوان بەرەو تەختاییەكانی ئەفریقا كۆچییان كردووە و لە حەبەشە جێگیر بوون.
وەرگێڕان: ڕەنج ڕەسوڵ
