ئیسرائیل بیر لە کەمکردنەوەی یارمەتییە سەربازییەکانی ئەمریکا دەکاتەوە

جیهان

3 کاتژمێر پێش ئێستا‌ 125 جار خوێندراوه‌ته‌وه

پێشەکی
هاوکارییە سەربازییەکانی ئەمریکا بۆ ئیسرائیل بۆ دەیان ساڵە پایەیەکی ستراتیژی بووە، ئەمەش یارمەتی ئیسرائیلى داوە کە بوونى خۆی لە ناوچەکەدا بپارێزێت، لە ئێستادا ئیسرائیل دەستیکردووە بە بیرکردنەوە لە کەمکردنەوەی پشتبەستنی بە پشتیوانی سەربازى ئەمریکا، ئەمەش هاوکاتە لەگەڵ باسەکانی نەتانیاهۆ سەبارەت بە پیشەسازی بەرگری سەربەخۆتر و ئارەزووی ئەنجامدانی ڕێککەوتنێکی نوێی ئەمنی درێژخایەن لەگەڵ واشنتۆن.
پاڵنەرەکانی ئیسرائیل بۆ کەمکردنەوەی پشتبەستن بە هاوکارییەکانی ئەمریکا
1.     سەربەخۆیی بەرگری: بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیران باسی لە خواستی خۆی دەکات بۆ پیشەسازییەکی بەرگری سەربەخۆتردەکات. ئیسرائیل هەوڵدەدات پیشەسازی بەرگری ناوخۆیی خۆی بەهێز بکات بۆ کەمکردنەوەی پشتبەستنی داهاتوو بە چەکی ئەمریکا.
2.     دانوستاندن لەسەر یاداشتنامەی لێکتێگەیشتن:  بەپێی ڕاپۆرتێکی ئەکسیۆس، ئیسرائیل پێشنیاری درێژکردنەوەی ڕێککەوتنی ئەمنی لەگەڵ ئەمریکا لە 10 ساڵەوە بۆ 20 ساڵ دەکات. بەشێک لە پێشنیارەکە بریتییە لە ئاڕاستەکردنەوەی هەندێک لە پارەی یارمەتییەکان بۆ پڕۆژەی توێژینەوە و پەرەپێدانی هاوبەش لەبری ئەوەی ڕاستەوخۆ لە پیشەسازی ئەمریکی بکڕدرێت.
3.     فشارە ناوخۆیی و دەرەکییەکان: لەناو ئیسرائیلدا، مشتومڕ لەسەر کاریگەریی یارمەتییەکانی ئەمریکا لەسەر سەربەخۆیی بڕیاردانی ستراتیژی ئیسرائیل لە زیادبووندایە. لە ڕوانگەی ئەمریکاوە، هەندێک لە فراکسیۆنەکانی کۆنگرێس و هەندێک سیاسى هەوڵدەدەن مەرجەکانی یارمەتییەکان توندتر بکەنەوە یان بیبەستنەوە بە بارودۆخی سیاسییەوە، ئەمەش دەتوانێت ئیسرائیل ناچار بکات سەرچاوەی دارایی بەرگری خۆی هەمەچەشن بکات.
ڕەهەندە ئەمنی و ستراتیژییەکانی بڕیارەکە
1.     هەڵوێستی ستراتیژی: ئەگەر ئیسرائیل سەرکەوتوو بێت لە کەمکردنەوەی وابەستەیی خۆی، لەوانەیە توانای بڕیاردانی سەربازی خۆی بەرز بکاتەوە بەبێ ئاگادارکردنەوەی پێشوەختەی ئەمریکا، کە ئەگەری هەیە سەربەخۆیی ستراتیژییەکەی زیاد بکات. بەڵام ئەم هەنگاوەش مەترسی هەیە، وەک دابەزینی کاریگەری ئەمریکا لەسەر بڕیارەکانی بەرگری ئیسرائیل یان لەدەستدانی کاریگەرى بۆ ئەنجاتمدانى پڕۆژە سەربازییەکانی.
2.     کەرتی پیشەسازی و بەرگری: پیشەسازییەکانی بەرگری ئیسرائیل دەتوانن سوود لەم گۆڕانکارییە وەربگرن ئەگەر بەرهەمی ناوخۆیی یان هاوکارییە هاوبەشەکانی توێژینەوە و پەرەپێدان لەگەڵ ئەمریکا زیاد بکەن. بەڵام بەپێی توێژینەوەکان، ئەم هەنگاوە ئاڵنگارى ئابووری و سیاسی هەیە، چونکە بەشێکی زۆری یارمەتییەکانی ئەمریکا بەرەو کڕینی ئامێرە ئەمریکییەکان دەڕوات نەک بەرهەمهێنانی تەواو ناوخۆیی.
3.     بەردەوامیی دارایی: کەمبوونەوەی یارمەتییەکانی ئەمریکا دەتوانێت فشار بخاتە سەر بودجەی بەرگری ئیسرائیل، بەتایبەتی لە کاتی شەڕ یان گرژییەکاندا، بەڵام دەتوانێت ببێتە هۆی مۆدێلێکی سەربەخۆتر و درێژخایەنی دارایی کە یارمەتی ئیسرائیل دەدات لە هەندێک بواردا پشت بەخۆی ببەستێت، بەتایبەتی ئەگەر هەندێک لە سەرچاوەکان ئاراستەی پڕۆژەی هاوبەشی توێژینەوە و پەرەپێدان بکرێت.
4.     سیناریۆ و مەترسییە ئەگەرییەکان
أ‌.      سیناریۆی یەکەم: کەمکردنەوەی قۆتاغ بە قۆناغ+ڕێککەوتنی درێژخایەن: ئیسرائیل ڕێککەوتنێکی نوێی ٢٠ ساڵە لەگەڵ ئەمریکا دەکات و ڕێگە دەدات بەشێک لە هاوکارییەکان بۆ پڕۆژەی هاوبەش بەکاربهێنرێت، بەمەش سەربەخۆیی لەگەڵ بەردەوامی پاڵپشتی هاوسەنگ دەکات.
ب‌.    سیناریۆی دووەم: کەمکردنەوەی خێرا + گۆڕینی پیشەسازی: ئیسرائیل خێراتر هاوکارییەکان کەمدەکاتەوە و زیاتر پشت بە پیشەسازی بەرگری خۆی دەبەستێت بۆ دابینکردنی پێداویستییەکانی. ئەمەش دەتوانێت گرژییەکان لەگەڵ ئەمریکا زیاد بکات بەڵام پشتبەستن بەخۆی بەهێزتر دەکات.
5.     پرسیارى سەرەکى: ئیسرائیل بەبێ ئەمریکا هەڵدەکات؟
ئیسرائیل لە شەڕى 12 ڕۆژەى لەگەڵ ئێران ئەگەر هاوکارى ئەمریکا بە پلەى یەکەم و وڵاتانى ئەوروپاو عەرەبی نەبووایە، زیانى گەورەى بەردەکەوت سەربارى بەهێزى هێزی ئاسمانییەکەى. لە ئێستادا و بەهۆى ناجێگیری هەلمومەرجی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی بێگومان ئیسرائیل ئەگەر دەست لە پشتیوانى ئەمریکا هەڵگرت ڕووبەڕووی ئاستەنگى بەرچاو دەبێتەوە و پشتیوانی ئەمریکاش بۆ خۆڕاگری و مانەوەی ئەو وڵاتە زۆر گرنگە.
لە کاتێکدا ئیسرائیل خاوەنی چەکى ئەتۆمی و توانای بەرگریی بەهێزە، بەڵام بەبێ پشتیوانی هاوکاری سەربازی و ئابووری و هەواڵگری و دیپلۆماسی ئەمریکا بەرگەی ئاڵنگارییەکانى ناوچەکە ناگرێت. نەبوونی پشتیوانی ئەمریکا لە ئێستادا مەترسییەکی ڕاستەقینە بۆ سەر سەقامگیری و ئاسایشی ئیسرائیل دروست دەکات، هەر ئەمەش وادەکات مانەوە بەبێ ئەمریکا لە هەلومەرجی ئێستای ناوچەکەدا زۆر قورس بێت، ئەگەر مەحاڵ نەبێت.

6.     دەرەنجام
ئیسرائیل لە ساتەوەختێکى گرنگدایە، بە جددی بیر لە کەمکردنەوەی پشتبەستن بە یارمەتییە سەربازییەکانی ئەمریکا دەکاتەوە، کە پاڵنەرەکەى خواستی سەربەخۆیی زیاتر و بەدەست هێنانی تواناى سەربازى زیاترە.  ئەم هەنگاوە ئەگەر جێبەجێبکرێت دەتوانێت پەیوەندی ئەمنی نێوان واشنتۆن و تەلئەبیب دووبارە دابڕێژێتەوە و دەرفەتی پێشکەوتنى پیشەسازی بەرگری بەهێزتر و سەربەخۆتر فەراهەم بکات بۆ ئیسرائیل بەڵام لە هەلومەرجێکى وەک ئێستادا ئەو هەنگاوە زۆر دەکەوێت لە سەر ئیسرائیل بە تایبەت لە ئەگەرى سەرهەڵدانەوەى شەرێکى درێژخایەن لەگەڵ ئێراندا.